من پوست توام

سرویس سلامت و بهداشت به دخت /

اگر می خواهید بیشتر بدانید، با ما باشید.

منو می شناسی؟

–        من بزرگترین عضو بدن توام.

–        من بدن تو را از گرما، سرما، آسیب مواد شیمیایی، سمی، برنده، نور شدید آفتاب و عفونت حفظ می کنم.

–        اگر من دچار ناراحتی شوم، به سرعت در تو اثر کرده و ناراحتت می کند.

–        من حرارت بدن تو را تنظیم و ثابت نگاه می دارم.

–        من در زیبایی تو مؤثرم.

–        من دائما در حال تغییر و نو شدن هستم.

–        حس مهم لامسه بوسیله من انجام می شود.

 

با من بیشتر آشناشو

وقتی به من نگاه می کنی، برحسب این که چند سالت باشد و به پوست کدام قسمت از بدن (کدام قسمت دست، پا و یا صورت) نگاه کنی، سطحی ناصاف و پست و بلند، با تعداد کم یا زیاد مو و با رنگ روشن یا تیره می بینی.

واقعیت این است که من از سه لایه مهم تشکیل شده ام:

اپیدرم، درم و هیپودرم

               

 اپیدرم

اپیدرم شامل سلول هایی است که در حال مهاجرت به سطح پوست هستند. وقتی تو مرا نگاه می کنی همین لایه اپیدرم و سلول های در حال ریزش مرا می بینی. در هر دقیقه سی الی چهل هزار سلول مرده از پوست دفع می شود. در همین حال، سلول های زنده در لایه های عمقی تر پوست در حال تولد هستند. حدود دو الی چهار هفته طول می کشد تا سلول های تازه تولد یافته به سطح خارجی پوست رسیده و دفع شوند. در واقع در همین یک دقیقه ای که شما این مطلب را خواندید، حدود چهل هزار سلول پوستی از بدن شما جدا شده اند. لایه اپیدرم همیشه مشغول نو کردن پوست شما هست.

در اپیدرم تعداد کمی سلول هستند که مشغول ساختن ماده ای به نام ملانین هستند. ملانین مسئول رنگ پوست شماست. وقتی در معرض آفتاب قرار می گیرید؛ این سلول ها ملانین بیشتری تولید می کنند تا از پوست شما در مقابل اشعه ماوراء بنفش آفتاب (اولتراویوله uv ) حفظ کنند. بهمین جهت قسمت هایی از بدن شما که بیشتر در معرض آفتاب قرار می گیرد، مثل دست و صورت، تیره تر می شود

درم

لایه ضخیمی است که در زیر اپیدرم قرار دارد. در این لایه اعضای مهمی مانند انتهای اعصاب که به کار لامسه می آیند، عروق خونی، غدد چربی و غدد عرق قرار دارند. به علاوه، این لایه از پوست، حاوی مواد مهمی به نام کلاژن و الاستین است و خاصیت ارتجاعی پوست در اثر این مواد به وجود می آید. وقتی به میانسالی برسید، مقدار این مواد در پوست کاهش می یابد. در نتیجه پوست شما دچار چین و چروک خواهد شد.

وقتی پوست بدن شما با جسمی تماس پیدا می کند انتهای اعصاب موجود در لایه درم پوست که با مغز در ارتباط هستند پیام هایی را به مغزتان می فرستند و در نتیجه شما متوجه می شوید که بدنتان با چه چیزی تماس پیدا کرده (جسم نرم و بی آزار یا سخت و برنده، با حرارت ملایم تا بسیار داغ و یا بسیار سرد). اگر مغز با پیغام پوست شما احساس خطر کند، از طریق نخاع به عضلات شما فرمان می دهد که با حرکت دست و یا عضو مربوطه خطر را از خود دور کنید. تمام این ها فقط در عرض چند ثانیه رخ می دهد (بدون این که شما اصلا به آن ها فکرکنید. لایه درم پرخون و فعال است.

غدد چربی که در این لایه وجود دارند، چربی سطح پوست شما را به وجود می آورند به طوری که پوست شما همیشه کمی چرب است. این چربی که روی پوست شماست موجب نرمی و لغزندگی آن است در عین حال یک لایه ضد آب روی پوست ایجاد می کند. تا زمانی که این چربی روی پوست وجود دارد، مانع از جذب آب و رطوبت پوست شما خواهد شد.

غدد عرق: شما همیشه بدون این که خود متوجه شوی عرق می کنید. عرق و چربی روی پوست شما موجب نرمی و لغزندگی سطح پوست می شوند. به این ترتیب لمس کردن و گرفتن اشیاء آسان خواهد شد. می توانید امتحان کنید. معمولا یک سنجاق را میوتوانید به راحتی و بدون احساس خاصی از روی میز بردارید. حال دست خود را حسابی صابون بزنید و بعد کاملا خشک کنید. بعد دوباره سنجاق را با دست بردارید. این بار به آسانی و راحتی این کار را نخواهید کرد؛ چون ان لایه لغزنده از روی پوست شما پاک شده است. اما نگران نشوید. آن لایه دوباره و به سرعت تشکیل خواهد شد.

هیپودرم

این لایه که عمیق ترین قسمت پوست شماست، عمدتا از چربی تشکیل شده است. این لایه چربی، حرارت بدن را حفظ می کند. به علاوه، از انتقال ضربه و شوک های وارده، به اعضای عمقی تر جلوگیری می کند.

