نوآوری، حلقه مهم هر کسب و کار اجتماعی است

برای شروع خودتان را معرفی کنید و بفرمایید از چه زمانی وارد حیطه ی کارآفرینی شدید؟

– زهرا گلیج هستم، فارغ التحصیل رشته کارآفرینی از دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران. از سال 89 مؤسسه ی آموزشی کارآفرینان توسعه هزاره سوم را ثبت کردم البته از سال 86 کار آموزش درحوزه کارآفرینی را با کارآفرینی برای کودکان شروع کردم و برای این کار پکیجی را تهیه کرده بودیم و از طریق آن آموزش می دادیم تا اینکه در سال 89 موفق شدم که مؤسسه ی توسعه هزاره سوم را ایجاد کنم.

چطور شد که تصمیم گرفتید مؤسسه ای را در زمینه ی کارآفرینی راه اندازی کنید؟ از فعالیت های این مجموعه بگویید.

بعد از اینکه برای گذراندن یک دوره آموزشی به خارج از ایران رفتم این تصمیم برای من جدی شد. در واقع این سفر خیلی برای من مفید بود و باعث شد که قدرت و جسارت در من افزایش پیدا کند. تا قبل از آن شاید ترس داشتم که کاری را برای خودم شروع کنم و به تنهایی آن را انجام دهم که بعد از آن سفر توانستم این مجموعه را راه اندازی کنم.

این مؤسسه بحث های آموزشی را در حوزه کارافرینی انجام می دهد. از همان آغاز کار بحث های کارآفرینی در مؤسسه ی ما به ویژه در زمینه ی آموزش متفاوت با جاهای دیگر بود در واقع مثل مؤسسات کارآفرینی دیگر نبود. مثلاً ما تور آموزشی و دوره های کاربردی که مورد نیاز شرکت ها و سازمان هاست برگزار می کردیم و هنوز هم انجام می دهیم.

تا اینکه من موفق شدم یک فرصت مطالعاتی در حوزه کارآفرینی اجتماعی کسب کنم که برای این منظور به کشور ژاپن رفتم و حدود شش ماه طول کشید. بعد از بازگشت در رشته کارآفرینی در دانشکده تهران ادامه تحصیل دادم در مقطع کارشناسی ارشد. از آن زمان هم فعالیت های مؤسسه کاملاً متمرکز شد در حوزه کسب و کار اجتماعی. در حال حاضر هم در مؤسسه بحث های آموزشی و کاربردی، برگزاری همایش و پروژه های مربوط به کسب و کار اجتماعی را پیگیری می کنیم.

با توجه به اینکه تمرکز مجموعه ی شما بر کسب و کار اجتماعی ست بفرمایید مفهوم کسب و کار اجتماعی چیست؟

بهتر است اینطور بگویم که پروفسور محمد یونس این مفهوم را خلق کرد. ایشان دکتری اقتصاد دارند و در حوزه کسب و کار اجتماعی می توانستند نوبل اقتصاد را دریافت کنند.

ایشان بحثی را مطرح می کنند تحت عنوان کسب و کار اجتماعی و با طرح این بحث آمدند اقتصاد سرمایه داری را زیر سؤال بردند. در واقع مطرح کردند اگر انسان فقط به دنبال این باشد که کسب سود کند نمی تواند تمام ابعاد نیازهایش را پاسخ دهد بنابراین چیزی جز کسب و کار اجتماعی نمی تواند به نیاز واقعی انسان پاسخ دهد.

اگر بخواهم ساده تر بگویم، کسب و کار اجتماعی اینگونه است که ما معضلات اجتماعی را شناسایی کنیم و با نگاه نوآورانه ای که تفکر خلاقانه ای را منجر می شود در این حوزه وارد شویم و این نوآوری در حوزه اجتماعی کمک می کند که ما مسائل اجتماعی مان را حل کنیم.در واقع این ایده در پاسخ به مسائل اجتماعی ست که مطرح می گردد و این مسائل از هر کشوری به کشور دیگر فرق می کند. ممکن است در کشوری مسئله فقر باشد در کشور دیگر اشتغال مسئله اجتماعی باشد. بخواهم خیلی جامع تر بگویم، نوعی از کسب و کار است که به نیازهای انسانی توجه می کند، هدفش کسب سود نیست مگر برای جامعه. البته این کسب و کار پایدار و سودآور است اما نه برای افرادی که سرمایه گذاری می کنند بلکه برای جامعه.

