“مادر کافی” مادر خوبی است

سرویس ما و زندگی به دخت/

اصطلاح مادر کافی در مقابل مادر کامل، خوب، فداکار و از خود گذشته ساخته شده است. اغلب افراد فکر می کنند که مادر باید خودش را برای فرزندش بکشد! یعنی از هیچ چیزی مضایقه نکند و همیشه فرزندش را بر خودش مقدم بداند. در عمل نیز زنانی را می بینیم که به محض بچه دار شدن همه زندگی خود را وقف کودک خود می کنند.

این  کار هم به کودک ضربه خواهد زد و هم به مادر. زیرا مادر را به مرور از نظر جسمی و روحی، خسته و فرسوده می کند و برای کودک نیز آسیب زاست، زیرا او را فردی ناتوان و وابسته بار می آورد که همیشه باید سنگینی بار دین ازخودگذشتگی مادر را به دوش بکشد. در حالی که مادر کافی که حد تعادل را حفظ می کند، هم نیازهای کودکش را برآورده می کند و هم به خودش به عنوان یک انسان (و نه ماشین مراقبت از بچه ها) بها می دهد.

واکنش مادر مهم است

نوزاد در بدو تولد نیازمند حضور دائمی مادر است، زیرا بدون مادر از بین خواهد رفت. کودک بین 6 تا 9 ماه اول در وابستگی مطلق است. در این مرحله هر مادری باید نوزاد را در اولویت همه چیز قرار دهد. کودک بعد از 6 ماهگی مادر خود را می شناسد (مادر یا هر کس دیگری که در نقش مادر برای او ظاهر شده، مثل دایه یا هر مراقبت کننده دیگری). وقتی مادر حضور دارد، همه چیز برای کودک خوب است، اما به محض نبودن مادر همه چیز بد می شود، و چون مادر با نبودنش اوضاع را بد کرده است، نوزاد نسبت به او احساس خشم می کند. اما وقتی مادر دوباره پیدا شود، دوباره همه چیز از جمله مادر، خوب می شود. در این مرحله از زندگی، نوزاد به دنیا نگاه « همه یا هیچ » دارد، یعنی همه چیز یا خوب است یا بد. اما نوع واکنش مادر به نیازهای کودک در این برهه حساس می تواند این نگاه را تغییر دهد. یعنی مادر باید با رفتارش به کودک بیاموزد که حالت هایی بینابین خوب و بد هم وجود دارد. مثلا مادر به آشپزخانه می رود، کودک از نبود مادر گریه می کند. رفتار مادر در اینجا مهم است.

اگر مادر بلافاصله برگردد، کودک نتیجه می گیرد که گریه، مادر را بر می گرداند، پس دائم در نبود مادر گریه می کند تا  او را برگرداند. واکنش دوم مادر می تواند این باشد: بعد از چند دقیقه برگردد. در این صورت کودک می آموزد که اگر کمی صبر کند، مادر برمی گردد، چه گریه کند و چه نکند. واکنش دوم، مفهوم زمان، تداوم وجود، نداشتن و بدست آوردن، لزوم درخواست کردن و فایده صبر کردن را به کودک می آموزد. به کودک می آموزد که حالتی بین بودن و نبودن مادر وجود دارد، مادر می تواند باشد، اما دیده نشود، مادر حتی اگر دیده نشود به کودک امنیت می دهد، پس نبودن مادر، همه چیز را بد نمی کند. کودک می آمورد : اگر صبر کند، دریافت می کند.

کافی بودن مادر اگر بیش از حد شود، به استقلال و شخصیت کودک لطمه می زند. مادر کافی با بزرگ شدن فرزندش حضوری کمرنگ تر می یابد و به کودکش می آموزد که به اندازه کافی در کنار اوست، نه بیشتر و نه کمتر.

از کتاب :

آیا مادر خوبی هستم، دکتر عبدالحسین رفعتیان، نشر قطره.

زهرا آقاجانی/انتهای متن/