راه هایی که می توانیم در زندگی جمعی عصبانی نباشیم

خیلی وقت ها ما فرد عصبانی را با الفاظی مانند عصبی، دیوانه، روانی، بداخلاق و… توصیف می کنیم، بدون توجه به این که  مجموعه ای از عوامل اقتصادی، اجتماعی و .. است که باعث برخورد تند از فرد می شود. با وجود تمام این عوامل و تمام مشکلات ریز و درشتی که برای عصبانیت یک فرد هست،‌آیا می توان کمتر عصبانی شد و موقع عصبانیت رفتار خود را کنترل کرد؟ با دکتر داریوش پازوکی روان شناس در این مورد گفت وگویی داشته ایم .

همه با هم بوق می زنیم تا راه باز شود

همه ما برای یک بار هم که شده این صحنه را از نزدیک یا دور دیده ایم؛ راننده ای به دلیل سبقت بیجای راننده مجاور یا راه ندادن به او، وسط خیابان، جلوی خودرو مقابل نگه داشته، با شتاب از خودرو پیاده شده، راننده را از خودرواش بیرون کشیده و درس درست و حسابی به او داده … راننده مقابل هم که احتمالاً شب گذشته با همسرش جر و بحث داشته یا در محل کارش از جانب کارفرما یا رئیسش توبیخ شده یا به هزاران دلیل دیگر حسابی عصبانی است، فرصت را مناسب می بیند و از خودرو پیاده شده و زور بازویش را نشان می دهد! به این ترتیب یک کتک کاری حسابی به راه می افتد.

دراین میان البته هزاران راننده دیگر، پشت این دو راننده عصبانی قرار گرفته اند که بسته شدن راه بشدت عصبانی شان می کند ولی از ترس جان و مصرف بی رویه انرژی از جای خود تکان نمی خورند و تنها راه اعتراض را این می دانند که همه با هم بوق بزنند تا به این طریق زودتر راه را باز کنند و به مقصد برسند و این بوق زدن هماهنگ و مداوم خودش اعصاب همه را بیشتر به هم می ریزد.

کسی هم در این آشفته بازار فکر می کند که راه بهتری برای ختم غائله و باز شدن راه پیدا کند که هم اعصاب بقیه را بیشتر به هم نریزد و هم نتیجه بخش تر باشد برای باز شدن راه؟

راهی برای تغییر سبک زندگی پیدا کنیم

دکتر  داریوش پازوکی دکترای روان شناسی و استاد دانشگاه پیام نور در توضیح مثالی که عنوان شد می گوید:

بخشی از این نوع عصبانیت ها ریشه در نوع رانندگی و فرهنگ آشفته ترافیکی ما بویژه در کلان‌ شهر‌ها دارد. منتها عاملی مانند ترافیک  در نهایت معلول علتی مهم تر است که باید برای آن راهی اندیشید. برای ارائه راه حل باید تغییر فرهنگ و سبک زندگی را در اولویت قرار داد. آموزش های اجتماعی که از طریق رسانه، اِلِمان های شهری، مدارس، دانشگاه ها و… صورت می گیرد باید به این سمت برود که مردمی صبورتر بار بیاوریم.

مشکل معیشتی هم موثر است اما…

وی در مورد این که مشکلات معیشتی نباید چگونه ما را کلافه می کند، می گوید:

 اگر بخواهیم 24 ساعت را تقسیم کنیم شامل هشت ساعت کار، هشت ساعت امور شخصی و اوقات فراغت و هشت ساعت خواب و استراحت. وقتی از دومی و سومی کم می کنیم و بر کار اضافه کنیم صرفا به قصد تامین اجاره بها و نیازهای خانوار، از جسم وروح و ذهن فرد بیش از حد کار کشیده ایم. در این شرایط افراد سرخورده شده، آستانه تحمل شان، پایین می آید و با کوچک ترین موضوعی عصبانی می شوند.

منتها باید گفت درست است که اوضاع  معیشتی می تواند یک فرد را خیلی حساس و آماده خشم کند،‌ اما این دلیل نمی شود تا با یک تنه ساده در خیابان یا با یک بوق ساده در ترافیک کلافه شویم و خُلق مان را تنگ کنیم. فراموش نکنیم در شهرها و کشورهایی مانند هند، چین، پاکستان و.. هم بیکاری، اختلاف طبقاتی، فقر و…  وجود دارد اما در آنجا خشم و عصبانیت و ناهنجاری کمتر است.

تاثیر رخدادها را بر خودمان کنترل کنیم

دکتر پازوکی درباره راه های کنترل خشم می گوید:

ما نمی توانیم خشم را حذف کنیم، اگر هم می توانستیم کار خوبی نبود. به هر حال رخدادهایی خواهد بود که افراد را عصبانی خواهد کرد؛ زندگی پر از عجز، درد، از دست دادن کسی یا چیزی و اعمال پیش بینی ناپذیر دیگران است. هیچ فردی نمی تواند همه امور دور وبرش را تغییر دهد، اما می توان چگونگی تأثیر این اتفاق ها بر خود را تغییر داد.

