ابتذال در «پس کوچه های شمرون»

سرویس فرهنگی به دخت/

کارگردان “پس کوچه های شمرون”  کامران قدکچیان، فعالیت سینمایی‌اش را  از سال 1348  به عنوان دستیار کارگردان آغاز نمود. از دیگر فیلم های او می توان به دختر شاه پریون، فاصله، سوغات فرنگ، خاک و خون و لبه تیغ اشاره کرد.

 داستان فیلم به زوجی مربوط می شود که می خواهند از یکدیگر جدا شوند. نازنین بعد از چند ماه دوری، از شهرش به تهران آمده تا طلاقش را از امیر بگیرد. آن ها باید دو شاهد پیدا کنند تا بتوانند از یکدیگر جدا شوند. در جستجوی یافتن دو شاهد بعضی از حقایق برای شان آشکار می شود. تا اینکه دو شاهد پیدا می کنند و طلاق می گیرند. امیر نازنین را به ترمینال می برد. در آخرین لحظه…

کلیشه جنسیتی نخستین نقد وارده بر فیلم، محتوای کلیشه ای جنسیت گرای آن است. پس کوچه های شمرون داستان خیانت مردی در غیاب همسرش می‌باشد، که موجبات جدایی این زوج را فراهم ساخته است. محوریت داستان نیز، حول همین موضوع شکل می‌گیرد. منکوب نمودن طلاق و تقبیح آن، خط روایی اثر را تشکل می‌دهد؛ اما خیانت که از معضلات کنونی هر جامعه ای است و در جامعه ما نیز، مبتلا به کثیری دارد -چون از طرف جنس مرد صورت گرفته- موجه جلوه داده می‌شود. نگاه کلیشه ای فیلم بر مباح جلوه دادن خیانت مرد -به جهت جنسیت او- و مقصر جلوه دادن زن به جهت تحصیل در شهرستان و دوری از همسرش، نمایان گر همین تفکر کلیشه ای جنسیت محور موجود در فیلم است که از دل جامعه برخاسته و هیچ‌گونه جواز شرعی و عقلی بر آن صحه نگذاشته و بالعکس آن را منع می‌نماید. این مباح جلوه دادن خیانت جنسِ مرد را، در سکانسی که سامان (از دوستان امیر)، نازنین را به دلیل تن دادن به طلاق سرزنش کرده و به امیر به جهت دوری نازنین از او (به منظور تحصیل در شهرستان) حق خیانت می‌دهد، به خوبی می‌توان دریافت.

 ابتذال در کلام از دیگر نقدهای وارده بر فیلم، دیالوگ‌های سخیف و مبتذل آن است. دیالوگ‌هایی که ضرورتی جز اشاعه ابتذال کلامی ندارد و نخواهد داشت، اما سینمای به اصطلاح فرهنگی ما هنوز که هنوز است به دان پای بند مانده است.

 تضعیف جایگاه زن زن مطلقه در این اثر به مثابه انسانی یله و رها نمایش داده می‌شود. منع از طلاق با تخریب شخصیت زن مطلقه، از انگاره سازی های عامیانه این فیلم است. امیر زمانی که برای یافتن شاهد نزد یکی از بستگان خود می‌رود، آن فرد برای منصرف کردن امیر جملاتی را بر زبان می‌آورد تا امیر را از این تصمیم خود منصرف کند؛ جملاتی که برداشتی جز تضعیف و توهین زن مطلقه از آن نمی‌توان کرد.

  ابتذال پنهان از مهم‌ترین نقد های وارده بر سینمای گیشه محور، ابتذال پنهان در بعضِ دیالوگ‌های آن است. ابتذال پنهان با این که حاوی هیچ صحنه محرک و مبتذلی نیست، اما ذهن مخاطب را اسیر تصویر سازی‌های خیال می‌کند. بی آنکه بیننده خود متوجه ابتذال پنهانِ موجود در اثر باشد.

 برگرفته و خلاصه شده از سایت اسناد انقلاب اسلامی/انتهای متن/