زنانی که تا پای جان ایستادند برای حجاب شان

اولین جلسه کشف حجاب

رضاشاه که روحانیت را مانعی بر سر راه کشف حجاب می دید، مبارزه ای بزرگ با روحانیت را آغاز کرد. او توانست با سیاست های دیکتاتورمآبانه، از قدرت و نفوذ و تعداد روحانیون بکاهد. کم کم مقدمات کشف حجاب در سال 1314 در کشور فراهم گشت و علی اصغر حکمت، وزیر معارف،  اولین جلسه کشف حجاب را در دانشگاه شاهپور شیراز افتتاح کرد. متعاقب آن، در مدرسه فردوسی مشهد برنامه ای ترتیب دادند که رضاشاه شخصا در آن برنامه شرکت نمود و عده ای از زنان و دختران بدون حجاب از وی استقبال کردند. این حرکت دولت، اعتراضاتی را از جانب علما و مردم مشهد در پی داشت که به قیام عمومی مردم آن شهر مبدل گردید.

چند کامیون جنازه در مسجد گوهرشاد

در همین زمان، آیت الله حاج آقا حسین قمی، یکی از علمای بزرگ مشهد به منظور حل مسالمت آمیز مسئله، راضی به سفر به تهران و ملاقات و گفتگو با شخص رضاشاه شد. اما پس از رسیدن به شهرری و اقامت در آنجا،  از سوی نظامیان رژیم محاصره و تحت نظر گرفته شد.

همزمان با این ماجرا شیخ بهلول، یکی از روحانیون مبارز ضد حکومت پهلوی، به شهر مشهد وارد و از جریان سفر آیت الله قمی و محاصره ی توسط عمال رژیم، مطلع گردید، او که سابقه طولانی در مبارزات و سخنرانی های ضد رژیم پهلوی داشت، سریع به حرم حضرت امام رضا (ع) رفته و سخنرانی آتشینی بر علیه رژیم پهلوی انجام داد. سخنرانی شیخ بهلول به تحریک احساسات دینی و مذهبی مردم و زائران انجامید. عده زیادی از مردم در حرم حضرت رضا علیه السلام متحصن ‏شدند و اعلام کردند تا مساله کشف حجاب حل نشود، ما از این‏جا خارج نمی ‏شویم، این حرکت تا آنجا پیش رفت که در روزهای اول چند تن به دست نظامیان کشته شدند، همین امر بر مقاومت متحصین افزود و هر روز تعداد آنها بیشتر می شد.

سران نظامی و انتظامی مشهد برای از بین بردن قیام مردم به دستور رضاخان با تجهیزات کامل و افراد فراوان در نقاط حساس مسجد گوهرشاد مستقر شدند و در حوالی ظهر از هر سو به مردم هجوم آورده و در داخل مسجد به کشتار آنان پرداختند. در این واقعه تعداد بسیاری شهید، مجروح و بازداشت شدند. کشتار مردم در این

مسجد به اندازه‌ای بود که به نقل از شاهدان عینی چند کامیون جنازه از صحنه کشتار خارج کردند.

برای دفاع از حجاب جان خود را فدا کرد

تعداد بی شماری از این شهدا زن بودند که برای دفاع از حجاب جان خود را فدا کردند. یکی از این بانوان «سیده محترم خانم» بانویی از خانواده قاضی در شهر کاشان بود که به همراه خانواده به قصد زیارت، علی بن موسی الرضا (ع) عازم خراسان شده بودند. در این سفر زیارتی سیده محترم همچون بسیاری دیگر از زائران حرم در حلقه مأموران حکومتی گرفتار می شود و به بر اثر ضربات سنگین مأموران مجروح می شود. بعد از پایان غائله، خانواده سید محترم پیکر بی رمق او را با خود به کاشان بر می گردانند. اما چند روز بعد از بازگشت به کاشان بر اثر جراحات وارده جان خود را از دست می دهد و به شمار شهدای این واقعه می پیوندد.

کشف حجاب زنان را خانه نشین کرد

گرچه رضاشاه توانست با کشتن تعداد زیادی از مردم بی دفاع قیام مردم در مسجد گوهرشاد را سرکوب کند اما مقاومت زنان مسلمان ایرانی در برابر کشف حجاب رضاشاه در سراسر ایران ادامه داشت.

طبق آمار و اسناد دولتی و گزارش های شهربانی موجود، با وجود تمامی فشاری که رژیم رضاشاه، برای اجرای کشف حجاب در کشور بکار بست، در تمام شهرها و روستاها با آن مخالفت شد و بسیاری از زنان برای حفظ حجاب خود از منزل خارج نمی شدند.

در واقع  کشف حجاب نه تنها باعث رشد و پیشرفت  زنان نشد بلکه آنها را به طور کامل خانه نشین ساخت.

منابع:

چالش های روحانیت با رضاشاه، داوود امینی، تهران، نشر سپاس، 1382.

قیام گوهرشاد، سینا واحد، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1366.

/انتهای متن/