برای کنترل آسیب‌های فضای مجازی خود خانم‌ها دست به کار شوند
در مورد اینترنت آنچه بیش از همه نظر بسیاری از کارشناسان مختلف را به خود جلب کرده، اثرات فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی آن بر ملل مختلف است که در شکل دهی به فرهنگ، هویت، باورها و ارزش‌های جوامع نقش اساسی ایفا می‌کند.
فرشته میرزا/
میلیون‌ها کامپیوتر و موبایل از سرتاسر دنیا به هم متصل می‌شوند و اجازه می‌دهند تا انبوهی از اطلاعات بین‌آن‌ها منتقل شوند؛ این بهترین تعریف غیرعلمی است که می‌توان از شبکه جهانی اینترنت ارائه داد. اما فارغ از چیستی و چگونگی این فضا آنچه نظر بسیاری از کارشناسان مختلف را به خود جلب کرده، اثرات فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی آن است که در ملل مختلف به وجود آورده و در شکل دهی به فرهنگ، هویت، باورها و ارزش‌های جوامع نقش اساسی ایفا می‌کند.
گرایش به اینترنت در بیشتر کشورها به‌خصوص ایران چنان رایج شده است که بیشتر خانواده‌ها، رایانه شخصی دارند و اعضای خانواده، بخش زیادی از وقت خود را صرف استفاده از اینترنت می کنند. اینترنت در میان همه گروه‌های اجتماعی اعم از زن و مرد، پیر و جوان، بی سواد و باسواد از جذابیت خاصی برخوردار شده و مانند هر پدیده نویی به ایجاد دگرگونی‌هایی در جنبه های مختلف زندگی انجامیده، به گونه‌ای که بدون آن زندگی برای کسانی که بدان خوگرفته‌اند، دشوار می‌شود.
برای آشنایی بیشتر با مفهوم فضای مجازی و نحوه برخود صحیح با آن، خبرنگار به‌دخت به سراغ مهندس علیرضا امیدوار، کارشناس رسانه و پژوهشگر فضای مجازی رفته است. وی با بیان اینکه فضای مجازی چیزی جدا از فضای حقیقی نیست و در واقع یک دنیای دیجیتال است، اظهار داشت: ما یک تعریف علمی از فضای مجازی داریم که تحت این تعریف، فضای مجازی از فضای واقعی جدا محسوب می‌شود؛ درحالی که فضای مجازی به دنبال تسهیل روابط در دنیای واقعی است.
فضای مجازی بخشی از فضای حقیقی است
امیدوار با اشاره به تعریف معمولی که امروزه از فضای مجازی رایج شده است، گفت: امروزه فضای مجازی مستقل از فضای حقیقی تعریف می‌شود و برخی به دنبال تفکیک این دو از هم هستند؛ اما این فضا برای پیشرفت و سرعت بخشیدن به کارها در فضای واقعی نقش مهمی دارد و بخشی از فضای واقعی است. مثلاً در گذشته برای ارسال مطالب به دیگران باید حضوری اقدام می‌کردیم، یا برای انتقال عکس‌ها باید نگاتیو یا عکس مورد نظر را به مخاطب می‌رساندیم اما در فضای جدید و دنیای مجازی، همین روند با سرعت بسیار بالایی صورت می‌گیرد.
این آسیب شناس مسائل اجتماعی با بیان اینکه ذات فضای مجازی آسیب زا نیست اما وقتی درگیر ابزاری بشویم که علیرغم پرفایده بودن، درست مصرف نشود صددرصد آسیب‌رسان خواهد شد، اظهار داشت: نشستن بر روی مبل مفید است، اما اگر به مدت طولانی انجام شود موجب بروز عوارضی می‌شود. معنای این عارضه این نیست که مبل اساساً چیز بدی است؛ بلکه چگونگی مصرف، تعیین کننده فایده یک محصول است درمورد فضای مجازی نیز این موضوع کاملاً صدق می‌کند.
رئیس جمهور امریکا: فرزندم تا 18سالگی اجازه عضویت در فیس بوک را ندارد
امیدوار با اشاره به اظهاراتی که درمورد اهداف غرب از به وجود آوردن این فضا مطرح شده، گفت: کسانی که موجب به وجود آمدن فضای مجازی و گسترش آن در سطح جهان شدند، با اهداف خاصی فضای مجازی را ترویج می‌دهند. آنها خودشان نیز درگیر این موضوع هستند و نکته مهم این است که رئیس جمهور آمریکا که خودش میزبان سرورهای معروف ترین شبکه های اجتماعی است، می‌گوید تا 18سالگی فرزندم اجازه عضویت در فیس بوک را به او نمی‌دهم، اما مردم ایران با وجود اینکه از اهداف غربی ها در اشاعه این شبکه ها آگاه هستند، چنین برخوردی با اینترنت اتخاذ ندارند.
وی افزود: کشورهایی که خودشان سازندگان اولیه تبلت بوده‌اند اکنون می‌گویند به دانش آموزان و فرزندان کم سن خودمان اجازه نمی‌دهیم که وقت خود را به طور کامل درگیر این وسایل کنند. درحالی‌که در کشور ما یکی از شعارهای تجاری فروشندگان کامپیوتر، فروش ویژه «تبلت‌های دانش‌آموزی» است و این خودش یک سیاست آسیب‌زاست.
