به نامادری مان هم ارث می رسد؟

احمد، پسر بزرگ و برادران دیگرش درخانواده جعفری بچه های عاقل و رشیدی هستند که بعد از فوت پدر، با تدبیر و به پیروی از پدر، سعی کرده اند کیان خانواده را حفظ کنند و بدون کشمکش و اختلاف،  مسائل داخلی خانواده را بعد از پدر مدیریت نمایند، طوری که انسجام خانواده از دست نرود.

احمد  که از همه امور مالی و شغلی  پدر خبردارد، می گوید:

پدرم مرد باهوش و مدبری بود. محبت را در کنار جدیت، و مدیریت را در کنار انسانیت داشت و اخلاص را در کار با مردم و هم صنفی های خود بسیار رعایت می کرد. هنوز هم همه از او به خوبی یاد می کنند.

پدرم در زمان حیاتش همسر دیگری داشت که در عقد موقت پدرم بود. منیرخانم از همسر سابقش چند فرزند داشت و حدود پنج سال در کنار خانواده ما زندگی کرد. البته او فرزندی از پدرم ندارد.  پدرم با اطلاع مادرم و بخاطر حمایت از منیر خانم و بچه های یتیمش با او ازدواج کرده بود و برای همین هم وجود او باعث هیچ مشکل و اختلافی در زندگی ما نشد. در واقع  پدرم که دو سه سال هم از منیر خانم کوچکتر بود،  بخاطر شرایط خاص زندگی او که فرزندان صغیر یتیم داشت، با او عقد موقت کرد که راحت تر بتواند به فرزندانش کمک و رسیدگی کند. مادرم هم که بطور کامل از ابتدا در جریان این قضیه بود، هیچ گله و شکایتی از این بابت نداشت. چون به پدرم خیلی اعتماد داشت و حتی خود مادرم هم کمک های زیادی به منیر خانم و بچه هایش می کرد. منیر خانم هم در خیلی امور خانوادگی مثل مراسم مختلفی که داشتیم، دعوت می شد و در کارها به مادرم کمک می کرد. ما بچه ها هم، منیر خانم و بچه هایش را دوست داشتیم. چون خیلی زن مودب، خوش اخلاق، درس خوانده و موفقی بود.

متاسفانه ما خیلی زود چنین پدری را از دست دادیم و کارهای نیمه کاره اش به عهده ما فرزندان قرار گرفت. ولی چون پدر ما را در جریان کارهای خود قرار داده بود، برای پیگیری و اتمام کارها بعد از او هیچ مشکلی نداشته ایم. منتها اطلاعات حقوقی لازم را در بعضی امور نداریم و برای همین هم باید سوال کنیم تا دچار اشتباه نشویم.

 ما بعد از فوت پدرم، در انحصار وراثت هیچ مشکلی نداشتیم. وارثان پدرم  مادر،  پسرها و دخترها بودند و نامی از منیر خانم در میان نبود. خود او هم هیچ انتظاری نداشته و ندارد.

حالا چند سوال برای ما مطرح است :

1. دارایی پدرم شامل خانه ای چند واحدی که در اجاره فرزندان است، و اثاث خانه، مغازه و اجناس مغازه، انبار، وسائل ذخیره شده در آن و بالاخره چون پدرم داد و ستد می کرد و تاجر بود، مقداری پول نقد در چند حساب بانکی و مقداری طلب از همکارانش در تهران و شهرستانها و چند پرونده حقوقی و کیفری در دادگاه داشت. ما در این زمینه چه باید بکنیم؟ با پرونده هایی که در دادگاههای مختلف داشته، که در بعضی از آنها پدرم شکایت کرده و در بعضی دیگر علیه پدرم شکایت شده و نیز چک و سفته های که از مردم هست، چه کنیم؟ چگونه آنها را زنده کنیم؟

2- سهم ما هرکدام، از ماترک چه می شود؟

3- با این که نام منیر خانم در انحصار وراثت نیامده، اما آیا باید به او سهمی از ارث پرداخت کنیم و به او چیزی تعلق می گیرد؟

پاسخ دکتر فر زانه اژدری:

بسیار شنیده ایم و خوانده ایم که از اصول تربیت صحیح فرزندان این است که سه دوره هفت ساله زندگی آنها را بدرستی و دقیق تفکیک کرده باشیم. به این ترتیب که هفت سال اول دوران بازی و کودکی، هفت سال دوم، ادب و تربیت کردن و راه و رسم نشان دادن و هفت سال سوم، مشاور و معاون و همراه گرفتن آنها در مسائل مهم مثل امور اقتصادی، گرفتاری ها و چالش های زندگی است. چنین فرزندی چه دختر و چه پسر، چون عملا آموزش دیده، می تواند در آینده از عهده مشکلات زندگی برآید و گره های زندگی را باز کند، چه دختر باشد یا پیر و چه در زندگی خودش یا در امور خانواده بزرگش.

