دختران در جستجوی هویت و الگویند
شناخت نیاز دختران توسط والدین؛ مهمترین راه پیشگیری از آسیب‌ها
سرویس اجتماعی به دخت ؛ لیلا شاهی/
دخترها در جامعه ی امروزِ ما نیازهایی دارند و مسائل و مشکلاتی. روز دختر بهانه‌ای شد تا نیازها و مشکلات دخترها را به کمک کارشناسان بررسی کنیم و راه هایی ر برای رفع نیازها و مقابله با مشکلات ارائه دهیم.
نبود هویت مشکل اصلی دختران امروزی
دکتر عزیرالله اسماعیلی روان شناس، مشکل عمده دختران را نبود هویت عنوان کرد و گفت: « در حال حاضر در جامعه ای قرار داریم که در حال تغییر و دگرگونی است. یکی از مسائلی که در جامعه ی ما وجود دارد نقش‌هایی است که انسانها با توجه به جنسیت خود بر عهده دارند (یعنی مرد یا زن بودن) . در جامعه سنتی خصوصیات و نقش‌های جداگانه‌ای برای مرد و زن تعریف می‌شد. اما از آنجایی که جامعه در حال دگرگونی است، دختران و پسران امروزی با موضوعاتی آشنا می شوند که بر هویت یابی آنها تاثیر می گذارد.»
ناسازگاری وضعیت سنتی و مدرن
وی وجود ناسازگاری بین دو وضعیت سنتی و مدرن را مشکل عمده به خصوص برای دختران عنوان کرد و افزود: «در این شرایط گاهی اوقات افراد نمی‌دانند که در چه جایگاهی قرار دارند. در واقع انتظاراتی که در زندگی از دختران مطرح می‌شود معمولاً انتظاراتی است که ردپایی از فضای سنتی در آن وجود دارد. از طرفی مسائلی که این گروه از افراد جامعه در رسانه ها و تبلیغات مشاهده می‌کنند و یا موضوعاتی که برای آینده آرزو دارند، تحت تاثیر فضای امروز جامعه است، که خود این فضا شدیدا اثراتی از فرهنگ غرب پذیرفته و همین بر هویت و شخصیت دختران و زنان تاثیرمی گذارد. »
بخشی از مشکلات ریشه در خانواده دارد
دکتر اسماعیلی در پاسخ به سوالی مبنی براینکه چرا نحوه برخورد دختران با خانواده‌ها آنطور که باید صمیمانه نیست، افزود: « خانواده به واسطه تاثیرات بیرونی دچار تهدیدات مختلفی می شود. در خانواده روابطی وجود دارد که ماهیت آن با روابط اجتماعی خارج از منزل متفاوت است. صمیمیت و همدلی اعضای خانواده و در عین حال سلسله مراتبی از اقتدار و قدرتی که در خانواده وجود دارد، موجب می شود که فرزندان معمولا به دلیل تاثیراتی که از بیرون دریافت می کنند، در جست و جوی فکر و ذهن آزاد باشند، به طوری که خود انتخاب کنند و مستقل باشند.»
وی ادامه داد: « پدر و مادر انتظار دارند که کودکان شان انتظارات و آرزوهای آنان به خصوص آرزوهای برآورده نشده را به واقعیت تبدیل کنند. از طرفی چون کودکان خود را برای زمان غیر خودشان آماده می کنند این انتظارات ممکن است خیلی با روحیه آنها سازگار نباشد. این موضوع تعارضات و اختلافاتی را به وجود می آورد که در خانواده ها طبیعی است که اگر شدت پیدا کند تبدیل به تنش‌هایی می شود که به صورت ناسازگاری دختران در مقابل ارزش های خانواده پدیدار می شود. »
تحولات اجتماعی، ریشه مشکلات
این روان شناس با اشاره به ریشه مشکلات جوانان گفت: « ریشه این موضوعات در تحولات اجتماعی است. وقتی جامعه دچار دگرگونی‌های سریع می‌شود، این فرآیندها طبیعی است. به خصوص اینکه ما از نظر فرهنگی و اجتماعی در معرض تهاجمات و تاثیرات بیرونی نیز هستیم ، یعنی عناصری به فرهنگ ما اضافه و تغییراتی در شرایط اجتماعی به وجود می آید که خیلی‌ها را نمی‌توانیم مدیریت کنیم. مثل گسترش فضای مجازی به طوری که در هر لحظه ای با هر فرد و هر اندیشه ای می توان آشنا شد و این موضوعات طبیعتا انتظارت را در نسل جوان افزایش می‌دهد.»
وی ادامه داد: « این موضوع به خصوص در دختران، که به دلیل شرایط جنسیتی از نظر ارزشی و اخلاقی از آنها بیشترانتظار می رود که خویشتنداری و مراقبت از خود داشته باشند،صادق است. طبیعتا ممکن است هر گونه بیان انتظار از سوی دختران به نوعی بیرون رفتن از این چارچوب محسوب شود.»
دکتر اسماعیلی گفت: «به هر نسبتی که فضا و روابط اعضای خانواده با هم صمیمی و منطقی باشد، آسیب پذیری فرزندان در محیط های بیرونی کمتر می شود . معمولاً کودکانی که در مناسبات اجتماعی آسیب می‌بینند، یک خلاء روانی در خانواده دارند. پس اگر خانواده های مستحکم و خوبی داشته باشیم، بسیاری از آسیب های اجتماعی کم می شود.»
