این زنان گناهکار

سرویس فرهنگی به دخت ؛ فاطمه قاسم آبادی/

کالین مک کلاف مشهور به” کالین مک کالو” نویسنده ی استرالیایی تباری است که در سال 1937 در ویلینگتون به دنیا آمده است . پرندگان خارزارمشهورترین رمان اوست که در سال1977 چاپ شد و تا کنون  بارها و بارها به زبان های مختلف ترجمه شده است. استقبال از این رمان به قدری زیاد بود که در سال 1983 سریال تلویزیونی با اقتباس از همین رمان ساخته شد. از این نویسنده رمان های دیگری مثل تیم، نوای تروی و استقلال ماری بنت( که الهام گرفته از رمان معروف  غرور و تعصب نوشته ی جین آستین است) نیز نوشته شده است ،  که به هیچ وجه مورد استقبال منتقدین و طرفداران قرار نگرفت. کتاب پرندگان خارزار اولین وگویا  آخرین شاهکار نویسنده است.

داستان کتاب روایتگر سه نسل از یک خانواده ی ایرلندی تبار است که به استرالیا مهاجرت می کنند .در این داستان شخصیتی به نام “پدر رالف دوبریکاسارت” وجود دارد که یکی از مهم ترین شخصیت های رمان است. پدر رالف، کشیشی است مهربان و دلسوز که در استرالیا زندگی می کند. داستان در اصل با برگزاری مراسم عشای ربانی در خانه ی خانم ماری کارسون، پیرزن ثروتمند داستان، شروع می شود.

خانم کارسون با وجود اختلاف سنی بسیار زیادی که با کشیش جوان دارد، عاشق پدر روحانی است و در موقعیتهای مختلف برای جلب توجه او می کوشد، ولی پدر در مقابل این وسوسه زمینی مقاومت می کند.داستان با ورود کلیری ها،(همان خانواده ی مهاجر) که  خانواده برادر خانم کارسون هستند، وارد مرحله جدیدی می شود. علاقه شدیدی که بین پدر روحانی و مگی کلیری (دختربچه جذابی که برادرزاده خانم کارسون است و از قضا مورد بی توجهی خانواده، خصوصاً مادر خانواده است ) بوجود می آید، حسادت پیرزن را برمی انگیزد، تا آنجا که سعی به دور کردن آن دو از یکدیگر می کند، اما ناکام می ماند.

خانم کارسون تصمیم به انتقام می گیرد.مگی بزرگ و بزرگ تر می شود و عشق بین او و پدر روحانی همچنان جاریست.حالا دیگر مگی زن جوانی شده است و عشق بین او و پدر روحانی، یعنی عشق ممنوعه. کشیش ها نباید ازدواج کنند، مگر اینکه از کشیش بودن دست بکشند و این چیزی است که پدر روحانی از آن ابا دارد. خانم کارسون می میرد و پدر رالف را بر سر یک دوراهی بزرگ قرار می دهد؛ او دو وصیت برای پدر به جا می گذارد که در یکی اموالش –به ارزش سیزده میلیون پوند- را به خانواده برادرش بخشیده و در دیگری به کلیسا. او در نامه ای به پدر نوشته است که او می تواند به اختیار خود یکی از دو وصیت نامه را انتخاب کند.

اگر پدر وصیت نامه دوم را انتخاب کند می تواند به واسطه این ثروت کلان پیشرفت فراوان کند، ویا با گذاشتن این ثروت برای مگی فرصت های بهتری را برای زندگی او به وجود بیاورد در نهایت پدر روحانی، بلند پروازی اش را به مگی ترجیح می دهد و وصیت دوم را انتخاب می کند. او روی عشقش به مگی پا می گذارد، به واتیکان می رود، و گرچه مگی فکر می کند  که او برمی گردد، ولی او در آنجا می ماند، تا آنکه در رم به واسطه ثروت خانم کارسون به مقام کاردینالی می رسد. وقتی این خبر به مگی می سد، ناامیدانه ازدواج می کند، ازدواجی بدون عشق با مردی که اهل زندگی نیست، و وقتی به اشتباه می خواهد که با یک بچه زندگیش را بهتر کند، می فهمد که خانه از بن و پای بست ویران است.همین امر موجب می شود اختلافش با شوهر به اوج برسد به خاطر همین از شوهر و بچه اش متنفر می شود.

