بازنشر/ حسین علیه السلام، امام نامیرا

فاطمه قاسم آبادی/

 کتاب نامیرا نوشته ی صادق کرمیار یکی از رمان های زیبا در مورد واقعه ی عاشوراست. این رمان که ریشه در مفهوم كل یوم‌ عاشورا و كل ارض كربلا دارد،  به مخاطبین خود می گوید که واقعه ی عاشورا هرگز مختص یک زمان و مکان خاص نیست، بلکه پهنه‌ی سرزمین كربلا به اندازه‌ی كل زمین وسعت پیدا كرده و عاشورا همیشه نامیراست.

 

روایت راوی نامیرا

در این رمان راوی سوم شخص است؛ تنها تفاوتی که راوی کرمیار با راوی‌های دانای کل در آثار کلاسیک دارد این است که راوی دانای کل در آثار کلاسیک، تفسیر کرده و به مقام قضاوت می‌نشیند، اما راوی کرمیار این تفسیر و قضاوت را برعهده خواننده گذاشته است و هنر نویسنده نامیرا در همین نکته نهفته است.

 در برخی رمان‌ها از صفت‌های بسیاری از شخصیت‌های منفی استفاده می‌شود که شعارگونه است اما کرمیار شخصیت‌ها، را چه مثبت و چه منفی، به گونه‌ای روایت کرده که در یک برهه زمانی و یک شرایط خاص روایت می‌شود بدون آن که قضاوتی در مورد آنها صورت گیرد.

کرمیار در مورد سبک و سیاق کار خود می گوید :

“رمان مذهبی را می‌توان به دو سیاق نوشت؛ یا اینکه شخصیت اصلی خود معصوم(ع) باشد و یا اینکه شیوه نگارش به صورتی انجام شود که معصوم(ع) شخصیت اصلی رمان را تشکیل ندهد بلکه واقعه حول زمان او بچرخد. در شکل اول قاعدتاً نمی‌توان تخیل را وارد کرد؛ چراکه برای ذکر از کنش و گفتار معصوم(ع) باید از مستندات تاریخی استفاده کرد؛ مستنداتی که هیچ‌گاه نمی‌تواند وارد رمان شود.”

 

فصل ها

رمان نامیرا در هفت فصل روایت شده و کرمیار به نوعی اشاره به ارزش اسطوره‌ای عدد  هفت کرده است، چرا که شخصیت‌ها در فصل هفتم به سرانجام و فرجام خود می‌رسند. این نشان‌دهنده این است که نویسنده نوعی ساختار منطقی نسبت به متن به دلیل انتخاب فصول انجام داده است. همچنین از شیوه‌های روایی نویسنده این است که رمان با رخداد آغاز می‌شود و این یکی از تفاوت‌های رمان کرمیار است.

شیوه آغاز در رمان او متفاوت است با کارهای دیگر. امروزه بر خلاف گذشته که برای روایت یک واقعه مقدمات فراوان چیده می‌شد خواننده به یک باره به فضای رخداد پرتاب می‌شود و این شیوه بسیار خوبی است که کرمیار به خوبی از عهده آن برآمده است.

با توجه به اینکه خواننده فرجام و وقایع را از نظر تاریخی می‌داند و به موضع‌گیری شخصیت‌ها آگاه است، کار نویسنده اثر بسیار دشوار بوده چرا که باید علاقه خواننده را ایجاد می‌کرده و آن را تا پایان داستان ادامه دهد و کرمیار در این رمان به خوبی توانسته به این مهم نائل شود؛ چرا که در بسیاری از نقاط داستانی وقایع غیر قابل پیش‌بینی شده‌اند.

شخصیت‌هایی مانند یزید و امام حسین (ع) تاثیرشان در رخداد واقعه بیش از شخصیت‌های حاضر در رمان است، اما در رمان حضور ندارند. در رمان‌های دینی نویسنده ناچار است شخصیت را به دو گروه خیر و شر تقسیم کند. انتخاب و پردازش شخصیت‌های خیر و شر از دیگر نقاط قوت رمان کرمیار است. همچنین شخصیت‌های زن در این رمان به خوبی پردازش شده و گاهی از مردها تاثیرگذارتر نشان داده شده است. شخصیت‌هایی مانند ام وهب، سلیمه و … بسیار تاثیرگذار بوده و رفتارهای پخته‌ای دارند.

 

نامیرا رمانی تاریخی اما عاشقانه

در مورد رمان نامیرا باید گفت،‌ یک رمان تاریخی است. زمان رمان قبل از واقعه عاشورا و مکان آن کوفه است. در رمان تاریخی غیر از شخصیت اصلی می‌توان از شخصیت‌های خیالی نیز استفاده کرد.

