وقتی اعتماد به نفس فرزندمان را می کشیم

هنگامی که فرزندان ما کوچک اند مشتاق به انجام کارها و دخالت در اموری هستند که شاید ما آنها را امور مربوط به بزرگسالان بدانیم و معتقد باشیم که کودکان نمی توانند از عهده اش برآیند . معمولا مانع از انجام شان می شویم و جلوی آنها را می گیریم  با عباراتی نظیر اینکه “تو نمی توانی !” یا “هنوز کوچکی !” و “هنوز خیلی زود است که این کارها را انجام بدهی !” نمی گذاریم مسئولیت بسیاری از کارها را که شاید بتواند انجام دهند را برعهده بگیرند . در واقع به آنها آموزش می دهیم که موجودات ضعیفی هستند و نمی توانند کاری را به تنهایی انجام دهند و اولین گام ها را برای از بین بردن اعتماد به نفس آنها برمی داریم .

اعتماد به نفس خصیصه ای است که سنگ بنای آن در همان سال های اولیه زندگی کودک گذاشته می شود و شاید بتوان گفت که بسیاری از افرادی که در بزرگسالی عدم اعتماد به نفس را در آنها مشاهده می کنیم ریشه آن به دوران کودکی آنها برمی گردد و غالبا هم تا حد زیادی حل این مشکل در بزرگسالی سخت است . بنابراین به سالهای اولیه زندگی کودکان باید بسیار توجه نمود و بخصوص در پرورش اعتماد به نقس آنها دقت زیادی داشته باشیم .

نشانه های عدم اعتماد به نفس

اشخاصی که اعتماد به نفس پایینی دارند به تمامی مسائل با دید منفی می نگرند . به جای اینکه مراحل رشد و تکامل شخصیت را با جسارت طی کنند به دوره طلایی آسایش و امنیت زمان طفولیت برمی گردند . آنان در مواجهه با دیگران احساس ترس دارند ، بسیار حساس اند ، دیدی سطحی دارند ، بدبین هستند ، در خرده گیری و عیب جویی از سایرین افراط می کنند ، از تغییر وحشت دارند ، از قبول مسئولیت شانه خالی             می کنند ، کمرو هستند ، برای پذیرفته شدن از سوی دیگران عواطف و احساسات نشان نمی دهند ، جرأت آغاز به کار را به تنهایی ندارند ، از مسخره کردن و سقوط و لغزش آنان لذت می برند و از جنب و جوش و فعالیت زیاد بیزارند. کمبود اعتماد

به نفس همچنین با علایمی چون نالایق دانستن خود ، تسلیم در برابر عقیده دیگران ، گریزان بودن از خود واقعی و ساختن شخصیت دروغین از خویش ، سعی در پوشاندن نقاط ضعف به جای قبول آنها ، مقایسه مدوام خود با دیگران ، آرزوی به جای دیگری بودن ، اصرار در اثبات ارزش خود ، داشتن نگرش منفی نسبت به زندگی و احساس اضطراب به خاطر کوچک ترین شکست و ناکامی مشخص می شود .

علائم روانی و جسمانی

با توجه به چنین نشانه هایی ، علایم اعتماد به نفس پایین به دو گروه جسمانی و روانی تقسیم شده است . آثار جسمانی اعتماد به نفس پایین عبارتند از ؛ ناراحتی های قلبی و عروقی ، سردرد های شدید ، بی خوابی و اختلالات دستگاه گوارش . از آثار روانی ؛ نگرانی ، بی ثباتی ، اضطراب ، بدبینی ، پرخاشگری ، انواع افسردگی و حتی در موارد حاد و شدید خودکشی از آثار و نتایج روانی این اختلال است .

 
علل چهارگانه

اعتماد به نفس پایین به علل مختلفی بروز می کند که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از : ناکامی ها و محرومیت ها ، شکست های متوالی ، بیماری مداوم یا وجود عیب و نقص در اعضای بدن ، ایستادگی والدین در برابر خواست فرزندان ، ملامت و سرزنش کودکان در حضور دیگران ، داشتن توقعات بیش از حد از کودکان ، عدم ابراز محبت کافی به فرزندان از سوی خانواده و کمک و مساعدت بیش از حد به کودکان که مانع سعی و تلاش آنان می شود .

علل به وجود آورنده احساس حقارت و اعتماد به نفس پایین را به چهار دسته علل فردی ، خانوادگی ، اجتماعی و آموزشی تقسیم کرده اند .

