مدرسه، خانواده، رسانه هر کدام ساز خودشان را می زنند

سرویس اجتماعی به دخت؛رقیه عباس زاده/

15 سال قبل که ما دانش آموز بودیم و نوجوان، دوستی  دختر و پسر یک رابطه پنهانی و نه چندان موجه و تا حدی رایج بود که گه گاه از خیابان و پارک شروع می شد و گاهی هم از زیر میز کلاس با نشان دادن عکس و دادن یک شماره تلفن و تشویق کردن همدیگر به این نوع دوستی ها کلید می خورد. همه دخترها هم زیر بار این نوع دوستی ها نمی رفتند و بخاطر موقعیت خانواده و اعتقادات و اخلاقیاتی که خودشان پای بند آن بودند، دور این دوستی ها را خط کشیده بودند. مدرسه و ناظم و مدیر چه می کردند؟ پلیس بازی و کنترلی نه چندان با فایده!  اما حالا… وضع خیلی فرق کرده است.

 حالا دیگر دختران کم سن و سال تر راحت و علنی طرح دوستی با پسرها را می ریزند. از این بابت خجالت و پروایی هم ندارند. وسایل ارتباطی جدیدتر کار را راحت تر هم کرده: موبایل وپیامک و اینترنت و…  از خانواده هم کمتر ترس دارند و گاهی بر خلاف دوران گذشته که پسرها باب دوستی را باز می کردند، حالا دخترها پیشقدم هم می شوند!

اما خانواده‌های امروزی هم  در برخورد با این دوستی ها دو گونه اند: بعضی مثل  با روش هایی مثل  ترساندن سعی می کنند مانع شکل گیری  این رابطه ها شوند و بعضی هم در قالب تجدد و  مدرن شدن راه را باز گذاشته اند و حتی در با زمینه سازی هایی مثل همراهی با  فرزندان در تماشای  فیلم‌ها و صحنه‌های غیراخلاقی کانال های ماهواره ای آنها را عملا به مسیر غلط تشویق می کنند. و به نظر می رسد هر دو گروه خانواده ها از آنچه در فضای مجازی و اینترنت می گذرد، غافلند.

اما وضعیت در مدارس کمی تغییر یافته است. برخی مسئولان در واکنش به رابطه دوستی دختر و پسر همچنان برخورد پلیسی دارند و برخی دیگر هم به قول خودشان دنبال دردسر نمی‌گردند و بی‌تفاوتند؛ اما در مقاطعی از تحصیل بخش مشاوره راه‌اندازی شده که برای آگاهی از میزان تاثیر این مشاوره‌ها و نحوه فعالیت آن‌ها گفتگویی با یک مشاور دبیرستان دخترانه انجام داده‌ایم.

مشاوران مدرسه چه می گویند؟

کبری عباس زاده کارشناس روانشناسی درباره نحوه فعالیت مشاوره در مدارس به خبرنگار به‌دخت، گفت: مشاوره‌ها در مدارس به صورت مستمر وغیرمستمر و با برگزاری همایش‌ها، نمایشگاه، سخنرانی، توزیع بروشور وغیره انجام می‌شود و علاوه بر برگزاری مشاوره‌های گروهی درباره هویت‌یابی و خصوصیات دوره نوجوانی و موضوعاتی از این قبیل، مشاوره‌های فردی نیز با دانش‌آموزان داریم.

وی ضمن تایید اثرات مثبت این مشاوره‌ها گفت: به دلیل نبود هماهنگی بین مدرسه با خانواده و  مدرسه با جامعه و رسانه‌ها  عملا بسیاری از مشاوره‌ها بی‌نتیجه می‌ماند.  به عنوان مثال در مدرسه درباره حجاب و فواید آن برای دختران صحبت می‌شود اما  نوجوانان عکس هنرپیشه معروفی را در بیل بورد و یا پرده سینما می‌بینند که حجابی ندارد و یا در خانواده، نزدیکان یا اقوام نداشتن حجاب را نوعی پیشرفت و مدرن شدن تلقی می‌کنند و به همین دلیل ما به زبان دختران را ارشاد می‌کنیم اما در عمل رفتار دیگری را برای آنها نمایش می دهیم.

