نشست “ترس، جرم و قربانی” با رویکرد زنان برگزارشد

نشست “ترس، جرم و قربانی” روز دوشنبه ٢۸ فروردین توسط انجمن جامعه شناسی ایران در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.

در ابتدای نشست دکتر احمد بخارایی، مدیر گروه مسائل و آسیب های اجتماعی ضمن معرفی سخنرانان، مقدمه ای را در رابطه با موضوع نشست ارائه داد:

 عنوان نشست یعنی “ترس، جرم و قربانی” بحث مهمی است و چند جنبه دارد؛ جنبه بیولوژیک و اجتماعی آن زمانی است که بقای یک فرد و امنیت روانی او تهدید می شود. ما به لحاظ جامعه شناسی بررسی می کنیم که این حالت اضطرار اجتماعی چیست که منجر به ترس اجتماعی احساسناامنی در افراد می شود . ما در کشورمان دو مسأله داریم یکی گذر از سنت گرایی به مدرنیسم که این گذار مسائل خود را در پی دارد. اما چیزی که مسائل را تشدید کرده احساس عدم امنیت منجر به ترس است که تحت عنوان طرد اجتماعی، بی هویتی و بی تفاوتی اجتماعی مطرح می شود. در کشور ما این مسأله بیش از جوامع دیگراست که  دوران گذار را طی می کنند. موضوع جرم و ترس از وقوع آن در جامعه ما خصوصا در بین قشرهای آسیب پذیر مانند زنان خیلی اهمیت دارد.

مقایسه دو منطقه تهران به لحاظ بزه دیدگی و جرم

در ادامه دکتر سراج زاده، در زمینه ی “الگوی منطقه ای وطبقاتی  ترس از بزه دیدگی و جرم” به ارائه بحث پرداخت و اظهار داشت:

بحث های مربوط به بزه دیدگی در بین جامعه شناسان و جرم شناسان از حدود دهه ٧٠ و ۸٠ میلادی مطرح شده و دوجهت داشته است. یک جهت بحث، جنبه آماری جرم و بزه دیدگی و مقایسه ای بین آمارهای رسمی و آمارهای واقعی جرم در جامعه است تا مبنایی برای وضعیت جرم در جامعه و احساس ترس از جرم در جامعه باشد. بحث دیگر توجه به قربانی است یعنی اثراتی که جرم روی قربانیان دارد. در نظریات  محافظه کارانه گفته می شود خود بزه دیده در جرم چقدر می تواند نقش داشته باشد.”

ایشان افزود:

من بحث طبقاتی و منطقه ای بزه دیدگی را در ایران و به طور خاص شهر تهران ارائه می کنم . بحث من مبتنی است بر دو تحقیق یکی پایان نامه دانشجویی کارشناسی ارشد که دو منطقه تهران ، منطقه سه و منطقه دوازده را بررسی کرده و از حیث بزه دیدگی ترس از جرم و احساس ناامنی مقایسه شده اند . تحقیق دیگر که گسترده تر بوده و توسط دفتر مطالعات فرهنگی و اجتماعی شهر تهران انجام شده است، نمونه ای از شهر تهران انتخاب شده و محله های مختلف از حیث جرم و بزه با هم مقایسه شده اند  براساس چند معیار،  وضعیت اقتصادی و میزان درآمد ساکنان، میزان مهاجران مناطق، میزان باثباتی و بی ثباتی زنان. در مقایسه منطقه سه و دوازده می توان گفت به لحاظ اقتصادی اجتماعی با هم تفاوت زیادی دارند. نهایتا هم تحقیق به این نتیجه رسیده که خود تجربه قربانی شدن در دو منطقه تفاوت زیادی ندارد اما در منطقه سه افراد بیشتر احساس امنیت می کنند و کمتر نگرانند که جرمی روی آن ها اتفاق بیفتد.

مناطق مرفه تر، احساس امنیت بیشتری دارند

دکتر سراج زاده بیان داشت:

 براساس پاسخ شهروندان در سال ۸٩ ، بیشترین بزه دیده گی ها مربوط به دزدی از وسایل ماشین و کمترین آن به درخواست رشوه و شیرینی در ادارات است . در کل. در مناطق مرفه تر کمی وقوع جرم و ناامنی و تجربه بزه دیدگی پایین تر است اما تفاوت خیلی محسوس نیست ولی وقتی به احساس امنیت و ترس از وقوع جرم می رسیم ما با یک الگوی طبقاتی روبرو هستیم، یعنی مناطق بالای شهر کمتر نگران وقوع جرم هستند و بیشتر احساس امنیت می کنند.