پیاز مو: پیاز مو در این لایه عمقی وجود دارد. پیاز یا فولیکول مو، مو را به وجود می آورد. در سرتاسر بدن شما مو وجود دارد به جز روی لب ها و کف دست و پا. تجمع مو در قسمت های مختلف متفاوت است. به طور متوسط در پوست سر شما بیش از صدهزار فولیکول مو وجود دارد. در کنار مو پیاز مو، غده چربی هم وجود دارد. چربی که از این غده ترشح می شود باعث براق شدن موی شما و هم چنین غیرقابل نفوذ برای آب می شود.

کنترل حرارت بدن: هیپوتالاموس عضوی است که در مغز وجود دارد و کنترل حرارت بدن را بر عهده دارد. پوست شما طبق دستور های صادر شده از هیپوتالاموس حرارت بدن را کنترل می کند.

پوست از راه های مختلف حرارت را تنظیم می کند. از طریق تبادل حرارت با هوای اطراف، پخش اشعه مادون قرمز و تبخیر این امر مهم انجام می شود.

یکی از راه های تبادل حرارت از پوست، عبور خون از رگ های پوستی است. وقتی خون از رگ های سطحی پوست عبور می کند با محیط بیرون تبادل حرارت نموده و مقداری از حرارت اضافی را از دست می دهد. به این ترتیب اگر در محلی قرار بگیرید که زیاد گرم باشد، هیپوتالاموس به عروق خونی پوست شما پیغام می دهد که منبسط شوند و با عبور مقدار بیشتر خون از رگ ها حرارت بیشتری دفع خواهد شد. بهمین دلیل وقتی در محیط گرم قرار بگیرید، صورت شما قرمز می شود. به علاوه غدد عرق هم بر فعالیت خود افزوده و تبخیر عرق در سطح پوست، موجب خنک شدن پوست می شود. هنگام سرما عکس این ماجرا رخ می دهد.

از سوی دیگر، موقع سرما، موهای روی پوست شما سیخ می شود و با این کار هوای مجاور پوست شما را ثابت و محصور نگاه می دارد تا پوست حرارتی را از دست ندهد.

انسان جزو حیوانات خون گرم است. حیوانات خون گرم باید درجه حرارت بدنشان ثابت بماند. به این معنی که انسان باید حرارت بدن خود را در 37 درجه سانتی گراد معادل 6/98 فارنهایت حفظ نماید. اگر حرارت محیط بیش از این مقدار باشد از طریق پوست حرارت اضافی را از دست می دهد.

قسمتی را از طریق گرم کردن هوای مجاور بدن و بخشی را از تعریق و تبخیر عرق و بخشی را از طریق تابش اشعه مادون قرمز از پوست انجام می دهد. جالب است بدانید که مار می تواند اشعه مادون قرمزی را که از بدن حیوانات خونگرم تابیده می شود را ببیند و به این ترتیب می تواند آنها را در شب شکار کند. انسان ها هم دستگاهی را اختراع کرده اند که اشیاءگرم را به رنگ قرمز و سرد را به رنگ آبی نشان می دهد.

 

 

 تعریق هم یک راه مهم تنظیم حرارت بدن توسط پوست است. وقتی عرق به سطح پوست می رسد، تبخیر می شود و با این کار پوست کمی خنک می شود.

 

ترمیم پوست

پوست اولین سد دفاعی بدن است و بهمین جهت در معرض آسیب و حوادث فراوانی قرار دارد.

سوختگی

سوختگی های سطحی به سرعت بهبود می یابند. اما اگر سوختگی عمقی باشد و به لابه های زیرین پوست که وظیفه ترمیم را بر عهده دارند، آسیب رسیده باشد؛ ترمیم به طور کامل انجام نمی شود و جای آن روی پوست می ماند. در این موارد از پیوند پوست استفاده می کنند.

بریدگی

معمولا بریدگی های سطحی با مراقبت خوب می شوند. تمیز نگاه داشتن و پوشاندن محل زخم با گاز تمیز و خودداری از شستشوی بی مورد از نکته های مهم در مراقبت از یک بریدگی هستند. اگر بریدگی به لایه عمقی و سلول های ترمیم کننده پوست رسیده باشد؛ باید پوست را بخیه زد. با این کار دو لبه لایه زاینده بهم نزدیک می شوند و امکان ترمیم بریدگی به طور کامل فراهم می شود.

 

مراقبت از پوست

–        مرا پاکیزه نگاه دار و با صابون مناسب بشور

–        من با کبد دوستی نزدیک دارم. غذای کم چرب، با سبزی ها و میوه های تازه که موجب خوشحالی و سلامتی کبد می شود، سبب شادابی من هم می شود.

–        از جوش ها و زخم های روی من به خوبی مراقبت کن.

–        جوش هایی که روی صورت یا بدنت می زند، را دستمالی نکن و فشار نده. ممکن است با این کارت مرا عفونی کنی و حتی جای جوش یا زخم را در من ماندگار کنی.

–        از من در مقابل آفتاب مراقبت کن. سعی کن در سایه راه بروی و مراقب باشی که حتی انعکاس نور خورشید از روی زمین و سایر اشیا می تواند به من آزار برساند.

–        در روزهای آفتابی و گرم با لباس و پوشش مناسب مرا بپوشانی. کلاه و روسری مناسب، لباس نخی (نایلونی هرگز) با آستین بلند و شلوار نخی مناسب (لباس تنگ هرگز) کمک می کنند تا نور کمتری به من بتابد.

–        کرم ضد آفتاب با spf  15 به بالا هم کمک خوبی برای مراقبت من از نور آفتاب است.

–        اگر مرا از نور خورشید حفظ نکنی، خطر سرطان پوست مرا تهدید می کند.

–        هوای مناسب و تمیز در شادابی من مؤثر است.

سعی نکن که مرا ماساژ دهی، چون این کار باعث می شود من زودتر چروک بخورم.

دکتر شریفه جعفری /انتهای متن/