غذایی که مایه ی سلامت است و لذت
گفتیم که غذا خوردن آدابی دارد که مراعات آن باعث می شود که افراد سلامتی بیشتر داشته باشند و حتی با نحوه ی غذا خوردن درست می توان بیماری ها را درمان کرد. این بار به آن دسته از اصول و آداب در غذا خوردن می پردازیم که هم از بیماری جلوگیری می کند و هم لذت غذا خوردن را دوچندان می کند.
مهناز فولاد/
امیرالمومنین علی علیه السلام فرموده است:
«کسی که با شکم خالی و معده پاکیزه غذا بخورد و آن را خوب بجود و قبل از سیر شدن دست از خوردن بکشد و مانع تخلیه ی معده و روده خود نشود، تا زمان مرگ به هیچ مرضی مبتلا نمی شود.»
قبل از غذا و هنگام غذا خوردن
پیش از خوردن غذا بهتر است این موارد را مراعات کنیم:
- نیم ساعت قبل از غذا یک لیوان آب را در سه جرعه بنوشید.
- قبل از احساس گرسنگی واقعی(اشتهای صادق) نباید به غذا خوردن پرداخت. چرا که در حالت سیری غذا خوردن و یا پاسخ مثبت دادن به اشتهای کاذب[1] باعث تداخل غذای خورده شده با غذای داخل معده شده و در هضم صحیح اختلال ایجاد می کند.
- قبل از احساس سیری کامل باید دست از غذا خوردن کشید و نباید تمام حجم معده را از غذا انباشته کرد. چرا که در خلال هضم، بین اجزای غذا فاصله می افتد و حجم کلی آن افزایش می یابد و در واقع باید از قبل برای افزایش حجم جایی در معده باقی باشد و در غیر این صورت نباید انتظار هضم مناسب از دستگاه گوارش داشت. سعدی شیرازی در این باب می فرماید:
«حکیمان دیر دیر خورند و عابدان نیم سیر و زاهدان سد رمق و جوانان تا طبق برگیرند و پیران تا عرق کنند، اما قلندران چندان که در معده جای نفس نماند و بر سفره روزی کس!»
کم خوردن و پرخوری
در غذا خوردن باید حد اعتدال را رعایت کرد، یعنی مقدار غذای خورده شده نه آنقدر زیاد باشد که باعث سنگینی معده و احساس ناراحتی و حالت تهوع و… شود و نه آنقدر کم باشد که باعث ضعف و لاغری و از دست رفتن قوت بدن شود.
پرخوری مشکلات تغذیه ای عمده ای را بوجود می آورد که با چاقی و بیماری های مرتبط با آن مثل بیماری های قلبی و… مشخص می شود.
در سوی دیگر طیف، کم خوردن نیز باعث تخلیه ی ذخایرتغذیه ای فرد و پیشرفت سوء تغذیه می شود. سوء تغذیه باعث نقص در رشد و نمو ، کاهش مقاومت در عفونت ها، کاهش التیام زخم و وضعیت بالینی نامناسب پس از بیماری یا تروما و پیشرفت بیماری مزمن شده و ممکن است باعث افزایش مرگ و میر هم بشود.
از دیدگاه طب سنتی غذا خوردن کمتر از حد معمول( به عنوان مثال در رژیم های سخت جهت لاغری) باعث ضعف قوا و از بین رفتن رطوبت های مورد نیاز بدن می شود و این مسئله نه تنها برای وضعیت جسمی فرد مخاطره آمیز است، بلکه فرد را دچار اختلالات روحی و روانی می کند.
مطالعه ای در هلند نشان داد که رژیم های غذایی فاقد پروتئین یا کم پروتئین باعث ایجاد یا تشدیدافسردگی بخصوص در افراد مستعد می شوند.