طبق این تقسیم بندی ، علل فردی شامل مواردی چون ؛ وقایع تلخ زندگی ، شکست های متوالی ، نقایص جسمانی و بیماری های مداوم . علل خانوادگی نیز شامل ؛ برآورده شدن نیازهای ارضا نشده خود از طریق کودکان ، محبت های بی حساب و نابجا ، خرده گیری و سرزنش کارهای ابتکاری کودکان . همچنین علل اجتماعی شامل ؛ حمایت از ظالم و سرکوب مظلوم و بی اعتنایی از سوی جامعه . طرد شدگی و تبعیض در محیط آموزشگاه ، روش تربیتی توأم با تهدید و متوسل شدن معلم به زور و فشار جزء عوامل آموزشی مؤثر در ایجاد این مشکل قرار می گیرند .

راهکارها

حالا باید بدانیم که چه کار باید کرد تا کودکان از اعتماد به نفس خوب برخوردار شوند :

• اولین شرط برای پرورش اعتماد به نفس ، محبت بی قید و شرط والدین است . کودک را بسیار نوازش کرده و مورد محبت و توجه قرار دهید .
• کودکان را به هیچ وجه با هم مقایسه نکنید ، هر فردی توانایی و استعداد خاص خود را دارد .
• حضور در فعالیت های ورزشی ، هنری ، گروههای اجتماعی مناسب سن شان بسیار مفید است .
• از سرزنش کردن ، نصحیت و موعظه ، مسخره کردن هنگام شکست … پرهیز کنید .
• خودتان الگو باشید بسیاری از کودکان ضعیف و ترسو دارای والدینی با همین مشخصات بوده اند .
• روش های کسب آرامش را به آنها یاد داده تا هنگام مقابله با سختی ها و یا در هنگام شکست و یا هنگامی که اضطراب دارند از آن استفاده کنند .
• سعی در شناسایی توانایی ها و استعدادهایش کرده و آنها را در همان مسیر سوق دهید ، نه آنها را دست کم بگیرید و نه انتظار بیش از حد داشته باشید .
• سطح توانایی و مهارت او را بالا ببرید تا تجربه های موفقیت آمیز بیشتری کسب کند و اطمینان بیشتری نسبت به خود داشته باشد .
• بگذارید بعضی از کارها را خودشان تجربه کنند و به جای آنها تصمیم نگیرید و انتخاب نکنید و برای آنها شرح دهید که زندگی یعنی مبارزه ، و فردی موفق است که بتواند سختی ها و مشکلات را مدیریت کرده و بر آنها پیروز شود .
• آنها را برای شکست هم آماده کنید تا با واقعیات زندگی به راحتی روبه رو شده و توانایی پذیرش شکست را داشته و به جای افسردگی و احساس غم و سرخوردگی بعد از شکست ، علل شکست را بررسی کرده و از آن به عنوان تجربه ای برای آینده استفاده کنند .
•   هنگام روبه رو شدن  با مشکلات ، سریع راه را به آنها نشان ندهید در کنارشان باشید و کمک کنید اما بگذارید خودشان با مشکل رو به رو شده و مقابله کنند با حرف های مثبت و تلقینات مثبت آنها را تشویق کنید . به آنها بگویید که مطمئن هستید از عهده حل این مشکل برمی آیند .
• در امور منزل به آنها مسئولیت داده شود ، توجه داشته باشید که این مسئولیت در حد توان آنها باشد نه بیشتر که نتوانند انجام دهند و احساس ناتوانی کنند و نه کمتر که مانع از رشد و شکوفایی توان و استعداد واقعی آنها می شود و در ضمن آنها را برای پذیرش مسئولیت های سنگین آماده نمی کند .
• آنها را در ابراز عقیده و احساساتشان راحت و آزاد بگذارید . حتی اگر این ابراز عقیده برخلاف میل و عقیده ما باشد . توجه داشته باشید کودکی که احساسات خود را ابراز می کند شانس بهتری برای سازگاری و کسب اعتماد به نفس در دوره های بعدی زندگی اش دارد . کودکی که می ترسد و به راحتی بیان می کند که ترسیده است از کودکی که بیان نکند و یا تنها به گریه بپردازد موفق تر است . کودکی که زود تسلیم می شود و یا پنهانکاری می کند در دوره نوجوانی و جوانی سازگارتر و موفق تر خواهد بود .

/انتهای متن/