یک نگاه دیگر به گشت ارشاد

 سرویس اجتماعی به دخت؛ زهرا شعبان شمیرانی/

مقدمه فوق فقط جهت روشن‌تر شدن اذهان نگاشته شد و گر نه هدف از نوشتار حاضر بررسی کیفیت اجرای طرح مذکور در یک ماه اخیر نیست.

نویسنده پیش از شروع بحث اعلام می‌کند که رعایت حجاب و عفاف اسلامی را موجب سلامت اجتماعی می‌داند  و به حقانیت جمهوری اسلامی شهادت می‌دهد و هدف از این نوشتار را نقد مصلحانه و دلسوزانه می‌داند، که اگر جز این بود با سکوت محافظه‌کارانه یا فریادهای هوچی‌گرایانه خواسته یا ناخواسته به تکمیل پازل دشمن می‌پرداخت.

تنها سخن آن است که آیا نوع نگاه و شیوه عمل ما برای تحقق مفاهیم اسلام در عمل با اصل و هدف اسلام که تحقق حرمت انسانی است، مغایرت دارد یا ندارد؟ تحقق مکارم اخلاق که هدف بعثت رسول انسانیت است با کدام شیوه باید دنبال شود؟ با شیوه فرهنگی و هنری و اخلاقی یا صرفا نظامی و ضربتی و گشت ارشادی؟ چنانچه در بالا آمد غرض از طرح این استفهامات انکاری ابدا نفی بنیادین طرح امنیت اخلاقی-اجتماعی نیست. همچنانکه به هیچ‌وجه من‌الوجوه با جریان انحرافی دولت قبلی نیز هم‌صدا نخواهد بود.

“پیش‌گیری بهتر از درمان است”
طرح امنیت اخلاقی و اجتماعی از سال 84 شروع به اجرا کرد و تا امسال با فراز و نشیب‌هایی ادامه دارد. البته مراحل ابتدایی طرح به پوشش زنان در جامعه و سطح شهر مربوط می‌شد و قرار شد در ادامه جمع‌آوری معتادان و سپس جمع‌آوری اراذل و اوباش، بازرسی از کارگاه‌ها و فروشگاه‌های لباس و ارایشگاه‌های مردانه، عکاسی‌ها و .. نیز در دستور کار نیروی انتظامی قرار گیرد. گرچه به نظر می‌رسد اصلی‌ترین بخش‌های این طرح یعنی بازرسی و نظارت بر کار تولیدی‌های لباس، فروشگاه‌ها و آرایشگاه‌ها مغفول واقع شده است!!!

دو نوع برخورد در رابطه با بحث بدحجابی وجود دارد؛ یکی بحث ایجابی است که به رسانه‌ها، صدا و سیما، آموزش و پرورش، وزارت ارشاد و سایر دستگاه‌های فرهنگی مرتبط می‌شود. اما در حوزه پلیس همان‌طور که وقتی راننده‌ای از چراغ قرمز عبور می‌کند نمی‌توان او را نگهداشت و با تذکر به او گفت کارش زشت است، در این مورد نیز این گونه است و بالاخره در مواردی باید برخورد وجود داشته باشد. حتی در سطح حداقلی.

مسئله مهم این است که کار گشت ارشاد یا همان طرح امنیت اخلاقی و اجتماعی در صورتیکه مقدماتش رعایت نشود قطعا ابتر خواهد ماند و اصلا نتیجه معکوس می‌دهد لذا روی سخن این نوشتار اولا با نهادهای نظارتی و فرهنگی ذی‌ربط است و ثانیا با نیروی انتظامی به دلیل قصور در رسیدگی به وضع فروشگاه‌ها و آرایشگاه‌ها و تولیدی‌ها؛ که روشن است مقدمه مربوط این هرج و مرج و وضعیت نامناسب پوشش در جامعه ماست. و نتیجه تابع مقدمتین است…

در همین راستا رویکرد جدید نیروی انتظامی جهت برخورد ارشادی و اهدای گل! که در زمره اقدامات فرهنگی و زیرساختی محسوب می‌شود جای تقدیر دارد. قطعا اثر شیوه جدید پلیس در برخورد با افراد بد پوشش موثرتر از شیوه قبل خواهد بود اما همچنان یکی از مهم‌ترین نکاتی که نباید مغفول بماند حفظ کرامت بانوان است و ایضا اینکه تر و خشک نباید با هم بسوزند. این قدم مثبت را به فال نیک می‌گیریم اما یک راه حل مثمر ثمر دیگر که به نظر می‌رسد راهگشاتر از راه‌های دیگر ست اقدام شایسته خود مردم است. یعنی به عبارت دیگر احیای فریضه امر به معروف و نهی از منکر. قطعا نهی از منکر نیز گام پس از امر به معروف خواهدبود. و اقدام مردمی دیگر رویگردانی از مدهای ناهمخوان با شئون فرهنگی ایرانی‌ست؛ که اگر چنین شود ویترین‌های مغازه‌ها به سمت خواسته‌های مردم می‌رود. هر چه جامعه‌ای بیشتر به پختگی و بلوغ رسیده باشد، نیازهایش کمتر طبق عرضه ویترین‌ها، ماهواره‌ها و آرایشگاه‌ها شکل می‌گیرد؛ چرا که اساسا عرضه باید تابع تقاضا باشد.

