هجرت روشنگرانه ای که به قم ختم شد
هجرت مهم و تاریخی حضرت معصومه(س) از مدینه به قم سرمنشأ حرکتی سیاسی و علمی در جهان تشیع شد که تا امروز هم ادامه دارد و کانونش مدفن پاک آن بانوست در قم.
فرزانه حکمت/
در سال ٢٠٠ هجرى قمرى حضرت رضا (ع) با اصرار و فشار خلیفه عباسی مأمون که مرکز حکومتش در مرو بود، عازم خراسان شد و در این سفر هیچ یک از بستگان و نزدیکان خویش راهم به همراه نبردند.
حضرت معصومه خواهر بزرگوار امام رضا(ع) يك سال بعد از هجرت برادر، در اوج خفقان و تزویر مامون عباسی برای دوست و نزدیک نشان دادن خود به علویون و اهل بیت هجرت تاریخی خود را آغاز کرد و برای افشای حیله ها و ترفند های حکومت و روشنگری در باره چهره اصلی مامون و عباسیان و نیز مظلومیت برادر بزرگوارش امام رضا (ع) از شهر مدینه راهی کشور ایران شد.
در این سفر که ظاهرا به قصد ديدار برادر و به همراه جمعی از برادران و برادرزادگان صورت می گرفت، حضرت شهر به شهر به روشنگری برعلیه حکومت جائر عباسی پرداختند و در حالی که مامون عباسی با سیاست های مزورانه سعی می کرد خود و حکومتش را به اهل بیت متمایل و نزدیک نشان دهد، ماهیت واقعی این حکومت را به مردم نشان می داد.
طبیعتا حکومت در مقابل این حرکت روشنگرانه ساکت نمی ماند. به همین جهت هم هنگامی که كاروان حضرت به شهر ساوه رسيد، جمعی از اوباش به پشتيبانى حكومت به کاروان حمله کردند که در نتیجه تقریبا همه مردان كاروان به شهادت رسيدند. بر اثر این حادثه که بنابه نقلی موجب تاثر و اندوه عمیق حضرت معصومه(س) و بیماری ایشان شد، حضرت به جای ادامه راه به سمت شهر قم آمدند و در این شهر اقامت فرمودند. بعضی روایات هم عامل بیماری را مسمومیت به دست دشمنان می دانند.
مردم و بزرگان شهر قم استقبالی شکوهمند از آن حضرت کردند. بانو به مدت ١٧ روز در اين شهر اقامت نمود و سرانجام در روز دهم ربيع الثانى سال ٢٠١ هجرى پيش از آن كه برادر بزرگوارش را ملاقات کند، رحلت فرمود؛ در حالی که 28 سال بیشتر از عمر شریفش نمی گذشت و ازدواج نکرده بود. در مورد عدم ازدواج ابشان در روایت ها دلایلی مطرح شده، این است که چون کسی هم شأن آن عالمه و محدثه نبود، امکان ازدواج شان فراهم نشد. در واقع شاید شرایط خفقان بار وظالمانه ای که برای اهل بیت ایجاد شده بود، اجازه چنین امری را نمی داد.
پس از رحلت اندوهبار حضرت، مردم قم با تجليل فراوان پيكر پاكش را به محلى به نام «باغ بابلان» تشييع کردند.
روایت شده هنگامی که قبر مهيا شد و در گیرودار این که افراد متحیر بودند چه کسی بدن مطهرشان را داخل قبر قرار دهد، ناگاه دو سوار نقابدار از راه رسیدند و پس از ادای نماز يكى از آن دو وارد قبر شد و ديگرى جسد پاك و مطهر آن حضرت را برداشت و به دست او داد تا در قبر قرار دهد. پس از پايان مراسم هم بدون هیچ سخنی با کسی در آن جمع، سوار بر اسب شده و بازگشتند. بنا به نظر علما این دو بزرگوار جز امام رضا(ع) و امام جواد(ع) دو معصوم حاضر و زنده در آن زمان نبوده اند.
این ماجرا با این نظر اهل علم که مراسم دفن بزرگان دين جز با حضور اولياء الهي مقدور نیست، همخوانی دارد.
پس از دفن حضرت معصومه(س) اهالی و بزرگان قم سايبانى از بوريا بر روی قبر شريفش قرار دادند و بعدها به سال ٢٥٦ هجرى قمرى حضرت زينب فرزند امام جواد(ع) اولين گنبد را بر قبر عمه بزرگوارش بنا كرد.
لقب «معصومه» را امام رضا(ع) خود به خواهر بزرگوارش داده و در مورد زیارت ایشان فرموده است:
“هركس معصومه را در قم زيارت كند،مانند كسى است كه مرا زيارت كرده است.”
بر همین اساس است که امروز هم مدفن پاک این بانو نه تنها زیارتگاه عاشقان اهل بیت و شیعیان است بلکه به یک مرکز علمی بزرگ جهان اسلام تبدیل شده که از دامن آن بزرگان و استوانه های مهم علمی تشیع برخاسته اند.
/انتهای متن/
