اسلام و این مهریه ها

سرویس اجتماعی به دخت/

در حقوق اسلام رابطه زن و شوهر بالاتر از یک معامله می باشد و عاطفه و محبت نقش اساسی را  در  این رابطه دارد تا این دو در سایه عشق و صمیمیت حقیقی به آرامش دست یابند و بتوانند دوشادوش یکدیگر فرزندان صالح و وارسته ای را تربیت کنند. در حقوق اسلام مسئله مهر از صورت عقد معوض خارج شده و به صورت مستقل از نکاح درآمده است. به همین جهت ازدواج دائم بدون ذکر مهر صحیح می باشد. شوهر با پرداخت مهریه مالک زن نمی شود، قلب او باید به تسخیر مرد درآید.

در قرآن کریم از مهریه با تعابیری چون: «صداق» ، «اجر»، و« فریضه» یاد شده است و در زبان فارسی به آن «کابین» گفته می شود. مهریه از دستورات امضایی اسلام است .

برخی از آیات و روایات وجوب مهر و نیز ویژگی های آن را تصریح نموده است. از جمله آیه شریفه 4 سوره مباركه نساء می فرماید:

وَ اتُوا النّساءَ صَدقاتِهِنَّ نِحلۀ

“كابین زنان را كه به خود آنان تعلق دارد (و نه پدران و برادران آنان) و عطیه و پیشكشی است از جانب شما به آنان، به خودشان بدهید”.

منظور از كابین، همان مهریه یا مبلغی است كه مرد به هنگام عقد نكاح به زن می‌دهد یا بر ذمه وی مقرر می‌شود. قرآن مجید از مهریه به نام «صَدُقه» یاد كرده است. به عقیده مفسران قرآنی  «صدقه» از ماده «صدق» است و نشانه راستین بودن علاقه و تمایل مرد به زن می باشد. ضمن این كه بنا به نظر صریح قرآن، مهریه به خود زنان تعلق دارد كه این‌ دیدگاه با توجه به كاربرد ضمیر «هُنَّ» در آیه شریفه فوق الذكر مورد تأیید و تأكید می باشد. همچنان‌كه با اعمال كلمه «نَحله» تصریح می‌ فرماید كه عنوان مهریه صرفاً هدیه، عطیه و پیشكشی از جانب مرد به زن می ‌باشد و نه چیزی غیر از آن.

اسلام مهر را ابداع و اختراع نکرد بلکه آن را به حالت فطری خود بازگردانید و رسوم جاهلیت را درآن از بین برد.

قانون مدنی

قانون مدنی ایران که از ماده  1078تا 1101 –درباره مهریه سخن می گوید  به پیروی از نظر اکثر فقهای امامیه ، مهر را تعریف نکرده و آن را به سکوت برگزار نموده است .به موجب ماده 1082ق.م زن به مجرد عقد نکاح مالک مهر می شود  و چنانچه شوهر قبل از عمل زناشویی کامل زن خود را طلاق بدهد، پرداخت نصف مهر المسمی و یا مهر المثل بری شوهر الزامی است و این امر در مورد فوت زوجین  و احکام ارث نیز آشکار است .

به هر صورت  مهر در حقوق  ایران عنوان حقوقی مستقلی دارد و مهر جزئی از حقوق و تکالیف زن و شوهر است و شارع و قانونگذار با توجه به کمی  سهم الارث زن و اختیار مطلق شوهر در طلاق ، شوهر را ملزم به پرداخت مالی به زن در موقع نکاح نموده است .

مقدار مهریه

مـهريه مقدار معيّنى ندارد، بلكه هر مقدار كه مورد رضايت و توافق زن و مرد قرار گيرد، خـواه زيـاد بـاشـد يـا كـم ، صـحـيـح اسـت ، ولى نـبـايـد آن قـدر كـم بـاشـد كـه بـه آن مال نگويند و مستحب است كه از مهرالسنّه يعنى پانصد درهم نيز بيشتر نباشد.

تعیین این مقدار مهریه در فقه، بر اساس روایاتی است که در این زمینه وارد شده است. بنابر این مهریه مطلوب از نظر اسلام، مهریه ای است که نخست: بر اساس توافق طرفین باشد، دوم: توان مرد در نظر گرفته شود. بر همین اساس، اسلام با مهریه های سنگین خارج از توان مرد به شدت مخالفت می کند. چرا که ممکن است موجب ازردگی  و حتی  کینه مرد شود.

البته به این نکته باید توجه داشت که مهریه زن نباید آنقدر کم باشد که به فرموده امیرالمومنین(ع) مشابه پول زنا شود.

مهریه سنگین

بی تردید مهریه های سنگین نمی تواند تضمینی برای ازدواج پایدار و زندگی آرام و سعاتمندانه باشد؛ زیرا مرد بی ایمان ، اگر در زندگی زناشویی به بن بست برسد، آن قدر همسرش را آزار می دهد تا او را وادارد از مهرش بگذرد وخود را رها سازد که البته این رفتار بر اساس روایات دینی، بسیار ناشایست وناجوانمردانه است. پیامبر اکرم (ص) می فر ماید :«خداوند از مردی که همسرش را می آزارد تا از مهر خود بگذرد، همان قدر خشمگین می شود که از گریه یتیم به خشم می آید.”

این باور که مهریه سنگین پشتوانه خوبی برای عدم جدایی و پیشگیری از طلاق است و برای دادن و گرفتن هم نیست، مبارکی و مهرآفرینی مهریه را زایل می نماید. « مهر » زمانی می تواند معنی و مفهوم پر ارزشی داشته باشد که برخاسته از صداقت و از روی محبت، مهرورزی ، صداقت و جان مایه ای برای زندگی مشترک باش . بنابراین تعیین مهر باید بدون از هرگونه نگرش های ناصحیح فرهنگی، عقاید غلط و عوامانه صورت پذیرد ودر آن معیارهای منطقی و واقع بینانه مد نظر باشد.

در این میان نقش نهادهای فرهنگی و رسانه‌ها در ایجاد فرهنگ صحیح میان جوانان و اقشار مختلف جامعه و همچنین نقش نهادهای قانون‌گذاری و قضایی در تدوین قوانین جامع و مانع و ایجاد ضمانت‌های اجرایی لازم در امر مهریه بسیار مهم و ضروری به نظر می‌رسد.

نهایتا  از جوانان و مردم انتظار می‌رود  با عملکردصحیح و اخلاقی در تعیین و پرداخت درست مهریه و فهم دقیقِ ضرورت‌های اجرای ساده و درست این امر، هدف سازوکاری به نام مهریه در اسلام را محقق سازند.

در مورد عقد معوض و دستورات امضایی بعدا بیشتر توضیح می دهیم.

الهام آخوندان/ انتهای متن/