از “محلل” تا ” 50 کیلو آلبالو”
فیلم “محلل” از فیلمفارسی های قبل از انقلاب بود که اوج ابتذال را همراه با توهین به احکام دین و شأن زن به نمایش گذاشت؛ تا جایی که فیلسوف اسلام شناس و روشنفکری چون شهید مطهری را به واکنش واداشت با نقدی که از این فیلم ارائه داد. البته امروز هم فیلم های تولید داخلی مان کمتر از آن فیلم ها ابتذال را به نمایش نمی گذارد. فقط جای شهید مطهری خالیست، عالم دینی زمان شناس و مسئول که نقدشان کند.
هفت سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، شرایط رویارویی فرهنگی یاران امام(ره) با برنامه های دین ستیزانه حکومت پهلوی به جایی رسید که حتی برخی از علما و اهل قلم مجبور شدند وارد عرصه نقد نویسی بر فیلم های سینمایی شوند. البته این به معنای این نبود که علما و مذهب با سینما مخالف باشند که به قول امام عزیز(ره) اسلام با «فحشا» و سینمایی که مروج فحشاست مخالف بوده و هست.
برای همین شهید مطهری در مقطعی مجبور شد که به نوشتن نقد فیلم روی بیاورد و در مقابل از سینمای پاک و مروج پاکی حمایت کند. اما داستان نقد فیلم نوشتن شهید مطهری…
وقتی بهایی ها درمورد احکام اسلام فیلم می ساختند…
بهمن 1350ش. بود که فیلم مبتذلی به نام «محلل» روی پرده سینما رفت. این فیلم به تهیه کنندگی «مهدی میثاقیه» و به کارگردانی نصرت کریمی ساخته شده بود. در اینکه پایه و اساس فیلم فارسی در ایران بر ابتذال بنا شده بود حرفی نیست اما فیلم «محلل» علاوه بر ابتذال یک مشکل خیلی بزرگتر هم داشت، مشکل به سخره گرفتن احکام اسلام و دین ستیزی عیان…
البته اگر تنها اقلیت بسیار کوچکی در زمان پیش از پیروزی انقلاب اسلامی می دانستند که مهدی میثاقیه عنصری بهایی و دشمن رسمی اسلام و احکام اسلامی است؛ امروز خیلی ها از نقش پررنگ شرکت فیلمسازی میثاقیه در ترویج ابتذال و خط آشکار اسلام ستیزی آن در ساخت فیلم فارسی ها خبر دارند.
ولی به هرحال در زمان اکران این فیلم شهید مطهری نقدی بر این فیلم نوشت که در روزنامه کیهان آن زمان چاپ شد و البته بعدها همان نقد فیلم در سال 1354ش. به همراه چند مقاله دیگر در کتابی با عنوان «امدادهای غیبی» به چاپ رسید.
اعتراض به وهن احکام اسلام و خدشه به کرامت زن
وقتی به شهید مطهری خبر رسید که فیلمی بر پرده های سینما در حال اکران است که احکام اسلام را به مسخره گرفته، تعدادی از طلبه ها را راهی سینما کرد تا فیلم را با دقت دیده و برای او شرح دهند. سپس از مجموع تعاریف آنها بر این فیلم مبتذل که احکام فقهی مربوط به مسئله «سه طلاقه» کردن را تحریف و به سخره گرفته بود، نقد نوشت.
دو نکته اصلی که شهید مطهری در نقد محلل بر آن تمرکز کرده بود، یکی توجه به تحریف فقه دوازده امامی و توهین به اسلام بود و دیگری با توجه به کرامت «زن» در اسلام زیر سوال بردن این کرامت.
شهید مطهری در نقد فیلم محلل کاملا احکام مربوط به طلاق و انواع آن را در اسلام توضیح داد و با تاکید براینکه چون براساس فقه جعفری کرامت «زن» بسیار مهم است اگر مردی سه بار همسرش را طلاق داد و سپس به او رجوع کرد، بعد از دفعه سوم طلاق نمی تواند او را به همسری دوباره خود درآورد. زیرا در چنین حالتی کرامت زن زیر سوال می رود و خداوند برای تنبیه و هشدار شدید به مردان، حکم محلل را قرار داده است؛ حکمی که به عنوان عامل بازدارنده برای حفظ کرامت زنان قرار داده شده است.
یعنی شهید مطهری با نوشتن نقد بر روی فیلم محلل بر وهن کیان اسلام و کرامت زن در فیلم مبتذل محلل اعتراض کرد.
دین ستیزی و خدشه به کرامت زن در فیلم های امروز
متاسفانه در سال های اخیر هم ساخت فیلم هایی رواج یافته که نه به شیوه فیلم فارسی های قبل از انقلاب، که با استفاده از شوخی های مبتذل کلامی و داستان های ضدخانواده و ضدکرامت «زن»، همان خط ابتذال و خط دین ستیزی را ادامه می دهند؛ فیلم هایی که باعث شده علما و متدینین و کارشناسان اجتماعی به ساخت و اکران آنها اعتراض کنند. مثلا فیلم “50 کیلو آلبالو” به کارگردانی مانی حقیقی، نویسندگی فرهاد توحیدی و مانی حقیقی و تهیه‌کنندگی مصطفی شایسته و محمد شایسته در سال 94 یکی از این نوع فیلمهاست. وقتی این فیلم درنوروز 95 در سینماهای تهران اکران شد؛ به خاطر وسعت شوخی های جنسی، ابتذال در شوخی های کلامی و وضعیت فاجعه بارحجاب بازیگران زن فیلم، فریاد خیلی هایی که به کرامت زن و اصالت خانواده اعتقاد دارند، بلند شد و اعتراض های زیادی به اکران این فیلم مبتذل آغاز شد.
با اوج گیری اعتراض ها بالاخره علی جنتی –وزیرارشاد وقت- در اظهار نظری درباره این فیلم صدور پروانه نمایش برای این فیلم را یک اشتباه خواند و اعلام کرد اگر از ابتدا در جریان محتوای این فیلم قرار می‌گرفت قطعا جلوی اکران آن را می‌گرفت. این فیلم فروپاشی و سقوط خانواده را ترویج می کند و با آرایش های تند و نامناسب بازیگران در واقع به اشاعه چنین الگوی نامناسبی برای دختران و زنان جامعه مان کمک می کند.
و به این ترتیب نمایش یکی از فیلم های مبتذل که شوخی های جنسی فراوانی در آن وجود داشت، متوقف شد. اما این پایان ماجرا نبود زیرا بعد از حدود یکسال از توقیف نمایش این فیلم، خبر صدور مجوز پخش نمایش خانگی این فیلم منتقدین، کارشناسان خانواده و متدینین را شوکه کرد.
البته این تنها فیلم 50 کیلو آلبالو نیست که چنین رویه ای دارد و متاسفانه هراز چندگاهی فیلم هایی با سوژه های مشابه به روی پرده سینما می رود. اتفاق نامبارکی که لازم است جریانی با تبعیت از شهید مطهری برای مبارزه با این پدیده ضدارزشی ایجاد شود تا به قطع کامل ساخت اینگونه فیلمها منجر شود.
منابع:
1-کتاب «امدادهای غیبی در زندگی بشر»، نوشته آیت الله شهید مرتضی مطهری، انتشارات صدرا، چاپ 1354.ش
2-مقاله «محلل، نماد هنر بهائیان در عصر پهلویها، نوشته سعید مستغاثی، روزنامه کیهان، شماره 18973، مورخ 22 آذر 1386.ش، ص 8
/انتهای متن/