البته در روایت تاریخی باید مستند بود. شخصیت در این رمان‌ها رابطه تنگاتنگی با جهان دارند، همانگونه رفتار می‌کنند که موقعیت تاریخی‌‌شان ایجاب می‌کند. شخصیت تاریخی در یک نقطه می‌تواند هماهنگ با آن حرکت تاریخی باشد و حتی می‌تواند خلاف آن حرکت تاریخی قرار گیرد. گاهی شخصیت‌ها به دلیل اینکه جنبه‌های مادی و دنیوی برایشان اهمیت بیشتری دارد خلاف حرکت تاریخی هستند.

زمان واقعه و دردناکی آن یک طرف و ماجرای عاشقانه ربیع و سلیمه در کنار آن موجب شده تا جذابیت رمان دوچندان شود.

همچنین نویسنده مدام از عنصر تعلیق استفاده کرده و از وجه شگفت دینی نیز به خوبی بهره گرفته است. همان ابتدای رمان از زبان عیسی ابن حارث آینده واقعه و شهید شدن امام حسین(ع) پیشگویی می‌شود که این عنصر داستانی در وجه شگفت دینی قرار می‌گیرد.

 همچنین موضع‌گیری عبدالله در برابر وقایع و انتخاب راه دیگر عنصر تعلیقی است که بر جذابیت اثر افزوده و خواننده را در ۳۰۰ صفحه کتاب با خود همراه می‌کند.

 

شاعرانه ای در وصف امام مظلوم

در این کتاب خواننده هم با شعر روبه روست و هم با نثر منظوم. این کتاب جزو معدود کتاب های پیشنهاد شده برای ترانه است که اکثریت قریب به اتفاق آن حاوی شعر است. متن های کتاب امکان این را دارند که بین نثر منظوم و شعر منظوم حرکت کنند .

البته آثار روی غلتک شعر محاوره می چرخند. در حقیقت اشعار معلول خیال است که شاعر در اتفاقات کاملا روزمره و ژورنال با آنها روبه رو می شود . این اتفاق برای شاعر اینگونه نبوده که صرفا منعکس کننده آن باشد بلکه شاعر آن را از صافی تخیل عبور داده و تلاش می کند از ظرفیت زبان محاوره نهایت استفاده را بکند و شعر را  خلق کند.

شاعر با این ترفند ها تاکنون متن های  خوبی نوشته است.هیچ کدام از آثار این کتاب این گونه نیستند که با مشخصاتی که برای ترانگی ترانه های امروز  اتفاق می افتد، سنجیده شود.

بخشی دیگری از شعر ها در این کتاب که تعداد کمتری را هم شامل می شود،نظم های محاوره ای هستند که این نظم ها به خاطر صمیمیت زبانی همچنان شنیدنی هستند.

از نکاتی که مختص زبان محاوره ایست می توان به این نکته اشاره کرد که زبان محاوره فرصتی را دراختیار شعر امروز قرار می دهد تا اصطلاحاتی که کاملا روزمره به نظر می رسند بتوانند معنایی بسیار بیشتر از ظاهرشان داشته باشند.

 

نا گفته های نویسنده

“این اثر در ابتدا در قالب یک فیلمنامه و اثر نمایشی نوشته شد. بعد از اینکه سید مهدی شجاعی آن را مطالعه کرد، پیشنهاد تبدیل آن به رمان را به من داد. من نیز براساس طرح اولیه این رمان را نوشتم.

این فیلمنامه در سیمافیلم به تصویب رسیده است، اما به دلیل کمبود بودجه هنوز به آن پرداخته نشده است. من از دهه ۶۰ به بعد کلاً ادبیات و فعالیت در این زمینه را کنار گذاشته بودم و به سراغ دیگر حوزه‌ها رفتم، اما بعد از پیشنهاد سید مهدی شجاعی دوباره با نوشتن این کتاب به این حوزه بازگشتم.”

 

 کتاب نامیرا نوشته صادق کرمیار ازدر سال 1388 توسط انتشارت نیستان با شمارگان 2200 نسخه به چاپ رسیده است. این کتاب که یکی از آثار ارزشمند در مورد زندگی و سیره ی امام حسین و یارانش با نثرزیبا و تاثیر گذاری که دارد، برای مخاطبش جذاب و دوست داشتنی خواهد بود. خواندنش را مخصوصا در این روزها به دوستداران کتاب و به علاقمندان حضرت اباعبدالله(ع) توصیه می کنیم.

/انتهای متن/