قرآن از حقوق زنان دفاع می کند
رفتارهای ظالمانه ای که در دوران جاهلیت با زنان صورت می گرفت، مورد انتقاد شدید قرآن قرار گرفته است و مردم با ایمان از چنین اعمالی نهی شده اند.
زینب اسکندری/
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا يَحِلُّ لَكُمْ أَن تَرِثُوا النِّسَاءَ كَرْهًا ۖ وَلَا تَعْضُلُوهُنَّ لِتَذْهَبُوا بِبَعْضِ مَا آتَيْتُمُوهُنَّ إِلَّا أَن يَأْتِينَ بِفَاحِشَةٍ مُّبَيِّنَةٍ ۚ وَعَاشِرُوهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ ۚ فَإِن كَرِهْتُمُوهُنَّ فَعَسَىٰ أَن تَكْرَهُوا شَيْئًا وَيَجْعَلَ اللَّـهُ فِيهِ خَيْرًا كَثِيرًا (نساء- 19)
“اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، براى شما حلال نيست كه از زنان، از روی اکراه ( و ایجاد ناراحتی برای آن ها ) ارث ببرید و آنان را تحت فشار قرار ندهید که قسمتی از آنچه را به آن ها داده اید ( از مهر ) تملک کنید، مگر اینکه آن ها عمل زشت آشکاری انجام دهند و با آنان به طور شایسته رفتار کنید و اگر از آن ها ( به جهتی ) کراهت داشتید ( فورا تصمیم به جدایی نگیرید ) چه بسا چیزی خوشایند شما نباشد و خداوند خیر فراوانی در آن قرار می دهد.”
دفاع از حقوق زنان
این سوره با بسیاری از اعمال ناروای دوران جاهلیت مبارزه می کند، در آیه ی مورد بحث به چند عادت ناپسند آن دوره اشاره گردیده است و به مسلمانان هشدار داده شده که آلوده ی آن ها نشوند.
1- زنان را به خاطر اموال شان زندانی نکنید؛
یکی از رفتارهای ظالمانه ی مردان در دوران جاهلیت این بوده است که با زنان ثروتمندی که از زیبایی بهره ای نداشنتد ازدواج می کردند سپس آن ها را به حال خود وا می گذاشتند، نه آن ها را طلاق می دادند و نه همچون یک همسر با آن ها رفتار می نمودند، به امید اینکه مرگ شان فرا رسد و اموالشان را تملک کنند. آیه فوق می گوید:« ای افراد با ایمان برای شما حلال نیست که از زنان از روی اکراه و ایجاد ناراحتی ارث ببرید.» و بدین ترتیب عمل فوق را محکوم می سازد.
2- زنان را برای حلال کردن مهر خود تحت فشار قرار ندهید؛
یکی دیگر از عادات نکوهیده آنان این بود که زنان را با وسایل گوناگون تحت فشار می گذاشتند تا مهر خود را ببخشند و طلاق بگیرند. این کار مخصوصا بیشتر در موقعی بود که زن مهریه سنگینی داشت، آیه فوق این کار را ممنوع ساخته و می فرماید: « آن ها را تحت فشار قرار ندهید به خاطر قسمتی از آنچه را به آن ها پرداخته اید تملک کنید » ولی این حکم استثنایی دارد که در ادامه می گوید : « اگر آن ها مرتکب عمل زشت و ننگینی گردند شوهران می توانند آن ها را تحت فشار قرار دهند تا مهر خود را حلال کنند و طلاق بگیرند.»
آیا منظور از “فاحشه مبینه” (عمل زشت آشکار) در آیه فوق، خصوص اعمال منافی عفت است یا هرگونه ناسازگاری شدید است؟ در میان مفسران گفتگوست ولی در حدیثی از امام باقر (ع) نقل شده که هرگونه مخالفت شدید زن و نافرمانی و ناسازگاری او را شامل می شود. (البته هر مخالفت جزیی را شامل نمی شود زیرا مفهوم این کلمه از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و ذکر کلمه “مبینه” نیز آن را تاکید می کند.
3- سپس دستور معاشرت شایسته و رفتار انسانی مناسب با زنان را صادر می کند و می فرماید:«با آن ها به طور شایسته معاشرت کنید.» و به دنبال آن اضافه می کند:« حتی اگر به جهاتی از همسران خود رضایت کامل نداشته باشبد و بر اثر اموری آن ها در نظر شما ناخوشایند باشند (فوراّ تصمیم به جدایی نگیرید و تا آن جا که در قدرت دارید مدارا کنید ) زیرا ممکن است شما در تشخیص خود گرفتار اشتباه شده باشید و آن چه را نمی پسندید خداوند در آن خیر و برکت و سود فراوانی قرار داده باشد. بنابراین تا کارد به استخوان شما نرسد سزاوار است معاشرت به معروف و رفتار شایسته را ترک نکنید، به خصوص اینکه چه بسا همسران درباره ی یکدیگر دچار سوءظن های بی دلیل و بی جهت می گردند و قضلوت های آن ها در این حال غالباّ نادرست می باشد تا آن جا که خوبی ها در نظرشان بدی و بدی ها در نظرشان خوبی جلوه می کند ولی با گذشت زمان و مدارا کردن، تدریجاّ حقایق آشکار می شود. ضمناّ باید توجه داشت تعبیر به “خیراّ کثیراّ” که در آیه به همسرانی که مدارا می کنند نوید داده شده است مفهوم وسیعی دارد که یکی از مصادیق روشن آن فرزندان صالح و باقیات ارزشمند است.
برگرفته از تفسیر نمونه / انتهای متن/
