زنان واقف متناسب با نیاز روز وقف می کنند

سنت حسنه وقف یکی از آداب دینی در اسلام است اما ایرانیان بنابر برخی منابع تاریخی با آن نا آشنا نبوده اند. پس از ورود اسلام، در سايه تعاليم قرآن، این سنت خوب به صورت قاعده مند و موثرتر و همراه با نیات الهی در میان ایرانیان رواج بیشتری یافت و تاکنون هم همچنان در میان مردم ایران مردم رواج داشته است.
 با پیروزی انقلاب اسلامی این سنت به صورت رسمی احیا شد و سازمان و ادارات مخصوصی هم به آن اختصاص یافت.

بانوان پیشقدم در وقف اموال
وقف در اصطلاح به معنای یک هدیه جاری و همیشگی است که هر مرد یا زنی می تواند در مورد اموالش داشته باشد تا بعد از مرگش هم منافع آن همچنان ادامه یابد. در ایران اماکن و اموال زیادی وجود دارد که با همت مردم مومن برای استفاده های گوناگون وقف شده است. بخش عمده نیاتی که واقفان دوراندیش و نیکوکار در طول تاریخ وقف در نظرگرفته ‌اند، به رفاه عمومی، فقرزدایی و عدالت اجتماعی مربوط می ‌شود.
بخش بزرگی از اين موقوفات متعلق به بانوان نيکوکاريست که در دوره هاي مختلف تاريخي با انگيزه تقرب الهی بخشي از اموال خود را در امور خير وقف نموده اند. در واقع نوعدوستي، عاقبت انديشي و استقلال مالي کم نظير در ميان بانوان ايراني باعث شده تا دارایی های خود را برای رفاه مردم وقف کنند؛ موقوفاتی که بسیارمتعدد و متنوع بوده اند، از مسجد، پل، حمام، تکايا، کاروانسرا، آب انبار و باغ های موقوفه که مصاديق وقف سنتي هستند گرفته تا درمانگاه، بيمارستان، کتابخانه، مدرسه و دانشگاه که مصاديق فرهنگ وقف در دوره های جدیدتر محسوب مي شوند همه از سوی زنان بسیاری در ادوار مختلف وقف شده است.

کارکردهاي اجتماعي فرهنگي موقوفات زنان
به گزارش به دخت، وقف که به نوعی یک عمل مستحب و انساندوستانه برای تاثیر در زندگی معنوی و اعمال اخروی افراد به نظر می رسد، در واقع از آن دسته اعمال عبادی اجتماعی است که در سرنوشت دنیوی افراد یک جامعه و نسل های مختلف هم موثر است.
اگر عبادت های فردی مانند روزه، علاوه بر ثواب زیاد، بر سلامت روح و جسم یک انسان اثر دارد، وقف در سلامت و رشد یک جامعه نقش بسزایی بازی می کند. موقوفاتی مانند حمام های عمومی در گذشته باعث سلامت جسم مردم و جلوگیری از شیوع بیماری می شد و مکتب خانه های وقفی نیز از جهل جلوگیری می کرد، مسجدها ایمان مردم را محکم می کردند و پل سازی راه عبور مردم را باز می کرد.
نکته مهم این است که واقفان از جمله زنان واقف نیازهای اساسی روز مردم زمان خود را شناسایی کرده و از دارایی خود برای بهبود حال بندگان خدا استفاده می کردند. این نشان می دهد که در تمامی اعصار زن ها نه تنها از اوضاع اجتماعی و اقتصادی غافل نبوده اند بلکه در متن جامعه حضور داشته اند.
اکنون و در دوران مدرن هم نیازهای انسان ها از مسائل مادی و نیازهای اولیه جسمی عبور کرده است و هرکس به فراخور توانمندی خود برای ارتقای سطح فکر مردم می تواند در شکل‌ گيري نظام فکري و علمي جامعه منشأ اثر باشد. زنان به واسطه نقش تربیتی و رسالتی که در نسل سازی و فرهنگ سازی جامعه دارند اکنون در شاخه های مختلف وقف وارد شده اند و از وقف در کتاب و آثار فرهنگی تا وقف زمین برای ساخت کانون های تربیتی برای کودکان و نوجوانان به زیبایی نقش تربیتی خود را به نمایش گذاشته اند. زنان جامعه ما با بينش، تفکر و اندیشه بالای خود که برگرفته از شناخت و آگاهی نسبت به مسئله وقف بوده است، توانسته‌ اند در مسیر توسعه و ترویج فرهنگ وقف در جامعه گام بردارند.

موقوفات زنان متناسب با نیاز روز است
معصومه فرزانه مشاور امور زنان سازمان اوقاف و امور خیریه در باره زنان واقف به خبرنگار به دخت گفت:
“خانم ها به واسطه لطافت های روحی که دارند، قلب شان سرشار از محبت است و به سرنوشت اطرافیان توجه بیشتری دارند. این روحیه موجب شده تا موقوفات زیباتر و متناسب با نیاز روز را داشته باشند.”