فاصله ی بین غذاها و در هم خوری
غذا خوردن قبل از اینکه غذای قبلی از معده خارج شده باشد، منجر به هضم ناقص در معده شده و محصول نهایی هضم معدی که برای تولید اخلاط به کبد تحویل داده می شود، فراورده خوبی نخواهد بود. لذا از آن اخلاط خوبی تولید نخواهد شد، که منجر به ایجاد انواع بیماری ها در کل بدن و حتی خود کبد خواهد شد.
رعایت ترتیب خوردن غذاها و پرهیز از درهم خوری از دستورات حفظ سلامتی است. غذاهایی که دارای زمان متفاوت هضم می باشند، نباید در یک زمان با هم خورده شوند. به خصوص اگر مدت هضم آن ها تفاوت زمانی زیادی داشته باشد. در صورت تمایل به مصرف همزمان آن ها ابتدا باید غذای زود هضم و پس از کمی درنگ ( به اندازه زمان لازم برای هضم غذای اول) غذای دیر هضم استفاده شود. در غیر این صورت باز هم محصول نهایی هضم معدی، منجر به تولید اخلاط نامناسب در کبد خواهد شد.
کبدتان را مواظب باشید
افراط در مصرف غذاهای با طبیعت گرم یا سرد سبب ایجاد سوء مزاج گرم یا سرد در کبد و کل بدن می شود. لذا افراط در هیچ یک صحیح نیست.
مصرف مقدار متعادلی از شیرینی های طبیعی و ملایم سبب تقویت کبد می شود. اما استفاده از شیرینی های غلیظ می تواند سبب ایجاد انسداد کبدی و استفاده از مواد غذایی بسیار شیرین، سبب افزایش تولید صفرا و بیماری های صفراوی در بدن شود. لذا در بیماری های انسدادی و صفراوی توجه به این نکته حائز اهمیت است.
غذاهای لزج مانند حلیم، کله پاچه، بامیه، الویه و نیز غذاهای غلیظ مانند سوسیس و کالباس که از گوشت گاو تهیه می شوند، همبرگر، پیتزا، قارچ، غذاهای تهیه شده از آرد مثل ماکارونی، آش رشته، حلوا، پیتزا (به دلیل خمیرش) و … به دلیل ایجاد انسداد در عروق کبد و سایر اعضا، غذاهای مناسبی نیستند؛ بخصوص اگر فرد دارای فعالیت های سنگین نبوده و ورزش های سنگین انجام ندهد.
برای این که از غذا خوردن لذت ببرید
اصول و آدابی هم در غذا خوردن هست که علاوه برسلامت، به لذت بردن از غذا مربوط می شود؛ هم لذت جسمی و هم لذت معنوی:
* قبل از غذا دست ها را با صابون شسته و بدون خشک کردن سر سفره بنشینید.
* ابتدا به زیبایی سفره و غذا نگاه کنید تا از لذت معنوی غذا خوردن هم بهره مند شوید.
* در اول غذا بسم الله بگویید.
* اگر سر یک سفره چند جور غذا هست، در وقت خوردن هر کدام آن ها گفتن بسم الله مستحب است.
* با دست راست غذا بخورید.
* قبل از غذا و بعد از غذا دو بار انگشت خود را به نمک بزنید و به دندان های خود بکشید. این کار باعث خنثی شدن محیط اسیدی دهان و سالم ماندن دندان ها و رفع بسیاری از بیماری های معده می شود. در روایات اسلامی آمده است که این کار 70 نوع بیماری را رفع می کند که کوچکترین آن جذام، پیسی و جنون است.
منابع:
-طب النبی(ص)
– تغذیه در طب ایرانی،اسلامی مولفان: دکتر غلامرضا کردافشاری، دکتر حوریه محمدی کناری، دکتر سید سعید اسماعیلی، دکتر مریم مقیمی
[1] اشتهای کاذب: گاهی به علت تجمع مواد و اخلاط نامناسب در بدن و ریختن گاه و بی گاه آن به دهانه معده، شخص مرتب احساس گرسنگی کاذب می کند و به دنبال آن به ریزه خواری می پردازد در حالی که بدن واقعا در آن زمان نیاز به غذا خوردن ندارد.
/انتهای متن/
