زنانی که سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر را شکارکرده اند

نفیسه ترابنده/

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر مهمترین رویداد سینمایی ایران است که از سال ۱۳۶۱تاکنون بهمن ماه هر سال برگزار می‌شود. در این نوشتار نقش های زنانه ای که در یک دهه اخیر ایفاگران آنها موفق  به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش زن در جشنواره فیلم فجر شده اند، مورد بررسی قرار گرفته است.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر 1385
در دوره بیست و پنجم جشنواره فیلم فجر “باران کوثری” سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را برای فیلم “خون بازی”ساخته” رخشان بنی اعتماد” به دست ‌آورد.
 وی در خون بازی ایفاگر نقش “سارا” دختری معتاد است.مادر سارا می کوشد تا پیش از بازگشت نامزد سارا از خارج، دخترش را برای مداوا به درمانگاهی در شمال ببرد اما سارا مقاومت می کند و هر بار به هر بهانه ای این سفر را به تاخیر می اندازد. سارای خون بازی بسیار تنها و مستأصل است و و به خودی‌خود تجسم كامل یك عارضهِ اجتماعی‌ می باشد.
در این دوره “پانته آ بهرام”هم برای بازی نقش در فیلم “بچه های ابدی” ساخته” پوران درخشنده” موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن شد.
در این فیلم که روایتگر مشکلات زندگی بچه های مبتلا به سندروم دان می باشد، این بازیگر ایفاگر نقش زنی ساقی بود که برای مدتی به پسر عقب افتاده داستان- علی- پناه داد.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر 1386
 در دوره بیست و ششم “هنگامه قاضیانی” با بازی در فیلم “به همین سادگی”به کارگردانی”رضا میرکریمی”” سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را به دست آورد.
فیلم برشی از زندگی زن ایرانی‌ست؛ و مبارزه طاهره را بر روی پشت بام زندگی طوفان زده ی او و دست و پنجه نرم کردن او برای حفظ زندگی نشان می دهد. طاهره یک زن خانه دار مهربان است که خانه داری ، آشپزی ، رفتار با بچه هایش را خوب می داند ، از دید دیگران در بیرون او زنی خوشبخت است اما از دست دادن مفهوم زندگی ، هدف زندگی ، ارزش زندگی همان کلیت گم شده زندگی طاهره است .
در این دوره “مهتاب نصیرپور” برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای بازی در فیلم “فرزند خاک” ساخته محمدعلی باشه اهنگر” می باشد.
 این فیلم حکایت صادقانه ای از نقش مثال زدنی زنان در هشت سال دفاع مقدس است،”مینا” نمونه ای از این زنان است. مینا  معتقد است همسر مفقودالاثرش در دياري غريب چشم به راه اوست. مينا به شهرهاي مرزي و کردنشين سفر مي کند تا بتواند اثري از شوهر گمشده اش بيابد. راهنماي مينا گواناست، زن جوان كرد كه بار درماندگي پيرش كرده است. نصیر پور به خوبي توانسته در نقش  این زن کرد و رنج کشيده  ظاهر شود.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر 1387
در دوره بیست و هفتم”لیلا حاتمی” موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم “بی پولی” ساخته”حمید نعمت الله”شد.
زندگی” شکوه”  در اثر بیکاری شوهرش دچار بحران های جدی مالی می شود و این در حالی است که شکوه در خانواده متمولی رشد کرده است. این زن و شوهر اصلا نمی توانند بی پولی را بفهمند و به سختی خودشان را با آن وفق می دهند و زن به سختی از تجملات خود می گذرد و مرد نمی داند چگونه به زن بفهماند که بی پولند. شکوه در طول داستان به تدریج بی پولی را با گوشت و اسنخوان خود درک کرده و پابه پای همسرش برای تغییر شرایط تلاش می کند.

