نقاشی با گواش یعنی خلاقیت و هیجان

 فاطمه قاسم آبادی/

واژه ی گواش در اصل فرانسوی بوده و به معنای شست وشوست. گواش نوعی آبرنگ کدر و غلیظ است که رنگدانه های آن ازیک  نوعی صمغ چسبیده تشکیل شده است.  بتونه یا ماده ای که برای غلظت این رنگ دانه ها به کار می رود رنگ سفید کدری است همچون گل رس یا سولفات باریم طبیعی که حالتی مات و یکنواخت به رنگ های اثر نقاشی می بخشد. از آنجایی که گواش و آبرنگ هر دو دارای ماده اولیه یکسان( صمغ) هستند لازم می دانیم ویژگی های آنها را  برشماریم و آنها را با یکدیگر مقایسه کنیم .

 

تفاوت آبرنگ و گواش

 در آبرنگ یا نقاشی رنگ ها شفاف به نظر می رسند و شاید تفاوت عمده ی تکنیک گواش و آبرنگ در این باشد که در آبرنگ چنان که از نام آن بر می آید هنرمند برا ی ایجاد تونالیته ی رنگی رنگ ها را با آب ترکیب می کند و ملایمت و شفافیت رنگ ها نیز از همین جا ناشی می شود.  حال آن که در تکنیک گواش اصولا از رنگ ها برای پوشاندن سطوح استفاده می شود و به تعبیر عامیانه تر در گواش رنگ ها یکپارچه و تخته تخته به کار برده می شوند .

 در گواش برای تغییر درجه ی تاریکی و روشنی رنگ ها برخلاف آبرنگ معمولا از رنگ سفید استفاده می شود ( باید متذکر شویم استفاده مقادیر ناچیزی از آب در گواش هم اجتناب ناپذیر است ) افزودن مقادیر متغیری از رنگ سفید درجه تاریک روشن رنگ گواش مورد نظر را تعیین می کند.

 در این راستا توجه به نکات زیر الزامی است:

 اولا در تکنیک گواش رنگ را نباید بیش از حد غلیظ برداشت. چون در غیر این صورت رنگ مورد نظر ظرف مدت کوتاهی خرد شده و فرو می ریزد. (منظور از حد در اینجا  فوق حد آستانه یا اشباع رنگ گواش است.رباید توجه داشت که   سیاه و سفید در رساندن رنگ های گواش به مرحله ی اشباع بسیار حائز اهمیت هستند).

ثانیا رنگ را نباید بیش از حد رقیق برداشت زیرا  در غیر این صورت ظهور لکه ها و بریدگی ها در سطح کار ما حتمی خواهد بود .

 امروزه از تکنیک گواش در زمینه ها و ابعاد متعددی استفاده می شود ، مهمتر از همه کاربرد گواش در زمینه های گرافیکی به ویژه پلاکاتهاست .

به عبارت دیگر تکنیک گواش را در تبلیغات هنری چون طراحی پوسترها  آفیش ها ، تصویرسازی ( آپلوس تراسیون) و غیره به کار می برند . دراین زمینه گواش به عنوان رنگ پلاکات معروف است.

 

قلم مو

در تکنیک گواش توصیه می شود که هنر آموزان از قلم موهایی که دارای نوکی نرم و صاف هستند استفاده کنند . قلم موهای آبرنگ و گواش بر حسب نوع استفاده و اندازه به درجات مختلفی از یک الی دوازده تقسیم بندی می شود .

 برای پوشاندن سطح بزرگتر در گواش از قلم موی درجه ی ۶ تا ۸ استفاده می شود.  برای سطوح کوچکتر و همچنین کنتورها ( مرزبندی ها) و یا خطوط برجسته نمای اشکال و فرم های یک اثر غالبا از قلم موی درجه ی ۲و ۳ استفاده می شود و بالاخره برای قلمگیری ، ریزه کاری ها و نگاره های کار از قلم موی صفر و دوصفر (صفرصفر) استفاده می کنند.

