بانویی که شیخ مفید به درخواست او «احكام النساء» را نوشت
«من از سیده جلیله فاضله‌ای اطلاع یافتم كه مایل به تدوین كتابی هستند مشتمل بر همه احكامی كه مكلفین محتاج به آن هستند، و مخصوصاً زنان باید از آن آگاه باشند. او علاقه خود را برای تألیف این كتاب به من اطلاع داده است… .»
نام کتاب محمد بن حسین بن موسی بن محمد بن موسی بن ابراهیم بن موسی کاظم علیه السلام، آشناتر از نام گردآورنده‌اش است. کتاب شریف «نهج‌البلاغه» از ارزشمندترین کتب شیعه است؛ کتابی که به نقل سخنان، خطابه‌ها و حکمت‌های حضرت علی علیه‌السلام پرداخته است و امروزه، سندی معتبر و مرجعی گران‌قدر برای سخنان ایشان به‌شمار می‌رود. نگاهی به زندگی، خانواده و تربیت مؤلف این اثر ارزشمند، شاید مسیر حرکت و الگو و راهنمایی برای آنانی باشد که به دنبال داشتن بهترین فرزندان هستند.
محمد بن حسین، یا همان سیدرضی، در سال 359.ق در بغداد به دنیا آمد. پدر او ابواحمد حسین بن موسی علوی، معروف به طاهر ذوالمناقب، عالم و زعیم و نقیب طالبیان بود و سرپرستی همه آنان و نظردادن درباره مظالم و امیری حج مردم را به‌عهده داشت (1) و مادرش فاطمه دختر حسن (یا حسین) بن احمد بن حسن بن علی بن عمر الاشرف بن علی بن حسین بن علی بن ابی طالب علیه السلام بود (2).
فاطمه؛ سیده جلیله و فاضله
جایگاه فضل و کمالات این بانو در حدی بود که شیخ مفید، سرآمد فقهای شیعه، كتاب «احكام النساء» را به درخواست و برای او تألیف كرده و در مقدمه این كتاب می‌نویسد: «من از سیده جلیله فاضله‌ای اطلاع یافتم كه مایل به تدوین كتابی هستند مشتمل بر همه احكامی كه مكلفین محتاج به آن هستند، و مخصوصاً زنان باید از آن آگاه باشند. او علاقه خود را برای تألیف این كتاب به من اطلاع داده است… .» (3)
با توجه به این جایگاه و فضل و کمالات این بانوی بزرگ، شاید بتوان گفت، سید رضی و برادرش سید مرتضی، آن‌چه که به دست آورده‌اند را مدیون تربیت و توجه مادرند؛ مادری که در زمانی که پدر مشغول امور دینی و اجتماعی و رتق و فتق امور علویان بود و بعدها گرفتار زندان و تبعید دستگاه ظلم و جور، به تنهایی تربیت این دو کودک را برعهده گرفت و با نظری بلند و همتی عالی، از هیچ كوششی برای رشد و شكوفایی استعدادهای آنان فروگذار نكرد.
فرزندانم را فقه بیاموز!
ابن ابی الحدید در مقدمه شرح نهج‌البلاغه، به نقل از فخار بن معد علوی موسی، داستانی در رابطه با این بانو نقل می‌کند که بیان آن خالی از تذکر نیست؛ او می‌نویسد: شبی شیخ مفید در خواب می‌بیند که حضرت زهرا سلام‌الله‌علیها، به همراه دو فرزندش حسن و حسین علیهماالسلام نزد او آمدند. حضرت پس از سلام رو به شیخ فرمودند: به این دو فقه بیاموز! شیخ درشگفت از این خواب، به محل درس خود می‌رود و ناگهان بانویی باوقار و باکمال را مشاهده می‌کند که دست در دست دو پسرش نزد او می‌آیند. شیخ در برابر ایشان به پا می‌ایستد و بانو رو به شیخ سلام کرده و می‌گوید: من همسر طاهر ذوالمناقب هستم و این دو كودك فرزندان من هستند؛ ایشان را نزد شما آوردهام تا علم فقه و احکام بیاموزی. شیخ مفید که خواب خود را تعبیرشده می‌بیند، به گریه افتاده و خواب را برای بانو تعریف می‌کند و با اشتیاق تمام، تعلیم و تربیت آن دو کودک را تا رسیدن به مدارج عالی علمی و عملی برعهده می‌گیرد. خدا نیز آنان را از نعمت خود بهره‌مند گردانید و درهای علوم و فضایل را به روی ایشان گشود تا جایی که در سراسر جهان مشهور شدند (4).
اگر همه مادران به خوبي و پاكي و وظيفه‌شناسي تو بودند، فرزندانشان از وجود پدر بي‌نياز بودند
این بانوی بزرگوار در سال 385.ق زمانی كه از عمر سیدرضی 26 سال بیشتر نگذشته بود، از دنیا رفت (5). سیدرضی در فراق مادر قصیده‌ای 68 بیتی سرود و به فضایل و کمالات مادر اشاره کرده و در وصف او گفت:
«روزگار را به پاكدامني و زهد سپري كردي و مشقت‌ها را متحمل شدي
روزهاي گرم، روزه گرفتي و شب‌هاي تار، به عبادت خدا مشغول بودي
هركس كه در اين جهان سختي‌هاي زندگي را به خاطر آسايش بهشت متحمل شود، مغبون نيست
اگر همه مادران به خوبي و پاكي و وظيفه‌شناسي تو بودند، فرزندانشان از وجود پدر بي‌نياز بودند» (6)
منابع
1. المحامی رشید الصفار، ص۹.
2. المحامی رشید الصفار، ص۱۱-۱۲.
3. مستدرك الوسائل، ج 3، ص 516.
4. شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید، ج 1، ص 41.
5. المحامی رشید الصفار، صص ۱۱-۱۲.
6. http://www.tebyan-zn.ir/zanan.html
منبع: مهرخانه /انتهای متن/
