نظر فقها درباره مهريه و مستطيع شدن زنان براي حج
به گزارش به دخت به نقل از مهرخانه، اين روزها و ايام، زمان راهي‌شدن حاجيان بيت‌الله‌الحرام به سوي کعبه و طواف اين خانه مقدس و به جاي آوردن يکي از عظيم‌ترين عبادات دسته‌جمعي اسلام است؛ عبادتي که جزءبه‌جزء آن محتاج دقت است و داراي ريزه‌کاري‌هاي فراوان.
در اين ميان، زنان نيز در کنار مردان، حکم به انجام اين واجب الهي شده‌اند، اما وجوب اين امر بر ايشان با رعايت نکاتي همراه است که لازم به يادآوري و تذکر است.
استطاعت زن
سؤال: زني که مقداري طلا براي زينت داشته باشد، که در صورت فروش آن، مستطيع ميشود و مال ديگري ندارد، آيا زيورآلات زنان از حکم استطاعت خارج است، يا بايد آنها را بفروشد و مستطيع شود؟
پاسخ: امام خميني (ره) در اين‌باره مي‌فرمايند: «اگر داشتن زيورآلات براي او لازم نيست و نداشتن آن عيب نيست، مستطيع است و بايد به حج برود.» آيت‌الله خامنه‌اي نيز معتقدند: «اگر به زيورآلات نياز داشته باشد و اضافه بر شأن او نباشد، با داشتن آن مستطيع نيست و واجب نيست آن را براي هزينه سفر حج بفروشد.»
سؤال: هرگاه زنى مستطيعه باشد، لکن بچه شيرخوارى دارد که در بردن او همراه خود و در گذاشتن پيش دايه مظنه خطر مىرود، آيا با اين کيفيت مىتواند حج را از سال استطاعت تأخير بيندازد؟
پاسخ: آيت‌الله بروجردي در اين‌باره قايل‌اند: «درصورتى‌که ممکن است، پيش دايه بگذارد و مظنه خطر مانع از وجوب حج نيست.»، اما در برابر، آيت‌الله خامنه‌اي مي‌فرمايند: «اگر ضرر به‌گونه‌اي باشد که شيردهنده بايد در کنار کودک باقي بماند، يا به‌نحوي باشد که شيردهنده با رفتن به سفر حج دچار عسر و حرج گردد، حج بر او واجب نيست.»
همچنين آيت‌الله سيستاني بر همين قول‌اند: «اگر خوف سقط يا ضرر ديگر باشد، ساقط است و لازم نيست حج برود.» در همين راستا آيت‌الله مکارم‌شيرازي هم مي‌فرمايند: «چنان‌چه جداشدن از آن طفل داراى خطر جانى يا بيمارى شديد يا سبب عسر و حرج براى ديگران شود، مستطيع نيست.»
سؤال: مهريه خانمى چند برابر استطاعت اوست. آيا بعد از فوت زن، بر ورثه لازم است که قبل از تقسيم ترکه، مخارج حج را کسر کنند؟
پاسخ: آيت‌الله مکارم‌شيرازي در پاسخ به اين استفتاء مي‌فرمايند: «چنان‌چه زن در حيات شوهر، طبق عرف و عادت مى‌توانسته مهريه را از شوهر بگيرد، مستطيع بوده و بايد از ترکه او برداشته شود و چنان‌چه نمي‌توانسته، مستطيع نبوده است.»
اذن همسر و پدر
سؤال: به‌طورکلي دختر يا زني که مجرد است يا شوهر ندارد، براي رفتن حج يا عمره خود، نياز به اذن کسي دارد؟
پاسخ: آيت‌الله مظاهري مي‌فرمايند: «نياز به اذن کسي ندارد، ولي اگر نهي پدر يا مادر و يا احتمال مفسده باشد، نمي‌تواند برود.»
سؤال: اگر شوهر، اذن انجام حج تمتع را به زن ندهد؛ درصورتي‌که زن واجب‌الحج باشد، وظيفه او چيست؟
پاسخ: در اين زمينه فقها با يکديگر هم‌قول و هم‌نظرند که اذن شوهر در اين ميان نقشي ندارد و استطاعت به معناي وجوب حج بر زن است. آيت‌الله مکارم‌شيرازي به صراحت مي‌فرمايند: «شرعاً اجازه شوهر شرط نيست.» آيت‌الله مظاهري نيز مي‌گويند: «بدون اذن برود، اشکال ندارد.» آيت‌الله سيستاني نيز معتقدند: «اگر حج واجب باشد، اجازه همسر لازم نيست.» آيت‌الله خامنه‌اي هم در اين راستا توضيح مي‌‌دهند که: «در سفر حج واجب، براى زن اجازه شوهر شرط نيست و زن بايد حج واجب خود را به‌جا آورد؛ ولو اين‌که شوهر او راضى به مسافرت او براى حج نباشد.» آيت‌الله نوري‌همداني هم اعلام مي‌دارند: «چنان‌چه زن مستطيع باشد، حج بر او واجب است و نهي شوهر مانع نيست.»
سؤال: خانمي قبل از ازدواج نذر کرده که حج به‌جا آورد و بعد از ازدواج مي‌خواهد به نذر خود عمل کند. آيا اذن شوهر لازم است؟ و آيا شوهر حق ممانعت دارد؟
پاسخ: آيت‌الله مکارم‌شيرازي در پاسخ مي‌فرمايند: «اجازه شوهر لازم است و شوهر حق ممانعت دارد.» اما آيت‌الله مظاهري با کمي تأمل مي‌فرمايند: «اذن شوهر لازم نيست، ولي اگر (شوهر) مخالفت کند نذر او منحل ميشود و (ديگر حجي) (اين حج) بر او واجب نيست.»
سؤال: اگر مرد تنها به دليل اين‌که مايل نيست همسر به تنهايي براي سفر حج ثبت‌نام کند، از دادن مهريه امتناع کند؛ درصورتي‌که اگر زن به هر دليل ديگري مهريه را درخواست کند، به راحتي حاضر به پرداخت آن باشد، آيا زن مي‌تواند بدون آن‌که دليل مطالبه مهر را بگويد مهريه خود را طلب کند و بدون اطلاع همسر براي حج واجب ثبت‌نام نمايد؟
پاسخ: آيت‌الله مکارم‌شيرازي در جواب اين سؤال مي‌فرمايند: «در فرض سؤال، طلب مهريه شرعاً براي زن صحيح، بلکه واجب است؛ به‌صورتي‌که مرد مهريه را بپردازد، آن را دريافت کند و براي حج خود ثبت‌نام نمايد.»
/انتهای متن/
