رمضان و رسم های رنگارنگ ایرانی ها
رمضان ماه خداست که وقتی با رنگ و بوی قومیت ها و فرهنگ های مختلف اقوام و گروه های مختلف در هم می آمیزد تابلویی هزاررنگ و زیبا در پیش چشم بیننده ترسیم می کند. گزارشگر به دخت سعی کرده با صحبت با چند بانوی مسلمان از نقاط مختف ایران، شما را به تماشای گوشه ای ازاین تابلو ببرد.
ماه رمضان، ماه عزیز و پر فضیلتی است که هر ساله مسلمانان جهان را با روزه داری و عبادات خالصانه به خدای بزرگ نزدیک تر می کند و چه درس ها که در پس این ماه سراسر عرفان و معنویت نهفته، البته امید است با خلوص نیت و تهذیب نفس آن ها را به خوبی دریابیم. در این میان مسلمانان ایران نیز با هر گویش، زبان، لهجه، قومیت و فرهنگ، برنامه هایی مشترک و گاهی متفاوت و متنوع در این ماه دارند و در واقع جشن رمضان باشکوه و صلابت خاصی در ایران اسلامی برپا می شود. مراسم دسته جمعی چون افطاری های سیار در کوچه و خیابان و مساجد، طولانی تر شدن صفوف نماز جماعت و قرآن خوانی دسته جمعی، دید و بازدیدهای پرشور و گرم در افطاری های خانوادگی، انجام کار خیر و کمک به مستمندان و….تنها نمونه ای از اتفاقات زیباییست که در ماه مبارک شاهد آن ها هستیم.
در این گزارش خبرنگار به دخت به میان چند بانوی عزیز از شهرهای مختلف ایران رفته تا حال و هوای شهر و روستای خود را در این ماه مبارک بازگو کنند؛
.
افطاری های دوست داشتنی
سمیه با لبخندی مهربان این طور از رمضان در شهرشان تعریف می کند:
“توی ماه مبارک، افطاری دادن در بابل خیلی رسم شایع و مرسومیه، یعنی خیلی کم پیش میاد که کسی تنها توی خونش افطار کنه، یا دعوت می شی یا میزبانی. جالب اینجاست که توی این افطاری ها دیدارهای خاصی هم تازه می شن، مثلا خاله ی من هر دو خانواده و فامیل همسر و خودش رو یک شب افطاری می ده و سالی یک بار ما با فامیل های دورمون سر یک سفره می شینیم و دیدارها تازه می شه. از نظر من قشنگترین بخش اینجور مهمونی ها شستن ظرف ها به طور دسته جمعی توسط خانم ها توی حیاطه. البته از صبح چند تا خانم برای کمک به میزبان می رن خونش. در واقع اینطور مراسم های افطاری باصفا و خاطره انگیز توی خونه ی خیلی از بابلی ها برپا می شه. “
این خانوم خوش ذوق بابلی اضافه کرد:
” بهترین غذاهایی که توی شهر ما وقت افطار خورده می شه و تقریبا توی سفره همه همشهری هام هست، آش کشک، شامی بابلی و “مشکافی” هستش. همچنین شب های ماه رمضون معمولا همه مادر و پدرها بعد از افطار برای نماز جماعت به مسجد میرن و جوون ترها هم چون چند سالیه که پای سریال های ماه رمضون به خونه ها باز شده ، خونه می مونن و سریال ها رو با اشتیاق فراوون دنبال می کنن.”
.
عید بزرگ خوزستانی ها
خانم ثنایی هم با لحجه خونگرم خوزستانی از مراسم شهرشون حرف زد:
” قبل از شروع ماه رمضان مردم شهر ما برای پیشواز از این ماه به مساجد و حسینیه ها رفته و نظافت و غبار روبی می کنن. خوزستانی ها چند تا رسم قدیمی در ماه مبارک دارن که هنوز هم کم و بیش در اکثر شهرها و روستاهامون رواج داره. یکی از این سنت ها که “گرگیعان” نام داره در شب تولد امام حسن مجتبی (ع) یعنی نیمه ی ماه رمضون اجرا می شه و بچه ها با خوشحالی کیسه ای به گردن میندازن و برای جمع آوری شیرینی، عیدی، خوراکی و…به در خانه ها می رن و مردم هم از اون ها استقبال زیادی می کنن. “
این خانم جنوبی از غذاهای رنگین سفره افطاری ماه رمضان هم گفت:
“خوزستانی ها در سفره های افطارشان از انواع دسرها و شیرینی ها استفاده می کنن که از جمله آن ها می شه به رنگینک، شعریه، لگیمات، فرنی، کاستر، مسقطی، کبه، آش شله قلمکار و…اشاره کرد. در واقع یک خانم خوزستانی کدبانوگری و هنر خود را در این ماه با تهیه ی انواع غذاها و شیرینی ها به نمایش می گذاره.”
