کیست مولا، آن که آزادت کند
عشق مولانا به پیامبر و اهل بیت پیامبر(ص) در تعداد زیادی از اشعار این شاعر بزرگ در مثنوی معنوی و دیوان شمس موج می زند، اما ارادت و علاقه مولانا به حضرت علی حکایت دیگری است.
مولانا یکی از شاعرانی است که در مدح خاندان پیامبر(ص) و به خصوص حضرت علی (ع) شعرهای بسیاری گفته است. این شعرها که بیشتر در مدح صفات اخلاقی و بزرگواری حضرت علی (ع) است با زبانی شیوا به ولایت و بزرگواری حضرت علی (ع) اعتراف می کند.
باب علم نبی (ص)
از نکات جالب توجه در مثنوی، سخنان و فرموده های پیامبر اکرم (ص) درباره امام علی علیه السلام است که مولوی به برخی از آنها پرداخته است:
در حدیثی از پیغمبر (ص) درباره علم حضرت علی (ع) آمده است:
“انا مدینة العلم و علی بابها فمن اراد العلم فلیات الباب”
در اینباره، در دفتر اول مثنوی مولانا چنین آورده است:
چون تو بابی آن مدینه علم را
چون شعاعی آفتاب حلم را
باز باش ای باب بر جویای باب
تا رسند از تو قشور اندر لباب.
مولایم علی(ع) است
در یکی دیگر از سخنان معروف حضرت رسول (ص) درباره امام علی (ع) آمده است:
“من کنت مولاه فعلی مولاه اللهم و ال من والاه و عاد من عاداه”
این سخن را پیامبر اکرم (ص) در هنگام بازگشت از «حجةالوداع» در منطقه ای به نام «غدیر خم» در مورد علی علیه السلام خطاب به مردم فرمود و ایشان را به عنوان جانشین و وصی خود انتخاب کرد. مولوی در این باره در دفتر ششم مثنوی می گوید:
زین سبب پیغمبر با اجتهاد
نام خود و آن علی «مولا» نهاد
گفت: هرکو را منم مولا و دوست
ابن عم من علی مولای اوست
کیست مولا آن که آزادت کند
بند رقیت زپایت برکند
چون به آزادی نبوت هادی است
مؤمنان را زانبیا آزادی است.
در تصویری که مولانا از سیمای روحی امام علی (ع) نقش میزند، حضرت را همچون پیشرو راستین سالکان راه حق و هادی و مرشدی که طریق سیر و سلوک همه چیز را از رسول خدا آموخته، تلقی می کند و به همین سبب، مولانا حضرت علی (ع) را «اسوه» واقعی سالکان راه حق و وصی خدا که باید از او اطاعت کرد، توصیف می کند.
شیر حقی پهلوانی پردلی
در ابیاتی از دفتر اول مثنوی، مولوی با استناد به حدیثی از حضرت رسول (ص) که خطاب به حضرت امیرالمؤمنین (ع)می فرماید:
«ای علی، هرگاه مردم به آفریدگارشان از راههای نیکی تقرب جویند، تو از طرق عقل و دانایی تقرب جوی تا از آنها به لحاظ درجه و قرب نزد مردم و در پیشگاه خداوند در جهان آخرت پیشی گیری» ، مولانا امام علی علیه السلام را به عنوان نمونه یک
“انسان کامل” معرفی کرده که خودش هم مرید انسان کامل تری مانند پیامبراکرم (ص) بوده است:
گفت پیغمبر علی را: کای علی!
شیر حقی پهلوانی پردلی
لیک بر شیری مکن هم اعتمید
اندر آور سایه نخل امید
اندرآ در سایه آن عاقلی
کس نداند برد، از ره عاقلی
ظل او اندر زمین چون کوه قاف
روح او سیمرغ بس عالی طواف
گر بگویم تا قیامت نعت او
هیچ آن را، مقطع و غایت مجو
یا علی! از جمله طاعات راه
بر گزین تو سایه بنده اله
هر کسی در طاعتی بگریختند
خویشتن را مخلصی انگیختند
تو برو در سایه عاقل گریز
تا رهی زان دشمن پنهان ستیز
از همه طاعات اینت بهتر است
سبقیابی بر هر آن سابق که هست
چون گرفتت پیرهن تسلم شو
همچو موسی زیر حکم خضر رو
دست پیر از غایبان کوتاه نیست
دست او جز قبضه الله نیست
غایبان را چون چنین خلعت دهند
حاضران از غایبان لاشک بهند
غایبان را چون نواله می دهند
پیش حاضر تا چه نعمت ها نهند
کو کسی کوپیششان بندد کمر
تا کسی کو هست بیرون سوی در؟
چون گزیدی پیر نازک دل مباش
سست و ریزیده چو آب و گل مباش
/انتهای متن/