عباس زاده همچنین درباره وضعیت روابط دوستی دختران با پسران و علت این معضل، توضیح داد: متاسفانه تعداد دختران دارای دوست پسر در مدارس کم نیست و در مشاوره‌ها پی بردیم که علت اغلب این ارتباط‌ها خلأ عاطفی و نبود ارتباط دوستانه بین فرزندان و والدین است بطوریکه دختران در کوچه و خیابان با اولین کلمه محبت‌آمیز از سوی پسران با آنها ارتباط برقرار می‌کنند. پسران در این رابطه به معمولا  به دنبال ارضای غرایز هستند و دختران به خاطر حفظ رابطه دوستی تن به ارتباط جنسی هم می‌دهند و سپس نزد ما آمده و با اضطراب دنبال چاره می‌گردند!

این مشاور مدرسه گفت: این اتفاق‌ها برای دخترانی رخ می‌دهدکه دارای خانواده‌هایی مرفه و در ظاهر مرتب اما بی‌قیدوبند و بی‌توجه به ارزش‌های دینی هستند و یا خانواده آنها دچار فقر فرهنگی بوده و مادران به‌روز نبوده و بدون توجه به جوانب مختلف، حرف از حجاب یا نماز می‌زنند در حالی که تنها حرف یک مادر مرتب و  واقعا مسلمانی که حرف و عملش یکی است، برای یک دختر تاثیرگذار خواهد بود.

 نظام آمورزشی مقصر است

کارشناسان هم بر این باورند که خلأ عاطفی و بی‌توجهی به نوجوانان از سوی خانواده، جامعه و نبود هماهنگی و تعامل بین دستگاه‌های مختلف از عوامل گرایش دختران و پسران به جنس مخالف است.

دکترعزیزالله تاجیک اسماعیلی”روانشناس وعضو هیات علمی دانشگاه” عوامل بیولوژیکی، روانی ـ شخصیتی و مسایل اجتماعی و فرهنگی را علل گرایش نوجوانان به جنس مخالف بیان کرد و به خبرنگار به‌دخت، گفت: با توجه به ظهور نشانه‌های بلوغ جسمی و روانی  در نوجوانان، پسران خود را مرد و دختران خویش را زن پنداشته و تحت تاثیر مسایل هیجانی و عاطفی قرار می‌گیرند و اگر در خانواده مسائل اخلاقی و دینی رعایت شده و به ارزش‌هایی همچون شرم و حیا بها داده شود، نوجوانان خویشتن داری را یاد می‌گیرند و این دوران را با کمترین آسیب و یا بدون آسیب سپری می‌کنند.

وی ادامه داد: بالعکس اگر در خانواده‌ای به ویژه در شهرهای بزرگ  به مسائل اخلاقی و دینی اهمیتی ندهند علاوه بر مهیا بودن ماهواره در خانه و فیلم‌ها و تصاویر نامناسب، داشتن ارتباط دوستی با جنس مخالف را امری عادی دانسته و در این زمینه حتی  چشم و هم‌چشمی هم داشته باشند نه تنها نوجوانان از آسیب‌ها در امان نخواهند بود، بلکه بسیاری از آنها متاسفانه همچنان که شاهدیم دچار بلوغ زودرس می‌شوند.

دکترتاجیک اسماعیلی با تاکید بر اهمیت خانواده و تربیت نوجوانان در محیط سالم درباره نقش مدارس در جلوگیری از گرایش نوجوان و دختران به ارتباطات ناسالم، گفت: متاسفانه در نظام آموزشی با تناقض مواجهیم، به مسایلی ادعا می‌کنیم  و در عمل چیز دیگری از دانش‌آموزان می‌خواهیم بطوریکه در جهت‌گیریها و شیوه‌های  آموزشی به درس خواندن بهتر، اول شدن و گوی سبقت ربودن از همسالان، بیشتر از تربیت و ارتباط مستمر با والدین توجه می‌شود و دانش‌آموزان و نوجوانان را به این سمت سوق داده‌ایم و در این زمینه تبلیغات و رتبه‌های اول کنکور  و حتی حضور بنگاه‌های تجاری آموزشی به قدری پررنگ شده که اهداف مهم تربیتی به فراموشی سپرده شده است.