آموزش‌های اینترنتی باید به حوزه خانواده تغییر کنند
این کارشناس در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان از این فضا در جریان فعالیت‌های درست استفاده کرده : ما در حال حاضر از بخش‌های مثبت این فضا استفاده می‌کنیم اما این کار نیاز به آموزش دارد و آموزش‌های مربوط به اینترنت را باید از موضوعات فنی و امنیتی به حوزه خانواده و مسائل اجتماعی تغییر دهیم؛ یعنی بحث های آموزشی را به عدم امنیت حریم شخصی کاربران و جاسوسی بودن برخی نرم‌افزارها محدود نکنیم و آموزش‌ها را به سطوح اجتماعی و تأثیر فضای مجازی بر روابط افراد بکشانیم. در گام نخست، باید آسیب‌های کلان دنیای مجازی به عموم مردم را بررسی کنیم و در مراحل بعدی به دنبال چاره باشیم.
وی افزود: به عقیده من اولین آسیب اجتماعی فضای مجازی، کاهش ارتباطات واقعی است؛ وقتی ما در سریع ترین زمان ممکن می‌توانیم پیغام خود را به دیگران برسانیم، در نتیجه ترجیح می دهیم این شیوه ارتباطی آسان را انتخاب کنیم و همین کار موجب کاهش دیدار با دیگران می‌شود.
امیدوار گفت: در اینگونه مسائل می‌توانیم از طریق راهکارهایی مانند آموزش مهارت‌های ارتباطی با دیگران مشکل را رفع کنیم. آموزش دادن به افراد مختلف از طریق نهادهای گوناگون و مدارس در این زمینه بسیار راهگشاست.
وی گفت: درگیری در دنیایی پر از اخبار مختلف، از دیگر مشکلاتی است که این فضا برای افراد ایجاد می‌کند. دسترسی سریع به اخبار از طریق موبایل هوشمند، موجب میل کاذب به دانستن در مخاطبان می‌شود که این تمایل فضای روانی افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و روانشناسان باید این حوزه را کنترل کنند.
جاسوسی اطلاعات در نرم افزاررهای بومی منتفی است
امیدوار اهداف امنیتی و جاسوسی را دیگر آسیب فضای مجازی برای مردم دانست و گفت: در این مورد اگر ابزارهایی که مورد استفاده قرار می گیرند در کشورهای بیگانه ساخته و مدیریت می‌شوند امکان جاسوسی و دزدی اطلاعات بسیار بالاست اما در نرم افزارهای بومی این امکان متصور نیست.
وی با بیان اینکه بانوان به علت روحیه عاطفی که دارند استقبال گسترده‌تری از ارتباطات خویشاوندی از طریق شبکه‌های اجتماعی دارند، اظهار داشت: عدم استفاده صحیح از اینگونه ابزارها بر کیفیت روابط خانواده به‌خصوص زوج‌ها اثر منفی می‌گذارد. سازمان ملل در گزارشی تحت عنوان اطلس جهانی خانواده (world family map) که وضعیت خانواده در جهان را بررسی می‌کند، قسمتی از هم‌پاشیدگی خانواده‌ها را سهم فضای مجازی دانسته است.
مردم و دولت برای کاهش اثرات منفی فضای مجازی چه کنند؟
این کارشناس فضای مجازی با توجه به نقش زنان در این رابطه گفت: برای کنترل آسیب‌های ناشی از فضای مجازی خود خانم‌ها باید برای خلأهای موجود در این فضا تدبیری بیاندیشند. باید فضای حقیقی را بهبود دهند ونیازهای اعضای خانواده را شناسایی و رفع کنند تا فضای مجازی نیز به درستی استفاده شود.
وی افزود: سازمان های غیر دولتی نیز همانطور که برای دیگر آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، کمپین‌های مختلفی را راه‌اندازی می‌کنند، برای این مشکل نیز کمپین هایی راه بیاندازند تا اعتیاد به فضای مجازی کنترل و کاسته شود.
امیدوار دولت را نیز در این موضوع سهیم دانست: دولت با زمینه سازی برای آموزش صحیح افزاد جامعه، از ترویج غیر اصولی این فضا بپرهیزد و به‌جای مراجعه به افرادی که نگاه امینتی به این نرم‌افزارها دارند، با کارشناسان اجتماعی و فرهنگی همفکری بیشتری داشته باشند.
وی در پایان درباره روند فعالیت شورای عالی فضای مجازی اظهار داشت: در سابق این شورا وضعیت مطلوبی نداشت و ابلاغ جدیدی که مقام معظم رهبری دراین باره داشته‌اند نشان می‌دهد که انحرافاتی از وظایف وجود داشته است. حتی اگر ترکیب این شورا را درست و کارآمد بدانیم بازهم وابسته بودن این سیستم به دولت درست نیست زیرا تشکیل جلسات شورا منوط به حضور شخص رئیس جمهور در جلسات است.
/انتهای متن/