 

کاغذ مخصوص

علاوه بر قلم مو ، نوع کاغذ مصرفی نیز از اهمیت خاصی برخوردار است . از مناسب ترین انواع کاغذ در نقاشی با گواش یکی کاغذ فیل نشان است که نسبت به سایر انواع کاغذ کمی زبرتر است و دیگر کلیه کاغذهای مقوایی که فاقد لایه ی براق امولسیونی هستند.

گواش جزو رنگ هایی است که مانند آبرنگ از آب به عنوان ماده رابط در آن استفاده می شود. رنگ های گواش مات و مخملی هستند و برخلاف آبرنگ قدرت پوشانندگی خوبی دارند و رنگ های لایه های زیرین را بخوبی می پوشانند.

گواش عمدتا روی کاغذهای ضخیم یا مقوا کار می شود. رنگ سفید در گواش کاربرد دارد و برای روشن کردن رنگ ها استفاده می شود. از دشواری های نقاشی با گواش، پوشاندن سطوح بزرگ بصورت یکدست و یکنواخت و بدون بجا گذاشته شدن لکه ها و خط های ناخواسته است. در این موارد می توان جاهای ناموفق را با گذاشتن رنگ های جدید اصلاح کرد. البته نباید در این کار زیاده روی نمود زیرا چنانچه قبلا اشاره شد، رنگ ها ترک برداشته و می ریزند.

بهتر است گواش را مانند آبرنگ از روشن به تیره کار کرد. گرچه رنگ های گواش پوشانندگی خوبی دارند، با این وجود روشن تر کردن جای تیره در گواش دشوارتر از تیره کردن جای روشن است.

 

 

آموزش تکنیک گواش به کودکان

تقریبا در همه مدارس ما از تکنیک مداد رنگی به عنوان تنها ابزار نقاشی استفاده می شود در صورتی که تکنیک مداد رنگی ابزاری است کاملا وقت گیر و تخصصی.

هنگامی که کودک با مداد رنگی نقاشی می کند در واقع هیچ کار خلاقانه ای از او سر نمی زند و وقت انرژی و انگیزه او گرفته می شود و هیجانی برایش  بوجود نمی آید. این نوع نقاشی باعث خستگی بی انگیزگی و پناه بردن کودک به کارهای تکراری می شود. در واقع در این نقاشی ابزار کار هیچ کمکی به روند کار و ایجاد هیجان و حرکت نمی کند نوک مداد خشک یکنواخت و غیر قابل ترکیب است.

صرف نظر از توصیه های محافظه کارانه، تکنیک گواش به جهت قابلیت حلالی و ترکیبی آن به خردسالان (۴ تا ۶) و کودکان (۶ تا ۱۲) توصیه می شود. اگر والدین، معلمین با شناخت صحیح و حوصله کافی کودکان را راهنمایی کنند، کودکان با اشتیاق به مکاشفه و خلاقیت می رسند و در حین کار با رنگ ها و ترکیبات آن آشنا و به تجربه های جدید و جالبی می رسند.

وقتی رنگ با یک تماس قلم مو کاغذ را می پوشاند و با ترکیب آنها رنگ دیگری متولد می شود، شور و اشتیاق کودکان از این مکاشفه و عمل دیدنیست و آنها با اعتماد به نفس و انگیزه بیشتر کار را دنبال می کنند  و به نتیجه می رسانند و روحیه پشتکار و توانایی در آنها رشد می کند.

استفاده از تکنیک گواش به کودکان این امکان را می دهد تا احساسات فردیشان را بدون توجه به روش غلط و درست بیان کنند و آنها را به صورت گام به گام با مهارت ها و مفاهیم مرتبط با نیازها وعلائق شان آشنا می سازد.

 ابتدا رنگ ها را تک تک مورد بررسی قرار داده و سپس با دو رنگ که ترجیحا دو رنگ مکمل است کار می کنیم بعد به سراغ رنگ های مشابه می رویم و بعد تشویق به ترکیب می کنیم.

کار با این تکنیک در عین اینکه ساده به نظر می رسد ولی مانند هر تکنیک دیگری نیاز به تمرین و دقت دارد و تلاش بیشتر باعث خلق آثار بسیار زیبایی در این تکنیک محبوب می شود.

/انتهای متن/