وی افزود: این درحالیست که در نظام آموزشی نسبت به معرفی دانش‌آموزان و نوجوانان الگو در سلامت شخصیتی و رفتاری کمتر توجه می‌شود و شاید در برخی موارد آن هم موقتی برخی را در مسابقات اعتقادی مذهبی برنده و معرفی شوند.

وی ادامه داد: حتی خانواده‌ها نیز به دنبال مدارسی هستند که دارای امکانات بهتر آموزشی باشد؛ لذا ظاهر نظام آموزش وپرورش، آموزشی، اخلاقی و تربیتی است اما در واقعیت این است که به دانش‌آموزان رقابت کردن را یاد می‌دهیم که چگونه از دیگران جلو بزنند!

 این روانشناس با تاکید بر این که آزادی‌های فردی نیازمند آگاهی است، ادامه داد: متاسفانه با شرایط موجود در مدارس و برخی خانواده‌ها نوجوانان آزادی را در رهایی و یله‌گی می‌دانند و با فرار از زیر بار کنترل به دنبال تحقق خواسته‌های خویشند و در این زمینه بدون آگاهی تحت تاثیر جریان‌هایی قرار گرفته و با ارتباط با جنس مخالف تصور می‌کنند که عاشق شده‌اند در صورتی که اغلب آنها دچار خلأعاطفی هستند.

دکترتاجیک اسماعیلی درباره راهکار جلوگیری از گرایش نوجوانان به آسیب‌ها و ارتباط‌های نادرست دوستی با جنس مخالف، توضیح داد: مسئول اصلی تعلیم و تربیت فرزندان خانواده و والدین بوده و دولت تنها موظف به فراهم کردن زمینه‌های تربیت سالم است و معلم در مدرسه نیز وکیل و نماینده والدین محسوب می‌شود و قطعا بیشتر از آنها دلش برای فرزندان نمی‌سوزد. لذا مدارس باید با والدین ارتباط مستمر وجدی داشته باشند که متاسفانه بحث قانونمندی و چگونگی این ارتباط در سیاست‌های آموزشی مورد غفلت قرار گرفته است.

وی با بیان این که انجمن اولیاء و مربیان در مدارس به یک پوسته بدون محتوا تبدیل شده است، ادامه داد:  متاسفانه والدین در این انجمن تنها باید تابع منویات مدیر مدرسه باشد و مدیر هم  غالبا مسایلی از قبیل چکه کردن سقف کلاس و یا  مشکلات دیگر مدرسه را مطرح می‌کند در حالی که مدارس باید با والدین همکاری تربیتی داشته و پا به پای  هم با مشارکت و دقت وضعیت فرزندان را کنترل کنند؛اما هم اکنون انجمن اولیاء ومربیان تبدیل به تشکیلات سرگردانی در گوشه وزارتخانه شده و به تعبیری می‌توان گفت در حال احتضار است، نفسی ندارد و تنها در مهرماه مراسمی صوری به مناسبت پیوند اولیاء و مربیان برگزار می‌شود.

 این عضوهیات علمی دانشگاه با اشاره به اینکه در تابستان نیز ارتباطی بین والدین و مسئولان مدارس وجود ندارد، تصریح کرد: با وجود این اشکالات اساسی و نبود رابطه جدی بین معلم و والدین و اشتراک در تربیت، معمولا دانش‌آموزان و نوجوانان در محیط‌های محلی و اجتماعی کنترل نشده و در خانه و مدرسه وضعیت جداگانه‌ای دارند.