در این دوره “مهتاب کرامتی” برای فیلم “بیست” به کارگردانی عبدالرضا کاهانی سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را دریافت می کند.
کرامتی با کمک چهره پردازی قابل قبول فیلم توانسته قالب همیشگی اش را بشکند و نقش آفرینی تازه ای را  با چهره ای تکیده و پژمرده در کارنامه اش رقم بزند.  
“فیروزه”زن بیوه و  رنج کشیده ای از طبقه پایین جامعه است که با بسته شدن رستورانی که در ان کار می کند، در آستانه بیکاری قرار دارد. این در حالی است که فیروزه با کودک خردسالش در خانه ای زندگی می کند که همسر صاحبخانه اش به دلیل شک و سوء ظن به شوهرش، مایل به رفتن فیروزه است.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر 1388
در دوره بیست و هشتم “نگار جواهریان” سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را برای فیلم “طلا و مس” به کارگردانی همایون اسعدیان به دست آورد.
“زهرا سادات” همسر یک طلبه جوان است. دنیای ذهنی زهرا سادات در خدمت به شوهر سید خود، خدمت به دختر و پسر کوچک خود و خیر خواهی برای دیگران خلاصه شده بود، او در ارتباطات انسانی محدود خود خاطره ای خوش بر جای می گذاشت. او زیاد سخن نمی گفت، ولی آرامش را به همگان هدیه می کرد.  هنر بازی جواهریان  را در سکانس هایی می بینیم که زهرا سادات در اوج درماندگی ناشی از بیماری ام اس خود به  سر می برد.
دراین دوره”شیرین یزدان بخش” برای فیلم” لطفا مزاحم نشوید””محسن عبدالوهاب” سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را به دست آورد. وی در ان فیلم نقش پیرزنی را ایفا می کند که به همراه همسر خود دچار فوبياي اجتماعي شده اند.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر 1389
 در دوره بیست و نهم سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن نصیب”ویشکا آسایش” برای فیلم”ورود آقایان ممنوع” ساخته”رامبد جوان” شد.
بیتا دارابی مدیر یک دبیرستان دخترانه نمونه بارزی از  یک فمینیست دو آتشه است .خانم دارابی از آن دسته مدیرانی است که به هیچ عنوان اعتقادی به دبیر مرد ندارد و همیشه اطرافیان و شاگردان مدرسه را از معاشرت با مردان منصرف می کند و به آنها می فهماند که اصولاً جنسیت مرد چیز مزخرفی است. بیتا در آخر فیلم دچار تحول شخصتی شده و به معلم شیمی دبیرستان دل می بندد.
در این دوره سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را “مهناز افشار” برای بازی در فیلم”سعادت آباد” ساخته”مازیار میری” به دست آورد.
 لاله  زنی است که با همسر خود اختلاف عقیده و سلیقه دارد، او بدون اطلاع شوهرش و  به خاطر حفظ شغلش بچه اش را سقط می کند.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر 1390
در دوره سی ام “هنگامه قاضیانی” برای  بازی در فیلم”روزهای زندگی” ساخته”پرویز شیخ طادی” سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را کسب نمود.
 لیلا به همراه همسرش در یک بیمارستان صحرایی مشغول خدمت رسانی به رزمنده ها هستند. آنها تمام وجود خود را با اخلاص کامل زیر آتش دشمن برای نجات مجروحین اعم از ایرانی و عراقی می گذارند. لیلا نمونه ای بارز از زنان ایثارگر است که در تمامی برهه ها پابه پای مردان برای دفاع از ازرش های دینی و انسانی ایستادگی کرده اند.
در این سال سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن نصیب” یکتا ناصر” برای بازی در”یکی می‌خواد باهات حرف بزنه” ساخته”منوچهر هادی” شد.
هنگامه زنی زجر کشیده و روستایی است که از روی درماندگی به همسرش پیشنهاد فروش اعضای بدن دختر مرگ مغزی شده اش را می دهد.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر 1391
در دوره سی و یکم سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن  نصیب “هانیه توسلی” برای فیلم”دهلیز” ساخته” بهروز شعیبی”شد.
شیوا در غیاب همسر  خود که در زندان بسر می برد، بار سنگین ادارۀ زندگی و تربیت پسر کوچکش  را بر دوش دارد . شیوا یک زن تنها و رنج کشیده اما محکم و مسئول و مادری دلسوز است.
در این سال “پگاه آهنگرانی” برای فیلم”دربند”ساخته”پرویز شهبازی” سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را کسب نمود.
سحر دختری آزاد و بی قید و بند است که عمر خود را صرف مهمانی های شبانه می کند و آروزی رفتن به خارج را در سر دارد و همین آرزو سبب می شود به ارتباط نامشروع با مردی پولدار تن دهد.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر 1392
در دوره سی و دوم “مریلا زارعی” برای بازی درخشان در فیلم” شیار 143″ ساخته” نرگس آبیار” موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن شد. الفت نماد مام میهن است که سال های سختی را در انتظار بازگشت پسرش از جبهه می گذراند. او زني است كه حتي در بدترين لحظات زندگي دست از كار و كوشش مداوم خود برنمي دارد.