وی با بیان اینکه در تمام کشور و از سوی تمام طبقات جامعه وقف صورت می گیرد، به صورت اختصاصی از وضعیت موقوفات زنان در تهران اظهار داشت: “موارد وقف از سوی بانوان در استان تهران اغلب در بحث های خدماتی و درمانی بوده اما در دهه اخیر بیشتر در ارتباط با بحث آموزش و پرورش و فعالیت های فرهنگی، معنوی بوده است.”
فرزانه با اشاره به زمین هایی که زنان توانمند تهران برای امور فرهنگی- تربیتی وقف می کنند گفت: “برخی از بانوان زمینی را برای امور فرهنگی وقف کرده و هزینه ساخت و راه اندازی آن را تقبل می کنند؛ کتابخانه، مجتمع های آموزشی، مراکز درمانی، مدرسه، کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان، از جمله این نوع از وقف های بانوان است.”

 واقفینی که پول ندارند
مشاور امور زنان سازمان اوقاف و امور خیریه در پاسخ به این پرسش خبرنگار به دخت درباره افرادی که در رشته های مختلف مهارت و تخخصص دارند اما توانایی مالی برای وقف ندارند، بیان کرد:
 “وقف فقط به کمک مالی محدود نمی شود و گاهی اوقات تخصص و توانمندی انسان هاست که می تواند وقف شود، پزشکی که در منطقه محروم حضور دارد، دانشجویی که به کودکان بی بضاعت آموزش می دهد و مواردی از این قبیل هم از اقلام وقف محسوب می شود.”
فرزانه در ادامه اضافه کرد:
” یکی از ابتکارهای اخیر سازمان وقف، وقف های جمعی و گروهی همه اقشار جامعه اعم از دانشجو، کارگر، پرستار و مشاغل مختلف است که شاید از نظر مالی توانایی زیادی برای وقف های مهم نداشته باشند؛ به این صورت که افراد با مبالغ کم، به صورت دسته جمعی و با نیتی واحد در یک موضوع وقفی مهم مشارکت داشته باشند. این شیوه ای مناسب برای وقف و مصداق واقعی آیه «تعاونوا علی البر و تقوی» است که با مشارکت، همدلی و تعاون به یک کار نیک پرداخته می شود. “

باید برای وقف گفتمان سازی کرد
وی نوع دیگر از وقف را اینگونه تعریف کرد:
“هر کس از اقشار فرهیخته جامعه که به هر نحوی نمی تواند از تخصص، دارایی و یا اموال خود وقف کند، می تواند در بحث گفتمان سازی وقف در جامعه کمک کند؛ فرهنگ سازی و جریان سازی در جامعه می تواند منجر به گسترش وقف های بزرگ شود.”
فرزانه با اشاره به سابقه طولانی وقف در زنان اظهار داشت:
“اوج وقف ها در زمان حکومت طاغوت بود؛ وقتی که رضاخان عزاداری سیدالشهدا را ممنوع اعلام کرده بود، مردم و به خصوص قشر زنان برای برگزاری و برپایی مراسم های عزاداری و هیئت ها در آن دوران حضور فعال داشتند و این نشان دهنده زمان شناسی و نیازسنجی دقیق بانوان ماست.”

مادران باید فرهنگ وقف را یاد بدهند
مشاور امور بانوان سازمان اوقاف با بیان اینکه مادران اولین مربی فرزند و مدیر خانواده هستند، گفت:
 “مادران می توانند با تدبیر لازم در مسائل اقتصادی فرهنگ صرفه‌ جویی و هم فرهنگ وقف را از کودکی به فرزندان آموزش دهند و با مدیریت برای عدم ریخت و پاش‌ های خانوادگی، آن ها را به وقف تبدیل کنند که این کار باعث رنگ باختن فقر در جامعه می شود.”
وی همچنین درباره نقش بانوان جامعه در توسعه و ترویج فرهنگ وقف، گفت:
“بلوغ فکری زنان ما هر روز بیشتر پیدا می شود و این موضوع از نوع موقوفات علمی و فرهنگی آنان مشهود است. برای جلب مشارکت‌های فرهنگی و فکری زنان اندیشمند و فرهیخته در سطح سازمان اوقاف و امور خیریه اقدامات و برنامه‌های خوبی داریم که در حال اجرا شدن است.”
فرزانه در پایان با بیان اینکه نمادها و الگوهای زیادی از بانوان واقف در جامعه داریم، گفت:
” ما سعی داریم مدل‌ها و الگوهای مناسب وقف و واقفین برتر را از جمله بانوان واقف را در سطح جامعه  معرفی کرده‌ و از آن ها تقدیر به عمل آوریم. همچنین تلاش کرده ‌ایم که واقفین برتر را شناسایی کنیم، هر چند تعداد زیادی از آن ها مایل هستند که همیشه گمنام باشند.”

/انتهای متن/