راه های کنترل عصبانیت را تمرین کنیم

کنترل پاسخ های عصبی می تواند در دراز مدت برای افراد بهتر صورت بگیرد. این هم راه دارد:

قبل از هر چیز باید بگویم بیکار نباشید. بیکاری باعث می شود انواع و اقسام افکار منفی سراغ تان بیاید و به مرور خشم تان را تحریک کند. بنابراین حتی المقدور از بیکاری فاصله بگیرید.

یک راه در موقع عصبانیت هست که اول نفس عمیق بکشید، بعد با عباراتی آرام بخش مانند «سخت نگیر» یا «من می توانم از پس این مشکل برآیم» را تکرار کنید.

تمرین شوخ طبعی کنید

دکتر پازوکی شوخ طبعی را هم راه موثردیگری می داند ومی گوید:

تمرین کنید شوخ طبعی را در خودتان پرورش دهید و این توانایی را در خودتان ایجاد کنید که  بعضی اتفاق های ناگوار را به شوخی پشت سر بگذارید. وقتی سعی می کنید خوشحال باشید و  لبخند می زنید فشار از سلول های عصبی به عضلات وابسته به لبخند انتقال پیدا می کند و مرکز عصبی مغز کمی آزاد می شود. این کار را امتحان کنید. می بینید که پس از چند بار لبخند زدن، کمی آرام تر می شوید.

بجای افکار منفی تفکر منطقی

این استاد دانشگاه پیام نور معتقد است که باید بجای افکار منفی تفکر منطقی را در موقع عصبانیت و ناراحتی بر ذهن مان حاکم کنیم و این راهی برای تسلط بر خود در این مواقع است:

برای مثال به جای این که به خودتان بگویید: «آه، چقدر بد، همه چیز از بین رفت» به خود بگوید:«من از این قضیه  ناراحت شده ام، اما دنیا که به آخر نرسیده، با عصبانیت هم چیزی درست نمی شود.» یا کاری انجام دهید که فکر شما از آن موضوع منحرف شود. چه بهتر که این کار در جهت حل مشکلی باشد که شما را عصبانی کرده است.

جاخالی بده

جاخالی دادن اصطلاحی است که هنگام عصبانیت می تواند درمانگر باشد. دکتر پازوکی در توضیح این اصطلاح می گوید:

گاهی اوقات محیط اطراف ما دلیل تحریک و خشم ما می شود. همان طور که در روایات هم داریم به هنگام عصبانیت حالت خود را تغییر بدهید. مثلاً اگر ایستاده اید، بنشینید، اگر نشسته اید، بایستید یا اصلاً محل را ترک کنید و به اتاق دیگر یا مکان دیگری بروید. در واقع دوری کردن نه تنها از محلی که عصبانیت شما در آن اتفاق افتاده بلکه  از هر اتفاقی که باعث ناراحتی شما می شود به رفع خشم و ناراحتی شما کمک می کند. به عنوان مثال وقتی زن و شوهری با هم دعوا می کنند و عصبانی می شوند، باید موقتا محل  را ترک کنند تا ناراحتی و خشم شان در آن لحظه کم شود و اصلا تصور کنند که انگار آن فرد در آن محل حضور ندارند و اصلاً او را نمی بینند.

صحبت با یک دوست خیلی کمک می کند

دکتر پازوکی می گوید:

در کل خود را دوست داشته باشید و سطح توقع خود را از دیگران پایین بیاورید، در این صورت دیگر اعمال و عقاید دیگران شما را پریشان و آشفته نمی کند. یادتان باشد در این مواقع معمولاً حضور مادر، خواهر یا یک دوست خوب که برای او احترام قائلید و  دوستش دارید و صحبت با او خیلی به شما کمک می کند. لزومی هم ندارد در مورد اسرار زندگی یا علت خشم تان صحبت کنید. در واقع بدون اینکه آنها را در جریان ناراحتی تان بگذارید با آنها گپ و گفتی داشته باشید.

راه درست برای ابراز هیجان خود پیدا کنید

این روان شناس اضافه می کند:

رفتارهای خشم برانگیز را بررسی کنید و راهی صحیح برای ابرازهیجانات خود پیدا کنید، مثلاً این ابراز عصبانیت خود را به تعویق اندازید یا اینکه آن را  به نحوی که آثار مخرب نداشته باشد، ابراز کنید.

دکتر پازوکی در پایان صحبت های خود خاطرنشان می کند:

“فراموش نکنید دیگران نمی‌توانند همیشه به میل شما رفتار کنند. هر کس حق دارد چیزی باشد که خودش انتخاب کرده‌، دنیا هرگز آن طور که شما می‌خواهید، نخواهد بود. بنابراین دلیلی ندارد اگر چیزی را دوست ندارید از آن عصبانی هم شوید.

 

ادامه دارد…

/انتهای متن/