وی گفت: با این شرایط دختران بدون آگاهی و از روی احساس و دلداگی عاطفی وارد دوستی با پسرانی می‌شوند که نسبت به این رابطه نگاه ابزاری، گذران عاطفی و سرگرمی دارند. متاسفانه هم اکنون نیز در جامعه وضعیت نگران کننده‌ای داریم بطوریکه افزایش طلاق در ازدواج‌های ناشی از این دوستی‌ها را شاهدیم که 70 درصد تقاضای این طلاق‌ها از سوی زنان است که این امر نشان می‌دهد دختران و زنان آسیب‌پذیرترین فرد این رابطه دوستی هستند.

وی در پایان تاکید کرد: باید برای دختران تعریف درستی از رابطه عاطفی و انسانی با جنس مخالف ارائه شود و قداست رمزگونه عشق و ازدواج در اسلام را توضیح داده و با آگاهی دادن در خانه و مدرسه از تاثیر گرفتن آنها از تفکرات صنعتی، سرمایه‌داری، ابزاری و … جلوگیری کنیم.

 مدارس اختیار و اقتدار کافی ندارند

 دکتر امان‌الله قرایی‌مقدم ـ جامعه‌شناس و عضوهیات علمی دانشگاه نیز در گفت‌وگو با خبرنگار به‌دخت وضعیت و میزان دوستی دختران با پسران را در جامعه نگران کننده توصیف کرد و گفت: متاسفانه دختران در رابطه دوستی با پسران دچار آسیب‌های فراوانی می‌شوند و همیشه دچار اضطراب و ناراحتی بوده و با برچسبی که می‌خورند ازدواج موفقی ندارند و در صورت ازدواج با دوست‌پسرشان هیچگاه خوشبخت واقعی نیستند و اغلب پسران هم چنین دختری را به همسری انتخاب نمی‌کنند.

وی با تاکید بر نقش مهم خانواده در دادن آگاهی و جلوگیری از گرایش دختران به رابطه دوستی، گفت: پدرو مادر علاوه بر رعایت موازین اخلاقی و اسلامی باید به شیوه درست، رفتار فرزندان و ارتباط آنها با دوستان و حتی به مهمانی رفتن شان را کنترل کرده و خصوصا مادران که محرم اسرار بچه‌ها به ویژه دخترانند با برقرای ارتباط دوستانه و دادن آگاهی از گرفتاری آنها در این چنین آسیب‌هایی جلوگیری کنند.

وی همچنین درباره نقش مدارس در این زمینه هم گفت: مدارس هم نقش بسیار حیاتی در زمینه کنترل و نظارت بر رفتار دانش‌آموزان دارند به شرط این که معاون و یا مدیر مدرسه دارای قدرت و اختیار کافی و قانونی باشند نه اینکه با کوچکترین برخورد والدین بگویند به قول معروف به دختر ما گفتی بالای” چشمت ابرو” و سپس با مسئولان مدارس درگیر شوند و مربیان مدارس نیز در این زمینه بی‌تفاوت شوند.

 وی ادامه داد: مواردی بوده که دختری کارت شناسایی دوست پسرش را به عنوان برادرش به مدرسه معرفی کرده تا با وی به خانه برود و مسئولان مدارس به دلیل نداشتن قدرت لازم بعضا قادر به دقت ، کنترل و برخورد جدی نبودند.

وی تاکید کرد: باید به مشاوره فردی و گروهی و مددکاری اجتماعی علمی در مدارس بها داده شود و خانواده‌ها نیز در این زمینه با مدارس همکاری داشته باشند.

این جامعه‌شناس گفت: با بی‌تفاوتی برخی خانواده‌ها به ارزش‌های اخلاقی و نبود اقتدار قانونی لازم در مدارس، نوجوانان تحت‌تاثیر همسالان ناباب و رسانه‌های بیگانه قرار گرفته‌اند و متاسفانه وضعیت دوستی‌های اسفباری را از سوی دختران شاهد هستیم که حتی به رابطه جنسی نیز منجر شده  و آسیب‌های فراوانی برای آنها  به دنبال داشته است.

 /انتهای متن/