آرایش زنان ایرانی قبل وبعد از اسلام

فاطمه قاسم آبادی/

کشور ایران به خاطر تمدن بسیار بزرگ و قدمتی هزاران ساله از بیشتر لوازم و امکانات پیشرفته در دوران قدیم برخوردار بوده است. در مورد لوازم آرایش هم  ایران یکی از قدیمی ترین کشورهای تولید کننده ی برخی از این لوازم بوده است.

سابقه ی هزاران ساله

همان طور كه اشاره شد استفاده از لوازم آرایش در ايران سابقه اي طولاني دارد؛ به عنوان نمونه آرایش چشم از حدود ۴۵۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در ایران رواج داشته است. در مورد این آرایش اینطور که شواهد نشان می دهد، آرایش مورد علاقه ی مردم ایران  و آرایشی فراگیر بوده است.

علاوه بر آرایش چشم، حفاری های باستان شناسانه در هفت تپه خوزستان گواه آن است که زنان ایرانی در ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح از نوعی وسیله که کارکرد روژ لب امروزی را دارد استفاده می نموده اند.

آرایش مخصوص شاهزادگان

در عصر هخامنشیان زنان شاه قبل از این که به دیدار شاه بروند، از لوازم آرایش و عطر استفاده می کردند. هخامنشیان به زیور آلات و لوازم آرایش علاقه ی زیادی داشتند و حفاری ها و آثار به جا مانده و وسایل کشف شده از این دوره، مثل گردنبند فیروزه و ظروف چوبی، برنزی و شیشه ای برای نگهداری سرمه گواه این واقعیت است.

هفت قلم آرایش زنان متاهل

 زنان ایرانی قبل از ورود اسلام به ایران از «هفت قلم آرایش» استفاده می کردند:

سرمه، حنا،‌ خضاب، سفیداب، وسمه، زرک و خال.

نکته ی جالب این که در همین دوران استفاده از لوازم آرایش صرفاً برای زنان متأهل جایز بود و در صورت تخطی افراد از این موضوع، مجازات هایی از سوی حکومت ها اعمال می شد!

آرایش حتی موقع مرگ

زنان ایرانی آن قدر به زیورآلات و لوازم آرایش علاقه داشتند که حتی پس از ورود اسلام به ایران، به تقلید از رسوم عهد ساسانی بسیاری از زنان ایرانی پس از مرگ با آن زیور آلات و لوازم آرایش به خاک سپرده  می شدند.

حفاری های به عمل آمده در قبرستان «تبرک» که متعلق به قرن سوم و چهارم هجری است نشان می دهد که حتی تا آن زمان نیز زنان به همراه این گونه وسایل دفن می شدند.

اسلام خودنمایی را ممنوع کرد

پس از ورود اسلام به ایران به دلیل وجود دستورات صریح دینی و نص قرآنی، نوع استفاده از لوازم آرایش به دو محیط درون خانه و بیرون از خانه تفکیک شد و از سوی توده ی زنان ایرانی دستورات دینی در این مورد، متابعت شد، و بدین ترتیب تبرج، خود آرایی،‌ خودنمایی، جلوه گری و دلربایی زنان در اجتماع به طرق مختلف از جمله به وسیله ی استفاده از لوازم آرایش ممنوع گشت.

ایرانیان مسلمان ضمن بها دادن به مفاهیم نزدیک به زیبایی همچون سلامت، بهداشت پوست و مو،‌ نظافت و آراستگی، بر مراعات مرزها و حریم ها درآرایش زنان تاکید نمودند و از آراسته کردن زن در جامعه که مقدمه ی فعل حرام بود، رو برتافتند.

قوانین آرایش

اینطور که از شواهد پیداست در زمان قدیم آرایش های خاص در زنان مربوط به شاهزادگان و همسران شاه بوده است و آنها هم تنها به خاطر شرفیابی به محضر شاه از این وسایل استفاده می کردند.

البته مردم عادی هم از یک سری وسایل سطح پایین تر استفاده می کردند ولی هیچ کدام از این خودآرایی ها مربوط به حضور در اجتماع نبوده است و این زنان بیشتر در خانه ها و جمع های خصوصی خود به استفاده از این وسایل می پرداختند.

/انتهای متن/