پیامدهای نامیمون اجرای ضربتی گشت ارشاد
یکی از نتایج طبیعی و نا‌مبارک عملکرد نامطلوب این طرح در کنار عدم رسیدگی به دلایل و علل ریشه‌ای به بار آمدن وضعیت نامناسب موجود، اثر مخرب برخورد ماموران با افراد بد‌حجاب و بد‌پوشش است، کافی‌ست فریادهای مملو از بی‌پروایی‌های کلامی‌شان را بشنوید که چگونه نتیجه برخوردها، تمام بنای مکتب علوی را در ذهن و زبان دختر و زن این سرزمین به ویرانی می‌کشاند.  این نکته به تنهایی نشان می‌دهد که اجرای طرح امنیت اخلاقی بدون پشتوانه‌های فرهنگی نه تنها به امنیت اخلاقی و اجتماعی جامعه منجر نمی‌شود بلکه دو طبقه اجتماعی به وجود می‌آورد که روز به روز فاصله‌شان از یکدیگر بیشتر میشود، این دوقطبی‌شدن جوامع در همه‌جای تاریخ سمی مهلک بوده است. نکته دیگر اینکه بدون زیرساخت‌های فرهنگی سوگیری‌ها علیه این طرح و طرح‌هایی از این دست افزایش می‌یابد و منجر به جبهه‌گیری مردم خواهد شد.

یکی از شبهات مطروحه پیرامون گشت ارشاد، پس از سخنان رهبری در خراسان شمالی در مهرماه 91، به ویژه از طرف جریانات خاص دولتی با این مضمون شنیده می‌شد: “آیا فرمایشات رهبری به معنای جمع‌شدن گشت ارشاد از سطح شهر نیست؟؟”

 بخشی از فرمایشات معظم له:
{فرمود: «و سنّة من نبيّه»، كه ظاهراً عبارت است از «مداراة النّاس»؛ مدارا كنيد  ممكن است ظاهر زننده‌اى داشته باشد؛ داشته باشد. بعضى از همينهائى كه در استقبالِ امروز بودند و شما – هم جناب آقاى مهمان‌نواز، هم بقيه‌ى آقايان – الان در اين تريبون از آنها تعريف كرديد، خانمهائى بودند كه در عرف معمولى به آنها ميگويند «خانم بدحجاب»؛ اشك هم از چشمش دارد ميريزد. حالا چه كار كنيم؟ ردش كنيد؟ مصلحت است؟ حق است؟ نه، دل، متعلق به اين جبهه است؛ جان، دلباخته‌ى به اين اهداف و آرمانهاست. او يك نقصى دارد. مگر من نقص ندارم؟ نقص او ظاهر است، نقصهاى اين حقير باطن است؛ نمى‌بينند. «گفتا شيخا هر آنچه گوئى هستم / آيا تو چنان كه مينمائى هستى؟».  ما هم يك نقص داريم، او هم يك نقص دارد. با اين نگاه و با اين روحيه برخورد كنيد. البته انسان نهى از منكر هم ميكند؛ نهى از منكر با زبان خوش، نه با ايجاد نفرت.}

به نظر می‌رسد سخنان حضرت ایشان ناظر بر رفتارهای شخصی و تصورات غلطی بود که نسبت به ظاهر افراد، قضاوت‌های زود‌ هنگام، عجولانه، غلط و با دافعه می‌شود و بد‌حجاب را مساوی با بی‌دین و بی‌اخلاق قلمداد می‌کنند.

رهبری می‌فرمایند که خیر چنین نیست که الزا‌ما بد‌پوششی نشانه بی‌دینی باشد و بخش عمده نابسامانی‌های حجاب را مربوط به عدم کفایت کارهای فرهنگی در این زمینه می‌دانند. پس روشن می‌شود که نباید قضاوت‌های غلط کرد اما فرمایشات ایشان ناظر به بعد حکومتی نیست چرا که حفظ امنیت و اجرای قانون به مثابه ناموس کشور از واجبا‌ت است. و گشت ارشاد یا همان طرح امنیت اخلاقی با نیت افراد کاری ندارد و با اصل عمل و پیامد آن سر و کار دارد البته باید به گونه‌ای باشد که رفتار ارشاد‌ی و تذکر لسانی پلیس شامل همه باشد و برخورد قهری و انتظامی شامل مانکن‌های خیابانی بشود و کسانیکه سازمان‌یافته برای ترویج فساد و فحشا در تلاشند.

/انتهای متن/