در خصوص همایشی که با همین عنوان برگزار کردید توضیح بفرمایید و اینکه چرا حوزه سالمندی را انتخاب کردید؟

گرچه کسب و کار های اقتصادی زیادی وجود دارند که در حوزه سالمندی کار می کنند اما همان طور که می دانید و آمارها هم نشان می دهد رشدجمعیت در دنیا نرخ کندی دارد و ما با پیر شدن جمعیت مواجه ایم و این مسئله جامعه ی ما را هم درگیر خواهد کرد و می شود گفت کشور ما نیز با توجه به رشد جمعیتی که دارد با این موضوع مواجه خواهد شد. بنابراین ما باید در کنار تدابیر دیگر تدبیری هم برای این موضوع  بیندیشیم. نسل آینده را آماده کنیم برای مواجه شدن با این مسئله چون وقتی جمعیت پیر می شود تعداد شاغلان پیر زیاد می شود به همان اندازه نیاز های اجتماعی و خدماتی که باید به آن ها ارائه شود فرق می کند و متفاوت می شود. شاید این مسئله امروز ما نباشد اما در آینده ای نه چندان دور اتفاق می افتد و من به عنوان یک فرصت به این مسئله توجه کردم و این جامعه کوچک را (سالمندان) انتخاب کردم تا کسب وکار اجتماعی مدنظرم را از این حوزه شروع کنم.

 همایش هم یک ایده ای بود که به ذهنم رسید برای اینکه بتوانم کارهایی را که در ذهنم است اجرا کنم . بحث ترویج و آگاه سازی در این خصوص بسیار حائز اهمیت است و اینکه بتوانیم جامعه را نسبت به موضوع کسب و کار اجتماعی در حوزه سالمندی حساس کنیم  و برای این که این حساسیت اتفاق بیفتد باید از ابزارهای اطلاع رسانی استفاده کنیم و یکی از این ابزارها بحث برگزاری همایش، سمینار و دوره های آموزشی ست که من از این همایش شروع کردم به عنوان نقطه شروع البته سخت ترین مرحله ی کار هم فکر می کنم همین شروع کار است.

این همایش در حوزه سالمندی با رویکرد آلزایمر برگزار شد. به عقیده ی من نوآوری حلقه مهم هر کسب و کار اجتماعی است و می تواند بحران ها و معضلات اجتماعی را که از مرز تهدید هم رد شده به فرصت تبدیل کند.

این همایش با هدف آشنایی سازمان ها و شرکت ها با مسئولیت اجتماعی در حوزه سالمندی و بررسی وضعیت کسب و کار های اجتماغی در این حوزه برگزار شد. مسئله الزایمر هم یک مسئله اجتماعی پزشکی ست که به دلیل پیر شدن جمعیت ممکن است که تبدیل به مسئله شود و ما با این رویکرد همایش کسب و کار اجتماعی در حوزه سالمندی را برگزار کردیم. کارگاه های آموزشی با موضوعات مراقبت و نگهداری از سالمندان مبتلا به آلزایمر،چگونه با آلزایمر زندگی کنیم و معرفی نقش کارآفرینی اجتماعی در حوزه سالمندی از موضوعاتی بود که در این همایش به آن پرداخته شد.

به هر صورت کسب و کار اجتماعی یعنی اینکه ما برای مسائل اجتماعی راهکار پیدا کنیم برای مثال مسئله اجتماعی امروز ما می تواند اشتغال باشد که ما باید به دنبال نوآوری و ابتکار برای حل آن باشیم. همایشی که برگزار شد هدفش شناسایی کسب و کارهای سالمندی و ایجاد کمپینی از کسب وکار اجتماعی در حوزه سالمندی و آگاه سازی جامعه بود که تا حدی هم توانستیم این اهداف را محقق کنیم البته به تنهایی نمی تواند به نتیجه دلخواه رسید و نیاز به همکاری و یاری مؤسسات و نهادهای دیگر هم هست.