این جامعه شناس در ادامه صحبت هایش گفت:

 می توان نتیجه گرفت که جرم بیشترمسأله اجتماعی است تا طبقاتی و به عنوان عامل تهدید کننده برای همه ی افراد جامعه  باید بتوانیم به دنبال راه حل هایی برای کاستن میزان جرم  باشیم. جرم قبل از اینکه مسأله طبقاتی باشد مسأله ملی و اجتماعی است. ضمن اینکه احساس ناامنی و بزه دیدگی و بررسی مسائل اجتماعی، الگوی طبقه ای و منطقه ای و ارتباط با بی سازمانی اجتماعی محله و منطقه دارد و این بی سازمانی اجتماعی در محلات مرفه تر شهر کمتر از محلات پایین تر شهر است. به این ترتیب احساس جرم و ناامنی طبقاتی است و سیاست های ایجاد امنیت و آرامش و کاهش بزه دیدگی را باید در قالب سیاست های محله ای با توجه به مناطق پایین دست شهر دنبال کنیم. شهرداری اصولا بر ظاهر شهر و زیباسازی توجه دارد اما این سیاست ها نباید موضوع فقر و شکاف طبقاتی را نادیده بگیرد.

حرمان زندگی، دلیل قربانی شدن زنان

دکتر اعظم آهنگر نیز بحث خود را با موضوع زنان و استراتژی های مقابله با ترس از جرم” به عنوان بخشی از پایان نامه دکترای خود، اظهار داشت:

٤٦خانم در سطح شهر تهران که مورد آسیب جنسی قرار گرفته بودند را در پایان نامه ام به طور کیفی مورد مطالعه قرار دادم و این زنان ادراکی که از قربانی شدن داشتند، مفهوم

“حرمان زندگی” بود!

سوال مهم در اینجا این است که زنان از چه چیزهایی می ترسند؟ در مواجهه با ترس از چه راهکارها و ملاحظاتی استفاده می کنند؟”

دکتر آهنگر هم در اشاره به یافته های تحقیقات پیشین گفت:

 زنان و سالمندان بیشتر از افراد دیگر از تنهایی در فضای عمومی می ترسند. هرچه سن خانم ها بیشتر می شود بیشتر می ترسند و مردان برعکس. آقایان هرچه درآمد بیشتر دارند، ترس بیشتر و خانم ها برعکس. مردان فقط به خود سرقت توجه می کنند اما زنان به مسائل دیگر توجه می کنند و با ادراکات ذهنی خود سرقت را به مرگ پیوند می زنند. ادراک آنها نسبت به ترس از جرم متفاوت است. زنان متاهل و مادر بیشتر می ترسند . زنان مطلقه و بیوه و مجرد بیشتر از زنانی که با خانواده زندگی می کنند ترس از جرم دارند.ترس از جرم بر سلامت و رفاه زنان موثر است. آسیب پذیری زنان به لحاظ فیزیولوژیک نسبت به مردان بیشتر است. در رسانه ها ترس از جرایم را غلو آمیز نشان می دهند و همه می ترسند و خانم ها خیلی محتاط عمل می کنند و هر وقت خانمی آسیب ببیند تا آخر عمر ترس با اوست.

انواع ترس های زنان

در ادامه وی اضافه کرد:

ترسی که زنان از قربانی شدن دارند با ترس هایی که به طور کلی در زندگی دارند، متفاوت است؛ مثلا اعتیاد، تجاوز، نقص عضو، مرگ یکی از اعضای خانواده، سرقت،بیماری خیانت همسر از دست دادن همسر و از دست دادن زحمات فرد در آینده و…در زندگی زنان وجود دارد و باعث ترس زنان می شود و جرائمی که برایشان پیش می آید این ترس را زیادتر می کند.اما مسائلی چون متلک های زبانی، کشته شدن، درگیری لفظی، تعرض غیرکلامی، کیف قاپی، تردد در مکان های ناشناس، نیروهای پلیس، تصادف، تنهایی و خشونت خانگی  ، چیزهایی بودند که زنان در همان لحظه که با آن ها صحبت می کردیم از آن می ترسیدند.

سپس ایشان انواع ترس ها و مواردی که موجب ترس زنان می شود را تشریح کرد.

استراتژی های زنان بر ای مقابله با ترس از جرم

 این جامعه شناس در انتهای صحبت هایش گفت:

 با اینکه مردان بیشتر از زنان قربانی می شوند اما زنان ترس بیشتری دارند. زنان از اینکه به آن ها به عنوان ابژه جنسی نگاه شود و نوع جامعه پذیری آن ها باعث کاهش اعتماد به نفس شان است و آن ها را نسبت به بدنشان حساس می کند. استراتژی های منفعلانه زنان برای مقابله با جرم: کنار آمدن و تسلیم شدن، نادیده گرفتن مشکل، حاشا، خود سرزنشی، تغییر در ظاهر است و استراتژی فعالانه آن ها این است که فضا را تغییر دهند و موضوع را حل کنند. راه حل را در بیرون حوزه خصوصی بیابند و کمک بگیرند. البته متغیر زمینه ای مثل سن، درآمد، سابقه قربانی شدن، فضای همسایگی و برخورداری از حمایت های خانوادگی در مقابله با وقوع جرائم موثر است . از طرفی افزایش مهارت شناختی برای شناخت موضوعات خطرزا، افزایش اتکاء به نفس و خودباوری، افزایش حمایت های خانوادگی و در سطح کلان ارائه اطلاعات و مشاوره ها توسط رسانه ها و نیروی انتظامی در کاهش وقوع جرم بسیار موثر است.

/انتهای متن/