 فرزندان خانواده جعفری بعد از فوت پدر، چنین فرزندان با تدبیری هستند که به خوبی  راه پدر در حفظ خانواده و جلوگیری از  اختلاف بین بازماندگان، را ادامه داده اند و با آرامش  مسائل داخلی خانواده را بعد از پدر مدیریت کرده اند.

اما در پاسخ به پرسش هایی که مطرح شده است:

1. همانطور که اطلاع دارید و با مسیری که پیش رفته اید، در گواهی انحصار وراثت، نام وراث واقعی و قطعی پدرتان مشخص شده است. منیر خانم چون همسر موقت و صیغه ای پدرتان بوده است، هیچ ارثی از پدرتان نمی برد؛ مگر اینکه پدرتان قیل از فوت چیزی به نام او کرده باشد. البته اگر پدرتان این کار را کرده بود، حتما با شما در میان می گذاشت و یا جایی ثبت می کرد و آن را قطعی واگذار می نمود.  اگر هم به خود منیر خانم یا یکی از فرزندانش ، بصورت وکالتی، ملک یا مالی بخشیده باشد، بعد از فوت وکالت باطل شده و در نتیجه باز هم اموالی برای ایشان محقق نمی شود. در ازدواج موقت زوجه نه نفقه دارد و نه ارث می برد، مگر اینکه شرط داشتن نفقه بین طرفین قید شده باشد. ولی در مورد ارث در ازدواج موقت نمی توان شرط گذاشت و اگر شرط هم شود، شرط باطل است و البته خود عقد موقت به قوت خود باقی می ماند.
2. در مورد مادرتان باید گفت که همسر هم از اموال منقول و هم غیر منقول ارث می برد. اموال منقول شامل: بناها، اشجار(درخت ها)، ماشین و موتور، وسایل و امکاناتی که عینا وجود دارد و قابل بهره برداری است، وسایل خانه از هر نوع، کالاها و وسایل کار در محل کسب و انبار کالا، وجوه نقدی در بانک یا غیربانک بصورت چک و سفته و طلب از دیگران است. اموال غیر منقول هم شامل عرصه، یعنی زمین و باغ و مزرعه است. در این جا قیمت زمینی که رویش بنا ساخته شده هم مورد نظر است.( مثل خانه که بنا و زمین آن با هم محاسبه می شود) و اگر همگی یا بعضی از وراث حاضر به فروش عرصه نشوند، زوجه می تواند به دادگاه شکایت کرده و سهم خود را از قیمت یا از خود اموال غیرمنقول مشاعاً دریافت کند.
3. قبل از پرداخت سهم هریک از وراث، دیون و طلب دیگران باید از ماترک پرداخت شود و بعد تقسیم صورت بگیرد.
4. سهم مادر، چون فرزند دارد، یک هشتم از کل اموال و املاک منقول و غر منقول است و مهریه او هم باید از کل اموال پرداخت شود.
5. سهم فرزندان (دختر و پسر) طبق قانون سهم پسر دوبرابر سهم دختر خواهد بود، مگر اینکه در وصیتنامه، با رضایت فرزندان ذکور، سهم دختران و پسران را مساوی وصیت کرده باشند.
6. در مورد پرونده کیفری که پدرتان شاکی پرونده بوده، دعوی مختومه می شود تا بعد از انحصار وراثت، وراث پرونده ها را به عنوان طلبکاران پیگیری و احقاق حق کنند. طلبکاران نیز می توانند از وراث با طرح دعوی کیفری یا حقوقی، طلب خود را دریافت نمایند.
7. بعد از انحصار وراثت، وراث باید همگی به یک وکیل، وکالت بدهند تا در دادگاه پیگیر پرونده های چک و سفته ها شود. یا وراث می توانند به یکی از فرزندان بین خودشان وکالت بدهند تا پیگیری کارهای مطالبات را انجام دهد که باید این وکیل، وکالت در توکیل داشته باشد و بتواند با وکیل، برای پیگیری این امور، قرار داد امضا نماید. به هر حال، برای پیگیری های قضایی لازم است که وکیل در دادگاه حاضر شود.
8. طلبکاران پدر شما و کسانی هم که از پدرتان چک دارند، اگر شکایت آنها در حال رسیدگی است، می توانند علیه وراث اقامه دعوی نمایند، نه صادر کننده اولیه چک که فوت کرده. یا می توانند صدور قرار توقف دادرسی را تا مشخص شدن وراث از دادگاه بخواهند.

/انتهای متن/