او از آماده شدن پر شور و حرارت مردم خوزستان برای برگزاری عید فطر هم صحبت کرد:
“مردم شهر من به جشن عید فطر اهمیت زیادی می دن و شاید بتونم بگم از عید نوروز هم این عید برامون اهمیت بالاتری داره. در شب عید نوروز شهر ما اینقدر شلوغ و پر ترافیک نیست که در شب عید فطر شلوغه. همه در حال خرید لباس، آجیل شیرینی هستن و دید و بازدیدهای زیادی در این روز بزرگ انجام می شه.”
.
سفره های رنگین بانوان تبریزی
خانم خاضع، بانوی آذری زبان تبریزی هم از حال و هوای همشهریانش در این ماه عزیز حرف های دلنشینی به زبان آورد:
“اول باید از سفر ه های افطاری باسلیقه و هنرمندانه ی خانم های تبریزی بگم که اگر بی نظیر نباشه کم نظیره، انواع مرباجات و شیرینی جات، انواع آش ها ( آش کلم، آش زغال اخته، آش اسفناج و …) و انواع حلوا ها (زنجفیل، دارچین، هل، کنجد، خرما و….) و غذاهای خوشمزه و متفاوت از جمله دلمه رو به طور معمول در سفره های افطاری می شه دید.”
او اضافه کرد:
” یکی از قدیمی ترین چیزهایی که بین تبریزی ها در شب های ماه مبارک متداول بوده و هست، رفتن مردان به قهوه خانه ها و زورخانه های شهرمونه. در مجموع مردم تبریز از کوچک و بزرگ با شادی به استقبال ماه رمضان می رن و از طرفی چون تبریزی ها مردمان مذهبی ای هستن مراسم های شب های قدر رو هم بسیار با شکوه برگزار می کنن و همه از هر طبقه و گروهی در مراسم عزاداری شهادت حضرت علی (ع) شرکت می کنن.”
.
صله ی رحم و دستگیری از تهیدستان
راضیه دختر دانشجویی است که در یکی از روستاهای بندرعباس به همراه خانواده اش زندگی می کند و با اشتیاق خاصی از مراسمات خاص اهالی روستایشان در این ماه برایمان گفت:
” شکر خدا حال همه ما در این ماه خوبه و جوش و خروش خاصی بین مردم وجود داره ، مثلا از جمله مراسمات ما در ماه مبارک رمضان این است که هر شب شیعیان، زن و مرد، جزء خوانی قرآن رو دارن. اهل سنت هم شب ها نماز تراویح به جماعت می خونن. از شب تا سحر تقریبا همه ی اهالی روستا بیدارن و قبل از سحر، مناجات از بلندگوی مساجد اهل سنت و شیعه شنیده می شه تا مردم رو برای برای سحر بیدار کنن.”
این خانم با صفای بندرعباسی ادامه داد :
” یکی از جذابیت های ماه رمضان تو روستای ما فعالیت و جنب و جوش زیاد خانم هاست چون خانم ها بعد از نماز ظهر برای پخت و پز و آماده کردن سفره افطاری مشغولن و عادت دارن که هر چیزی برای افطار آماده کرده باشن رو برای همسایه های همجوار ببرن. همچنین دو تا مسأله در ماه مبارک بین هم روستایی های من رواج پیدا می کنه و اون صله رحم کردن و دستگیری از خانواده های فقیره. یعنی مردم از افطار تا سحر بیدارن و دید و بازدید می کنن و کمک به همدیگه رو اصلا فراموش نمی کنن. اتفاقا یکی از عادت های معمول مردان روستای ما بعد از خوندن نماز عید فطر، رفتن به خونه های اهالی دهه.”
.
آماده شدن برای ماه روزه داری
خانم رضایی بانوی تحصیلکرده ایست از الموت قزوین که در مورد پیشواز ماه رمضان رفتن مردم شهرش اشاره کرد:
“از نیمه ی شعبان به بعد جنب و جوش خاصی بین مردم برای استقبال از ماه مبارک دیده می شه مثلا تمیز کردن مساجد، امام زاده ها، حتی خانه ها و البته خرید ملزومات این ماه نیز جزو فعالیت های اصلی همشهریان منه. البته در گذشته رسم جالبی میان ما رواج داشته که امروزه کمرنگ شده و اون این بوده که مردم یک روز مانده به ماه رمضون با خوراکی ها و مواد غذایی مختلف به اطراف شهر یا روستای خود می رفتن و به تفریح و خوشگذرانی می پرداختن و با این شادی خودشون رو برای روزه داری آماده می کردن.”
وی اضافه کرد:
“با توجه به خاطرات بزرگترها، در گذشته برای بیدار کردن مردم در وقت سحری، از روش های مختلفی استفاده می شده مثلا جار زدن در کوچه ها، روشن کردن چراغ هایی در نقاط مرتفع شهر ، کوبیدن در همسایه ها و به طبل زدن، اما امروز با پیشرفت فناوری و رسانه ها این شیوه ها منسوخ شده است.”
/انتهای متن/
