پیشگیری بهترین راه مبارزه با ایدز است

یاسمین پوراسکندر/

چه عواملی باعث می شود که یک فرد سالم به ویروس HIV یعنی عامل بیماری ایدز آلوده شود؟ چگونه این بیماری تشخیص داده می شود و برای درمان آن چه باید کرد؟ راه های انتقال این ویروس به دیگران چیست و در مورد بیماران مبتلا به ایدز از نهادهای حمایتی چه انتظاری می رود؟ همه این سوالات را در گفت وگو با یک کارشناس ارشد ویروس شناسی که درگیر کارهای تشخیصی و آزمایشات تخصصی این بیماری است، در میان گذاشته ایم. این کارشناس سبک زندگی سالم را مهم ترین مانع ابتلا به ایدز می داند.

 

ایدز چه نوع بیماری است؟

این کارشناس ویروس شناسی درمورد بیماری ایدز می گوید

اگر بیماری ها را به دو دسته کلی تقسیم بندی کنیم، دسته اول بیماری هایی هستند که اصطلاحا مادرزادی و ژنتیکی اند. دسته دوم هم بیماری های اکتسابی است که فرد در طول زندگی به آن مبتلا می شود.

 بر اساس این تقسیم بندی ، ایدز در دسته دوم قرار دارد.

وی در باره بیماری ایدز می گوید: ایدز نوعی بیماری است که فرد در آن دچار نوعی نقص ایمنی بصورت اکتسابی می شود.

 

آمار مبتلایان

وی در باره شمار مبتلایان به بیماری ایدز گفت:

هر چند آمار جدیدی اعلام نشده است اما طبق آخرین  آمار منتشر شده از سوی دانشگاه های علوم پزشکی و مراکز خدمات بهداشتی و درمانی در سال 1392 بیش از 12 هزار فرد مبتلا به ایدز شناسایی شده اند و طبعا این آمار تاکنون افزایش یافته است. البته نکته قابل تامل این است که بسیاری از خود این افراد نمی دانند که ناقل ویروس HIV یا همان ویروس ایدز هستند  و می توانند به دیگران نیز انتقال دهند.

وی تصریح کرد: بر اساس آمار ضمنی که می توان از مراجعین به مرکزی که در آن فعالیت های تخصصی صورت می گیرد، اعلام کرد به طور كلی دو گروه سنی بیشتر گرفتارایدزمی شوند: بالغین در سنین 12 تا 54 سال و شیر خواران و نوزادان.

 

ایدز چگونه منتقل می شود؟

وی تاکید کرد:

تماس های جنسی محافظت نشده با افراد آلوده، تزریق خون و فرآوردهای آلوده آن، استفاده از سرنگ های مشترك  بخصوص در بین معتادان تزریقی و بكار بردن ابزار و وسایل آلوده ،انتقال از مادر آلوده به جنین است.

این کارشناس اضافه می کند:

ویروس بیماری ایدز از طریق تماس معمولی افراد در منزل یا اجتماع با بیمار، دست دادن، استفاده از وسایل غذا خوری مشترك مثل بشقاب، لیوان، قاشق و چنگال و…، استفاده از استخرهای عمومی یا توالت عمومی ، بغل گرفتن و یا بوسیدن صورت، عطسه و سرفه ، دستگیره در، گوشی تلفن و میله اتوبوس، استفاده از البسه دست دوم،آب وغذا، تماس با اشك وعرق بیمار، استفاده از وسیله نقلیه مشترك و نیش حشرات قابل انتقال نیست.

همانطور که اشاره کردم بیماری ایدز از طریق خون یا ارتباط مستقیم جنسی محافظت نشده به افراد منتقل می شود و ابتلای افراد به آن را با انجام آزمایش هایی معلوم می کنند.

 

آزمایش های تشخیص ایدز

این کارشناس در باره انجام آزمایش های عمومی و تخصصی ایدز می گوید:

به طور کلی با سه نوع آزمایش می توان به ابتلای اشخاص و تعداد ویروس HIV در افراد پی برد:

اول آزمون آنتی بادی ، دوم آزمون آنتی ژن، سوم سنجش مقدار .

اساس آزمایش های آنتی بادی، پیدا کردن ماده ای شیمیایی به همین نام در خون افراد است که وقتی HIV به بدن راه می یابد، سیستم ایمنی آن را برای مقابله با عفونت، تولید می کند. 

اساس آزمایش های آنتی ژن هم جست وجوی خود ویروس در خون است.

 

دوره تشخیص و بروز

این کارشناس ارشد ویروس شناسی می افزاید:

از هنگام ورود HIV یا همان ویروس بیماری ایدز به بدن کسی، تا زمان تشخیص آن در نتایج آزمایش، دو هفته تا شش ماه ممکن است طول بکشد که به آن دوره پنجره گفته می شود. همانطور که دوره پنجره یا ظهور علائم در افراد متفاوت است، ممکن است به سبب تفاوت مقدار و سرعت تولید پادتن در هر شخص، علائم بالینی هم در برخی افراد دیده نشود یا در نتایج آزمایش دیرتر ظاهر شود. بنابراین، آزمایش ها حداقل باید در دو نوبت پس از احتمال آلودگی خونی یا رفتار محافظت نشده جنسی صورت گیرد تا اطلاع از بیماری یا سلامت فرد و ارائه جواب قطعی ممکن شود.

