بر زنانِ شاغل هم خمس واجب است؟

سرویس اجتماعی به دخت؛ سمیه سمیعی/

 هر يک از زن و شوهری که سالِ خمسى مستقلى به حَسب درآمدِ سالانه خويش دارند، بر هر کدام واجب است که خمس باقيمانده حقوق و درآمد سالانه خود را در پايان سال خمسى خود بپردازد.

 یکی از مسائلی که در دین ما بسیار حیاتی و ثمربخش شمرده شده است؛ پرداخت خمس اموالی‌ست که افراد جامعه، چه مرد و چه زن، با داشتن برخی شرایط، موظف به انجام آن می‌شوند. در واقع مطرح‌کردن این موضوع ذیل آیه‌ای در قرآن کریم، به ضرورت و اهمیت آن اشاره دارد، اینکه افراد پس از تعیین سال خمسی خود، یک پنجم از آنچه را که برایشان بدون استفاده مانده است، ببخشند.

وَ اعلَموا أنّما غَنِمتُم مِن شَى‏ءٍ فَاِنّ لِلّهِ خُمُسَه و لِلرَّسولِ ولِذِى القُربى‏ وَ اليَتامى‏ والمَساكينِ وابنِ السَّبيلِ اِن كُنتُم آمَنتُم بِاللّه…

«اگر به خدا ايمان داريد، بدانيد هر چه را به عنوان غنيمت بدست مى‏آوريد، بى‌ترديد يك پنجم آن براى خدا و رسول و خويشان و يتيمان و درماندگان و در راه‌ماندگان است.» (آیه 41 سوره انفال)

در هر حال تمام نظام‏هاى بشرى براى كم‏درآمدها به فكر چاره بوده‏اند، چراکه اگر اين خلاء در جامعه به نحوى پر نشود ممکن است آسیب‌های دیگری به بار آورد. به همین خاطر براى حل اين مسأله، افراد و حكومت‏ها، طرح‌هاى زيادى ارائه داده‏اند كه رايج‏ترين آنها گرفتن ماليات، ايجاد مؤسسات خيريّه و صندوق‏هاى قرض‌الحسنه و امثال آن‌هاست پس چگونه ممکن‌ست که دین مبین اسلام که کامل‌ترین و جامع‌ترین دین‌ها و نظام‌هاست، در خصوص اینگونه افراد بی‌تفاوت مانده باشد؟ در واقع معصومین و بزرگان دینی ما پرداخت خمس را یکی از طرح‌هایی می‌دانند که برای فقرزدایی و حل مشکلات محرومان جامعه مطرح شده است و این امر از امتیازات دین ماست که اقتصاد آن نیز با اخلاق و عاطفه آمیخته شده است.

اما آنچه که از آیات و روایات مشخص است، این است که پرداخت خمس تنها شامل مردان نان‌آور و سرپرست خانوار نمی‌شود و زنانی هم که دارای برخی شرایط مثل درآمد مستقل می‌باشند، ملزم به پرداخت خمس هستند.

حقوق و درآمد مستقل و پرداخت خمس

راستی ابتدا بیان داشت: هر يک از زن و شوهری که سال خمسى مستقلى به حَسب درآمد سالانه خويش دارند، بر هر کدام واجب است که خمس باقيمانده حقوق و درآمد سالانه خود را در پايان سال خمسى خود بپردازد. یعنی خانم یا آقا هر کدام که شاغل باشند به پول آن کسب و کاری که انجام می‌دهند، با شرایطی خمس تعلق می‌گیرد که مشخص‌ترین این شرایط این است که آن درآمد در طول یکسال بیش از مایحتاج زندگی آن افراد باشد.

وی ادامه داد: درست است که خرج زندگی بر عهده مردان است، اما در این مسئله یعنی پرداخت خمس تفاوتی نمی‌کند. یعنی به زن اگر شاغل باشد و درآمدی داشته باشد که طی یکسال خرج مایحتاج زندگی نشده است، خمس تعلق می‌گیرد. بنابراین زنان سرپرست خانوار و یا زنانی که همراه همسرشان کار می‌کنند، آن مقدار پولی که برایشان باقی می‌ماند و یا حتی آن جنسی که خریداری کرده‌اند اما تا سر سال خمسی آن‌ها استفاده نشده است، مثل برنج و یا حبوبات خمس تعلق می‌گیرد.

راستی تصریح کرد: در این مورد نکته حائز اهمیت این است که به یک فرد مسلمان برای تمام وجوه زندگی برنامه داده شده است. یکی از این وجوه مسائل مالی‌ست و ما در دینمان یک نظام گسترده مالی داریم. در این نظام مالی یکی از چیزهایی که باید مد نظر باشد، این است که اگر زن و مرد هر دو شاغل هستند و درآمد دارند، باید سال خمسی داشته باشند. یعنی افراد اولین باری که حقوق و یا بابت کاری، مزدی دریافت کرده‌اند را تا سال آینده همان زمان به عنوان سال خمسی خود در نظر بگیرند.

پرداخت خمس از یک حساب مشترک

این استاد حوزه خاطر نشان کرد: نکته دیگری که باید به آن توجه کرد، این است که خانم با آقا اگر پولی را که به دست آورده‌اند، صرف مایحتاج زندگی خود کرده‌اند، سر سال خمسی خود، باید تنها یکبار خمس آنچه باقی مانده و یا استفاده نشده است را بپردازند. یعنی به طور مثال پولی برای خرید خانه و یا وسیله‌ای پس‌انداز می‌شود، سر سال خمسی آن باید خمس آن پرداخت شود. پس از آن تا هر زمانی که پول باقی و بدون استفاده نیز مانده باشد، دیگر نیازی به پرداخت مجدد خمس نیست.

 وی در پایان در خصوص همسرانی که برای پرداخت خمس شان حساب مشترک دارند نیز گفت: باید توجه داشت اگر سال خمسی این افراد یکی باشد، یعنی در یک زمان واحد هر دو مثلاً اول مهر اولین حقوق و یا درآمد خود را کسب کرده باشند، می‌توانند حساب مشترکی داشته و پس از یک سال، خمس آن را پرداخت کنند اما اگر اینگونه نباشد، اینجا اشکالی پیش می‌آید، چراکه فرد ممکن است نداند که چقدر از این پول باقی‌مانده مال اوست و دیگر اینکه سال خمسی او متفاوت خواهد بود.

 /انتهای متن/