در این دوره” شبنم مقدمی” برای بازی در فیلم” امروز” ساخته” رضا میرکریمی” سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را به دست اورد.
خانم مجد، سوپروایزر بیمارستان است. زنی جدی که معتقد است صیغه فرصتی برای سوء استفاده مردان از زنان تنها و بدون تکیه گاه است.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر 1393
در دوره سی و سوم سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را” باران کوثری” برای فیلم “کوچه بی نام”ساخته” هاتف علیمردانی” دریافت نمود.
محدثه دختري سرکش و لجوج است كه در خانه مرتب در معرض توبيخ و تذكر مادرش قرار دارد. محدثه در آستانه فرو افتادن در عشقی نامتعارف با درک عشق واقعی مادر و پدر نسبت به خودش راه را از بیراهه می شناسد.
در این دوره سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن نصیب” سحر دولتشاهی” برای فیلم “عصر یخبندان”ساخته” مصطفی کیایی” شد.
عسل دختري فراري است که با بازیچه قرار گرفتن در دست پسر همخانه خود تا آخرین حد در منجلاب فساد غرق می‌شود.

جشنواره بین‌المللی فیلم فجر :1394
 در دوره سی و چهارم “پریناز ایزدیار” برای بازی در فیلم”ابد و یک روز” سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن را به دست آورد.
سمیه کوچکترین دختر خانواده ای فقیر ، در خانه ای که همه به فکر منفعت‌ خود هستند تنها کسی است که بیش تر از خودش به فکر عزیزانش است. سمیه می با تهدید به رفتن خود با نامزد افغانی اش خواهد دیگران را تغییر دهد تا آنها مثل مردم عادی درست زندگی کنند اما در می یابد که تغییر دادن آنها غیرممکن است با این حال فداکارانه می ماند تا تکیه گاهی برای این خانواده فروپاشیده باشد.
در این دوره “شبنم مقدمی” برای بازی در دو فیلم” زاپاس” و “نفس” سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن را کسب نمود.
“خورشید” در فیلم زاپاس زنی بیوه است که با فروشندگی لباس های زنانه پسر خود را بزرگ کرده است. خورشید نمونه ای از زنان و مادران فداکار و دلسوز ایرانی است که گرچه سعی می کنند بار زندگی را به تنهایی به دوش بکشند اما نیاز به یک تکیه گاه را همواره در زندگی خود حس می کنند.

زنان برگزیده فجر در یک نگاه
با توجه به مطالب ذکر شده، این نقش های زنانه برگزیده درجشنواره های فیلم فجر را می توان در چند دسته طبقه بندی نمود:
الف) دختران فراری، بی بند و بار و بعضاً معتاد. همچون فیلم های” خون بازی”،” بچه های ابدی”،” دربند” ،” کوچه بی نام” و “عصر یخبندان”
ب) زنان زجر کشیده اما شریف همانند فیلم های”بیست”، ” فرزند خاک”، “یکی میخواد باهات حرف بزنه” و ” ابد و یک روز”
ج) زنان مسئول و مادران فداکار. همچون فیلم های” به همین سادگی”، ” روزهای زندگی”، “دهلیز”،” طلا و مس”، “شیار 143″،” امروز” و ” زاپاس”

/انتهای متن/