 

مراحل تشخیص با آزمایش

این کارشناس تصریح می کند:

 آزمایش الایزا، آزمونی کمابیش دقیق و ارزان است. اگر طی آزمایش نشانه وجود پادتن HIV وابتلا به ایدز در خون دیده شود، تولید پادتن حداقل از دو تا سه هفته طول می کشد. البته طریقه دیگری نیز وجود دارد.آزمایش وسترن که گرانتر و مشکلتر است معمولا وقتی کارآیی دارد که نتیجه آزمایش اول مثبت بوده و به نوعی حکم تستی تائیدی را دارد.

به گفته این کارشناس در آزمایش pcr، ژن یا DNA ویروس شناسایی می شود. میزان اطمینان به نتیجه آن تا حدود زیادی بالا، اما هزینه آن اندکی گرانتر است؛ هر چند در این روش نیز امکان جواب مثبت یا منفی کاذب وجود دارد. البته نتایج مثبت این تست با آزمونی موسوم به سرولوژیک ثابت می شود.

 

تست ایدز قدمی برای تشکیل خانواده سالم

وی خاطر نشان کرد:

 اخیرا شنیدیم که انجام تست HIV  به عنوان یکی از مراحل اصلی برای ازدواج و تشکیل خانواده تعیین شده است که به نظر من این قدمی قابل ستایش  است که برای داشتن خانواده سالم لازم است و باید آن را ستود.

البته نباید در مورد ایدز افراد بیشتر از حد نگرانی و اضطراب به خود راه بدهند. به نظر می رسد بسیاری از افراد به سبب ترس و نگرانی، پیش از آزمایش یا در زمان انتظار برای اعلام پاسخ،علائمی در خود می بینند یا در توهماتی غرق می شوند که اثرات آن به شکل دارونما در علائم بالینی یا مثبت و منفی شدن کاذب آزمایش دخیل می شود.

 

درمان قطعی و زمان مناسب تست

وی تاکید می کند:

 هر چند بیماری ایدز تمامی دستگاه های بدن را گرفتار می كند، ولی با تشخیص به موقع و به جا و به دنبال آن با به كار بستن درمان های نگه دارنده و مراقبت های صحیح می توان تا حد قابل توجهی از مشكلات بیمار كاست و شرایط مناسب تری را برای زندگی وی فراهم نمود.

خوب است بدانید دانش بشر درباره ایدز به قدری پیشرفت کرده که بعید نیست تا چند سال آینده درمان آن قطعی و ساخت واکسن پیشگیری از آن نیز ممکن شود.

وی در باره زمان مناسب برای انجام آزمایشات  HIV می گوید:

فردی که قصد دارد آزمایش بدهد، باید به این نکته توجه کند که حتما یک تا شش هفته باید از زمان عاملی که فکر می کند باعث انتقال ویروز HIV به بدن او شده، گذشته باشد. افرادی که رفتارهای پرخطر دارند در صورت منفی شدن تست، باید 9 ماه بعد و در صورت تداوم رفتار پر خطرهر شش ماه یک بار آزمایش را تکرار کنند.برای انجام این نوع آزمایش احتیاجی به ناشتا بودن نیست. چنانچه نتیجه تست HIV فرد منفی باشد، تنها وضعیت آلودگی فرد آزمایش دهنده را نشان می دهد و فردی هم که با او رابطه جنسی داشته است، باید تست HIV را انجام بدهد زیرا منفی شدن آزمایش یک نفر، دلیل بر منفی بودن نتیجه آزمایش طرف مقابل او نیست.

 

اگر نتیجه تست مثبت شد

این ویروس شناس در باره اقدامات لازم در صورت مواجهه با ویروس ایدز توصیه می کند:

به نظر می رسد اگر نتیجه تست بیمار به صورت قطعی مثبت شد، باید هر چه زودتر اقدامات لازم را برای مراقبت از بدن خود در برابر عوامل عفونی انجام بدهد، ضمن اینکه فرد باید در رابطه با ارتباط با دیگران محتاط عمل کند تا بیماری را به سایر افراد منتقل نکند.

افزون بر اینکه باید هر چه سریعتر محل آلوده بدن را  با آب و صابون شستشو بدهید واگر مخاط آلوده شده بود، با آب فراوان شستشو بدهید باید زمان وساعت تماس را یادداشت واطلاع دهید وآزمایش HIV در سه نوبت( هفته ششم وماه سوم وماه ششم ) انجام شود.

همچنین انجام آزمایشات قبل از شروع درمان، مورد دیگری است که باید انجام پذیرد و نیزاز اهدای خون واعضا خوداری نمایند . همچنین در خانم ها علاوه بر موارد مذکور توصیه می شود تا از بارداری و شیردهی پرهیز نمایند.

