بازی به کودکان معنای شکست و پیروزی را می فهماند

 فریبا علیزاده/

بازی ، وسیله ای مناسب برای از بین بردن مشکلات هیجانی – عاطفی کودکان از جمله خشم ، ترس و اضطراب به شمار می آید. بسیاری از بازی ها، باعث تخلیه هیجانات کودک می شوند و خشم او را می کاهند . وقتی کودکی در هنگام بازی در نقش قهرمانی موفق ظاهر می شود و با موجودی پلید مبارزه می کند، در حقیقت خشم خود را کنترل می کند . آنگاه که در نقش هیولا بازی می کند، در واقع ترس خود را از هیولا کاهش  می دهد. هنگامی که به ایفای نقش فردی شجاع می پردازد، یاد می گیرد تا چگونه با بدی ها، زشتی ها و تشویش های درونی خود مبارزه کند و بر آنها پیروز شود .

کودکان ، در بازی ها خواسته های خود را بیان می کنند، گاه خود را به جای پدر یا مادر قرار می دهند و با عروسک خود رفتار پدرانه یا مادرانه ای را انجام می دهند که دوست دارند با آن ها انجام شود . گاهی رفتار والدین را در بازی تکرار می کنند. به عنوان مثال  دختر بجه ای عروسک خود را سخت تنبیه می کند، در واقع او رفتار مادرش را با خود به دلایل گوناگون تکرار می کند و فریادهایی را که بر سرش کشیده شده ، بر سر عروسک خود می کشد . پسر بچه ای در هنگام بازی با خرس عروسکی ، او را از تاریکی یا لولو می ترساند ؛ در حقیقت  او همان کاری را انجام می دهد که والدینش نسبت به او انجام داده اند . کودکان ، با این گونه رفتارها ، خود را تخلیه می کنند و به قدرت های درونی خویش پی می برند .                

دعوای همسالان در هنگام بازی                                                                                                         

 بازی ها ، گاه موجب به وجود آمدن اختلاف و دعوا در خردسالان می شوند . به عنوان مثال یکی از بچه ها  قانون بازی را رعایت نمی کندیا یک وسیله را  می خواهد و دیگری آن را به او نمی دهد و همین موجب  اختلاف بین آن ها می شود .                                                                 

 برای برطرف ساختن این مشکل باید به نکات زیر توجه کرد :  

1ـ همیشه بازی کودکان خردسال با نظارت شما انجام پذیرد ، تا قبل از شروع درگیری و دعوا میان آنان ، به رفع آن بپردازید و آنان را به بازی بدون درگیری هدایت کنید .

2ـ گاهی لازم است  بازی آنان را عوض کنید و از آن ها بخواهید  بازی دیگری انجام دهند که دعوا و درگیری آن کمتر است .                                                                                                                      

3- اگر لازم بود ، برای مدت زمانی بازی آنان را تعطیل کنید و از آن ها بخواهید  به کار دیگری مثل نگاه کردن کارتون و برنامه تلویزیونی مناسب خودشان بپردازند.                                                                          

4- می توانید بجای بازی ، برای آنان داستان بگویید ؛ چنانچه در گفتن داستان مهارت لازم را داشته باشید ، می توانید آنان را جذب کنید . در گفتن داستان ها به کودک، سعی کنید به صورت غیر مستقیم مطالب لازم را به آنان القا کنید؛ حتی قوانین بازی گروهی را در داستان بگنجانید .                                                                                                   

5- چنانچه کودک شما ، به طور مکرر با برخی از همسالان خود دعوا می کند ؛ در این صورت ، باید برای آنان جایگزین انتخاب نمایید و بازی با آنان را تا حد ممکن کم کنید .                     

6- در سنین نزدیک به هفت سال ، کودک متوجه توضیحات شما می شود . بنابراین ، می توانید قواعد بازی را در زمان مناسب برای او توضیح داده و او را از دعوا و درگیری با همسالان باز دارید .

  چشاندن طعم پیروزی و شکست

    به طور معمول  بازی ها دارای برد و باخت و پیروزی و شکست هستند . از این رو ، با بازی می توان ، پیروزی و شکست در زندگی را به کودکان آموخت . به عنوان مثال با کودک تان کشتی بگیرید ، گاهی شما او را به زمین بزنید و گاهی اجازه بدهید  او شما را شکست دهد تا بدین وسیله طعم شکست و پیروزی را بچشد . کودک باید یاد بگیرد که در آینده نیز پیروزی و شکست وجود دارد تا بتواند هم تحمل شکست را را داشته باشد و هم طعم پیروزی را بدون غرور  بچشد.                                                                                                                    

تحمل نداشتن باخت

گاه دیده می شود که کودکی  همواره تحمل باخت را ندارد و در صورت باختن سر و صدا به راه می اندازد و یا بازی را بر هم می زند . این اتفاق ، معمولاً در کودکانی رخ می دهد که معنای برد و باخت را می فهمند ؛ برای جلوگیری از پرخاشگری او قبل از بازی برای او توضیح دهید که لازم نیست  همواره انسان بازی را ببرد ، بلکه باختن جزئی از بازی است . برای تفهیم این معنا ، هنگامی که خودتان با او بازی می کنید گاهی بگذارید برنده شود و گاهی زمینه باختن او را فراهم نمایید و هنگام باختن او ، بردهای قبلی را به او یادآوری کنید و بگویید همان طور که بار قبل تو برنده شدی ، این بار بازنده شدی . یکی از علل نداشتن تحمل باخت این است که کودک اعتماد به نفس خوبی ندارد . برای اینکه تحمل باخت او زیاد تر شود ، باید اعتماد به نفس او را بالا ببرید. زیرا کودکانی که کمتر خود را باور دارند و یا درباره خود منفی بافی می کنند ، به بردن در بازی اهمیت بیشتری می دهند و تحمل باخت را ندارند .                                                                                                                               

از دیگر راه های جلوگیری از این اتفاق این است که والدین توجه کمتری به برد و باخت نشان دهند ؛ بلکه ، در صورت بازنده شدن نیز چنین بگویند : تو تلاش کن ! اگر هم برنده نشدی ، اشکال ندارد ؛ ببین من هم باختم ، اما بازی خیلی خوبی بود ؛ باز هم تو اگر تلاش کنی ، برنده می شوی .

/انتهای متن/