کتاب پرندگان خارزار بیشتر از اینکه کتابی عاشقانه باشد، کتابی قبح شکن و انتقادی است. در این کتاب تمام کسانی که کاتولیک هستند، با وجود اشتباهاتی که در زندگی شان مرتکب می شوند در نهایت وجه انسانی بالاتری نسبت به بقیه ی شخصیت ها دارند: پدر روحانی، پادی  پدر مگی  ، دین پسر مگی و….همگی درون مایه های انسانی و تاثیر گذار دارند، ولی در مقابل شخصیت هایی مثل مادر مگی ، لوک شوهر پروتستان مگی و خانم کارسون عمه ی مگی همگی تجسمی از انسان هایی هستند که احساسی ندارند و هر یک در زندگی فقط بی تفاوتی، کارکردن و تخریب دیگران را یاد گرفته اند.

 بی توجهی و نادیده گرفتن مگی از سمت هر سه ی این شخصیت ها (مادر، عمه وشوهر) در داستان بسیار مشهود است به خاطر همین مگی پیوسته برای فرار از تنهایی و نیز برای پیدا کردن محبت به سمت پدر روحانی می رود و به او پناه می برد.

 در این کتاب شاید در ظاهر ممنوع بودن ازدواج برای کشیشان مانع اصلی و گره داستان باشد، ولی در واقع اینطور نیست. پدر روحانی  بعد از مدتها وقت تلف کردن و یا به قول خودش انتخاب خداوند، به جای اینکه بین ازدواج و کشیش ماندن یک راه را انتخاب کند و یا اینکه قانون ضد ازدواج کشیشان را زیر سوال ببرد، به راحتی تن به گناه (زنا)می دهد و با این توجیه که با ارتکاب به گناه احساس نزدیکی بیشتری به خدا می کند و دیگر در وجودش غرور و تکبری نمانده است، کار خود را توجیه می کند! نویسنده با لحنی گیرا سعی در عادی جلوه دادن زنا دارد و آن را تنها راه حل سعادتمندانه  برای رهایی از قید و بندهای دست و پا گیر می داند و برای رسیدن به این هدف از کشیشی استفاده می کند که علی رغم اشتباهات و بلند پروازی هایش انسان خوبی به نظر می رسد.

در آخر داستان دین، پسر مگی و پدررالف که  کشیش شدن را انتخاب کرده است، کنار ساحل به خاطر نجات چند دختر در دریا غرق می شود . وقتی  پدر رالف برای مراسم تدفین سر قبر دین می آید و مگی واقعیت را در مورد پسرشان به  او می گوید،  پدر رالف تحمل نمی کند و در دم می میرد.

می شود گفت نگاه این کتاب به زن دو وجه دارد اول اینکه زن موجب ادامه ی نسل است و دودمان از او منتقل می شود(نگاه یهودی) چنانکه مگی با وجود آن همه برادری که داشت تنها کسی بود که  ازدواج کرد و بچه دار شد و دختر مگی جاستین نیز به همین صورت تنها باقی مانده ی آن خانواده شد چرا که برادرش دین در دریا غرق شد.

دومین وجه نگاه به زن در این رمان مربوط به نقش اغواگر و گناه آلود زن است، چنانکه خانم کارسون عمه ی مگی، پیرزنی است که حتی سن و سال هم نتوانسته است از شهوت پرستی و هوس بازی او کم کند . مادر مگی  هم زنی  بی اخلاق است که فرزند اولش نامشروع است و تا زمان مرگ شوهرش توجه چندانی به او ندارد و مگی شخصیت اول داستان با خیانت به همسر خود در نهایت پدر روحانی را به دام می اندازد و دختر مگی جاستین هم  دختری است آزاد، که برای اخلاقیات ارزشی قائل نیست.  در آخر خالی از لطف نیست که ببینیم هدف از انتخاب نام پرنده ی خارزار برای این کتاب چیست؟

پرنده ی خارزار پرنده ای افسانه ایست که در تمام عمرش تنها یک بار آواز می خواند؛ آوازی که دلنشین و بی همتاست. ولی برای این کار اول باید بوته ی گلی  پراز تیغ پیدا کند و با کوبیدن خود به تیغ ها آواز خود را سر دهد؛ آوازی که به بهای زندگی اش تمام می شود.

در جایی از داستان می خوانیم “مگی عامل سقوط رالف و گل او بود” نویسنده  در واقع رالف را به صورت پرنده ی خارزاری به تصویر می کشد که با خاری که مگی در قلبش فرو می کند  همزمان به اوج سعادت و پایان زندگی خود می رسد.

/انتهای متن/