ضرورت بازگشت به خودمان
دکتر مجید ابهری، آسیب شناس اجتماعی نیز هویت یابی را نیاز اصلی دختران امروز عنوان کرد و گفت: « تعیین یک روز به عنوان روز دختر بیشتر به این خاطر است که در این روز به مسائل و موضوعات مورد نظر پرداخته و درراستای پویایی آن قدمی برداشته شود.»
وی ادامه داد: «دختران کشورما بیش از هر چیزی نیاز به برگشت به هویت اصیل اسلامی و ایرانی خود دارند تا فریب الگوهای غلط رفتاری را نخورند. با توجه به اینکه حضور دختران در دانشگاه‌ها بیشتر از پسران بوده و امروزه زنان ایرانی در عرصههای مختلف علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جایگاه‌های ارزشمندی را کسب کرده‌اند، باید با توجه به فطرت پاکی که دارند، بر حفظ ارزش‌های اخلاقی که در رأس آنها برای یک دختر پاکدامنی است، و پا فشاری کنند. دراین زمینه هم خانواده‌ها و هم نهادهای آموزشی و فرهنگی اصلی ترین نقش را بر عهده دارند تا در ارائه الگوهای مورد نیاز دختران قدم های موثری بردارند.»
الگوی مناسب، گمشده اصلی
دکتر ابهری اعتقاد دارد،الگوبرداری مناسب نیاز فطری انسان و در شرایط کنونی گمشده ی اصلی دختران و پسران ماست. از نگاه رفتارشناسی اگر ما الگوهای مناسب را به این گروه ارائه ندهیم، آنها خود در فضای مجازی ، شبکه‌های ماهواره ای و یا دوستان و همسالان به جست و جوی الگو می روند و مشکل اصلی از همین جا آغاز می شود.»
به گفته وی، وضعیت پوشش، آرایش و حتی رفتاراجتماعی و گفتمان دختران که مجموعه آنها سبک زندگی را تشکیل می دهد، تحت تاثیر همین الگویی است که یا ما به او می دهیم و متناسب با ارزش های اسلامی – ایرانی ماست و یا خودشان از نوع نامناسبش را از جاهای دیگرپیدا می کنند.
این آسیب شناس اجتماعی می‌گوید: « اگر در انتخاب سبک زندگی صحیح به فرزندان خود کمک نکنیم، غلبه روش‌های زندگی غربی، آنها را از فرهنگ اصیل خودی، تهی ساخته و آن وقت خود این جوانها برابر با هدف‌های جنگ نرم و ناتوی فرهنگی به فاسد کردن نسل‌های بعدی مشغول می شوند. دراین مسیر رسانه‌ها به خصوص صدا و سیما کارشان خیلی مهم است. سبک زندگی درست که باید درجزئیات زندگی روزمره ما تعریف شود، باید در رسانه به بچه ها یاد داده شود، البته به شکل کاملا غرمستقیم و جذاب؛ همانطور که غربیها ارزش های خودشان را در قالب های جذابی مثل سریال و فیلم و مد و هنر و … به خورد جوانها و بلکه ما پیرترها هم می دهند.»
مشکلات دیگر
وی ادامه داد: «مشکل عمده دختران امروزی بی‌هویتی و ضعف ارتباط عاطفی با والدین به خاطر فشارهای اقتصادی و سایر گرفتاری‌های آنهاست که موجب کمرنگ شدن ارتباط چهره به چهره و گفتاری بین والدین و فرزندان شده است. محدود بودن وسائل تفریحی، رفاهی، ورزشی برای دختران در جامعه و ضعف فرهنگ عمومی در تعریف جایگاه مناسب از دختر،از جمله مشکلاتی است که دختران با آن مواجه هستند.
باید با توجه به باورها و ارزش های مان، امکانات مناسبی برای دخترها در نظر گرفته شود.»
آسیب‌های اجتماعی زیاد شده
وی گفت: «آسیب های اجتماعی در بین دختران با توجه به افزایش و گسترش هجوم فرهنگی و کم توجهی خانواده‌ها و نهادهای فرهنگی نسبت به گذشته افزایش یافته است. آسیب‌هایی مثل استفاده از سیگار و قلیان، شرکت در میهمانی‌های غیر متعارف، آرایش و پوشش نامناسب، اعتیاد به مواد روان گردان و کم توجهی به نظرات و راهنمایی های والدین در حال افزایش است.»
شناخت نیاز دختران ؛ مهمترین پیشگیری
دکتر ابهری به منظور پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی که دختران را تهدید می کند راهکاری ارائه داد و گفت: « دوستی والدین با فرزندان، شناخت نیازهای آنان توسط خانواده‌ها و آموختن مهارت‌های زندگی توسط پدر و مادر بهترین روش برای پیشگیری از آسیب های اجتماعی است.»
وی همچنین در خصوص دختران در معرض آسیب و یا آسیب دیده نیز گفت: «جامعه پذیر کردن این افراد از طریق بازپروری هویتی و شخصیتی می تواند به کاهش آسیب های اجتماعی و ناهنجاری های رفتاری کمک موثری نماید.»
/انتهای متن/