همچنین اگر جواب آزمایش مثبت بود، باید 21 ماه درمان انجام گیرد. البته اگر آلودگی از طریق سوزن باشد، توصیه می شود تا تدابیر لازم برای تشخیص احتمالی آلودگی به ویروس هپاتیت هم انجام پذیرد مانند تزریق بلا فاصله ایمونوگلوبولین و واکسن همزمان در دو نقطه متفاوت و انجام آزمایشات مربوط به ویروس هپاتیت.

 

 دوره درمان و ضرورت حمایت از بیمار

این ویروس شناس می گوید:

اگر فرد درمان های اولیه را انجام بدهد و یک شیوه زندگی سالم را در پیش بگیرد و رفتار پر خطرنیز نداشته باشد، می تواند به کمک مراقبت های پزشکی سالم بماند و ظهور علائم بیماری ایدز را به تعویق بیاندازد.همچنین با رعایت موارد یاد شده وضعیت های تهدید کننده زندگی فرد به تاخیر خواهد افتاد. فرد باید در وهله اول به متخصص عفونی مراجعه کند و زیر نظر این متخصص  باشد.

وی با بیان این مطلب که بیماری ایدز تنها یك مشكل بهداشتی نیست، بلكه یك مشكل اجتماعی فرهنگی است، افزود:

بیماران مبتلا به ایدز بی نهایت آسیب پذیرند. به علت پیشداوری و ترس از سرایت بیماری، این بیماران در مورد انتخاب مسكن، شغل، مراقبت های بهداشتی و حمایت عمومی مورد تبعیض قرار می گیرند. رفتارهای نامناسب و تحقیرآمیز، موجب انزوای بیمار گشته، فرصت آموزشی را از آنها می گیرد. وحشت مرگ، وحشت طرد و تنهایی، وحشت انگ اجتماعی، اخراج كارکنان مبتلا و بدنامی از طرف دوستان، آشنایان و خانواده، سبب می شود آنهایی كه گمان می كنند ممكن است آلوده باشند، وضعیت خودشان را تا جایی كه مقدوراست مخفی نگه دارند كه این خود موجب گسترش آلودگی می شود. به همین دلیل این بیماران باید از خدمات حمایتی از قبیل حمایت قانونی و مالی، مشاوره ای و خدمات بهداشتی درمانی برخوردار گردند.

 

پای بندی به قوانین اخلاقی و خانوادگی سدی محکم است

همچنین وی معتقد است:

در بعضی جوامع مانند كشور ایران كه آلودگی در سطح خیلی پایین است، هنوز مشكلات اقتصادی و اجتماعی، خود را نشان نداده است ولی در آینده شاید چنین نباشد. باید بدانیم این مشكلات در كنار ماست و ما را تهدید می كند.

زیرا كشور ما در منطقه آسیا واقع است كه پرجمعیت ترین منطقه جهان است و براساس برآورد سازمان بهداشت جهانی با دارا بودن پایین ترین معیارهای اقتصادی و انسانی، امكان همه گیری آلودگی و بیماری ایدز در قرن بیست و یكم در آن زیاد است.

باید توجه داشت كه تنها سد مطمئن در مقابل گسترش آلودگی، رعایت سخت و قانونمند روابط جنسی و پای بندی به اصول مقدس زناشویی و ارزش های اخلاقی در جامعه است.

 

یک مشکل اجتماعی و فرهنگی

این کارشناس در ادامه اظهارات خود گفت:

ازآنجا كه ایدز، تنها یك مشكل بهداشتی نیست بلكه یك مشكل اجتماعی و فرهنگی است كه مسائل اقتصادی را نیز بدنبال دارد، لازم است همه سازمان های دولتی، غیر دولتی و مردم در امر كنترل و پیشگیری از بیماری با هم همكاری و مشاركت نمایند. از آنجا كه در حال حاضر واكسنی مؤثر و درمانی اساسی برای بیماری وجود ندارد، تنها راه مبارزه با ایدز پیشگیری از آلودگی است .

به گفته وی هر چند بیماری ایدز در حال حاضر جزو مسایل حاد بهداشتی كشور ما نیست، ولی افزایش موارد آلودگی و بیماری از سال 1366به بعد كه اولین مورد ایدز در كشور شناخته شد، ازیك سو و قرار گرفتن ایران در منطقه آسیا كه هر سال به طور فزاینده ای مورد آن زیادتر می شود، ازسوی دیگر ایجاب می نماید با بكارگیری راه های مؤثر پیشگیری، از انفجار این آتشفشان خاموش جلوگیری شود . خوشبختانه وجود اعتقادهای مذهبی و پای بندی خانواده های ایرانی به اصول و اخلاق اسلامی و به عبارتی داشتن یک سبک و الگوی زندگی سالم، خود یكی از راه های مؤثر كنترل و پیشگیری از آلودگی و بیماری است.

/انتهای متن/