آیا کسب و کار اجتماعی در حوزه مسائل زنان هم می تواند راهکار باشد؟

• البته باید بگویم که ما تفکیک جنسیتی نداریم چون این مسائل مبتلابه تمام اقشار جامعه است. اما اینکه مثلاً برای زنان سالمند در بحث سلامت در همایشی که برگزار شد اطلاعات پزشکی مفیدی مطرح شد که می تواند کمک شان کند در پیشگیری از ابتلا برای خودشان و اعضای خانواده شان این مباحث تفکیک پذیر است اما به تفکیک جنسیتی مسائل من فکر نکرده ام شاید در برنامه های بعدی و در بحث اشتغال ما بتوانیم به این مسئله بپردازیم. چون یکی از علاقه مندی های خود من موضوع اشتغال است. طرح من در سفری که به ژاپن داشتم توانمند سازی افراد بود در حوزه اشتغال. تدبیر ما این است که در این خصوص نیز دوره های آموزشی برگزار کنیم و با برگزاری این دوره ها حلقه اتصالی ایجاد کنیم بین بخش هایی که نیاز به شغل دارند و آن هایی که کارفرما هستند و نیاز به نیروی کار دارند. این کار را به تازگی داریم انجام می دهیم و این تدبیر را اندیشیده ایم و فکرهای جدی تر را در برنامه های بعدی حتماً اعمال می کنیم.

در خصوص مسافرت هایی که در این زمینه رفته اید و تجربیات خود بگویید.

• سفری به بنگلادش داشتم که می شود گفت مهد بحث کسب و کار اجتماعی ست. آن ها این بحث را شروع کردند و در حال ترویج آن هستند به کشورهای دیگر. من خودم کتاب هایی را در این خصوص نیز ترجمه کرده ام و در آینده نزدیک هم کتاب فیلم سفرهایی که داشتم تهیه خواهد شد که اطلاعات بیشتر و جزیی تر را در بر می گیرد. نگاه آن ها به این مسئله متفاوت تر است، به این دلیل که آنجا تقریباً این مفهوم جای خود را باز کرده و این جایگاه شناخته شده است.

یا سفر به ژاپن. کسب و کار اجتماعی در ژاپن بیش از 40 سال است که رواج پیدا کرده و در واقع استادی که در این فرصت مطالعاتی مشاور من در این طرح بودند جز اولین کسانی بودند که در حوزه کسب و کار اجتماعی کار کرده بودند و به واسطه ی همکار با ایشان من موفق شدم با اولین نفرهایی که در ژاپن این بحث را شروع کرده بودند یعنی خودشان کسب و کار اجتماعی داشتند نشست و جلساتی داشته باشم. فعالیت هایشان را از نزدیک دیدم و با آن ها تعامل داشتم. آنجا بحث کسب و کار اجتماعی یک فعالیت تعریف شده است و شعارشان این است که حل مسائل اجتماعی با کسب و کار. یعنی به جای آنکه مسائل اجتماعی را حل نشده نگه دارند از طریق ایجاد کسب و کار آنها را حل می کنند.

مسئله مهم دیگری که برای من جالب بود اشتیاق نسل جوان ژاپنی نسبت به این موضوع بود. نسل جدید جامعه ژاپن آمادگی و اشتیاق خاصی دارد برای کسب و کار اجتماعی. دلیلش هم این است که از لحاظ رفاه اجتماعی در سطح بسیار خوبی هستند و افراد نیاز چندانی نمی بینند که برای کسب رفاه فردی تلاش کنند به همین خاطر بسیار علاقه مند هستند در فعالیت های اجتماعی مشارکت داشته باشند. هر اتفاقی که می افتد یا حادثه ای بروز می کند افراد جوان زیادی داوطلب می شوند که حضور اجتماعی داشته باشند. کسب و کار اجتماعی و مشارکت اجتماعی برای آنها موضوع خوبی ست در واقع برای آسیب های اجتماعی دنبال راهکار اقتصادی هستند.

به عنوان سؤال پایانی علاقه مندان به این حوزه چطور می توانند اطلاعاتی در این زمینه کسب و یا از تجربیات شما استفاده کنند؟

• مجموعه ی ما سایتی را راه اندازی کرده است که اطلاعات مربوط به کسب و کار اجتماعی و کارآفرینی در آن گذاشته شده همچنین سفرهایی که من رفته ام و تجربیات و اطلاعاتی که در این سفرها کسب کرده ام را می توانند با مراجعه به این سایت مشاهده کنند و بحث خدمات آموزشی و مشاوره در این زمینه نیز از دیگر بخش های این سایت به آدرس ir (مرکز رشد کسب و کار اجتماعی) است که می تواند مفید باشد.

/انتهای متن/