50 روش عملي براي تقويت عزت نفس کودکان و نو جوانان

سرویس ما و زندگی به دخت/

تجربيات مثبت و خوشايند فرد ميزان عزت نفس او را  ارتقا مي‌بخشد و برعكس تجربيات و مسائل ناخوشايند و تلخ و منفي حاكم بر زندگي ، عزت نفس را كاهش مي‌دهد. همه والدين دوست دارند كودكان شان شاداب بوده و احساس خوشايندي در باره خويشتن داشته باشند. براي ايجاد اين احساس در آنها بايد به آنان فهماند كه دوست شان داريم و به آنان عشق مي ورزيم و وجودشان براي ما ارزشمند و قابل احترام است.

نکته بسیار مهم : نتیجه پژوهش های متعدد نشان می دهد ، “هر چقدر افراد بیشتر خود را عزیز، ارزشمند و محترم بدانند،  در برابر ناهنجاری های اجتماعی بیشتر خود را کنترل می کنند و از خود مقاومت نشان می دهند ” .

پيشنهادهايي كه در پي مي آيند راهکارهایی هستند که می توانید به کار گیرید تا عزت نفس فرزند شما بیشتر شود.

1 – هر روز فرزند خود را در آغوش بگيريد .

2 -ـ وقتي فرزندتان نياز به آرامش دارد، نگران نباشيد كه ممکن است موهاي تان آشفته يا لباس تان چروك شود . همان لحظه او را در آغوش بگیرید.اهميت قائل شدن براي فرزندتان سبب مي شود تا بتوانيد رابطه اي صميمانه و عاطفي با او برقرار كنيد. اين يكي از پايه هاي تقويت عزت نفس فرزند شماست .

3 – براي اسباب بازي هاي مورد علاقه ي فرزندتان ارزش قائل شويد .  محيط خانه را طوري براي او امن و خوشايند كنيد كه او به راحتي بتواند بازي كند و فعاليت هاي كودكانه را تجربه كند.

4 – هر چه را که دل کوچک فرزند شما مي خواهد در اختيار او نگذاريد. به او فرصت دهيد تا ارزش بدست آوردن و لذت استحقاق داشتن را درک کند. بالاترين رضايت خاطر را به او اعطاکنيد و آن لذتي است که از انجام کارهاي بزرگ شخصي به وي دست مي دهد.

5 – به گونه اي رفتار كنيد كه بچه ها به شما اعتماد كنند. اين مسئله از كودكي شروع مي شود. زماني كه نيازهای تغذيه اي او را به موقع برآورده مي سازيد، به تدريج با بزرگ شدن او خواسته هاي منطقي او را نيز پاسخ مي دهيد.

6 –   وقتي فرزندتان خردسال است، هر كاري داريد كنار بگذاريد و هر شب او را به رختخوابش برده و برايش قصه بگویید .

 به اين نكته ي مهم توجه كنيد كه چگونگي رفتار والدين با يكديگر به اندازه ي نحوه ي رفتار آنان با فرزندشان اهميت دارد.

 کودکان خويش را هيچگاه با موضوعات خرافي (ديو ، پري ، غول ، …..) نترسانيد.

7 – در محبت کردن به کودکان راه افراط يا تفريط را در پيش نگيريد ، محبت متوسط توأم با صميميت ، اثر فراوان تري دارد.

8 –  به کودکان خود در حد توانایی هایشان مسئولیت دهید. بگذاريد كودك تان خود كارها و وظايف خويشتن را به تنهايي انجام دهد و اگر در انجام كاري احساس ناتواني مي كند به او فرصت دهيد بر اين احساس ناتواني غلبه كند، اما هرگز به جاي او كاري انجام ندهيد.

9-  هیچ گاه کودکان را با القاب نامناسب صدا نزنید و هرگز كودك تان را مسخره يا سرزنش نكنيد. با اين كار عزت نفس وي را نابود مي كنيد.

10ـ اگر هنوز فرزند خردسال شما خودش را خيس مي كند و قادر به استفاده از دستشويي نيست، كاري نكنيد كه او احساس كند بچه ي بدي است .

11 –  فرزند خود را محکم و منضبط بار آورید . سعی کنید عصبانیت، شما را از حالت اعتدال خارج نکند . اگر او بداند که شما آدم منصفی هستید ، احترام و محبتی را که نسبت به شما دارد ، از دست نخواهد داد. حتی کوچک ترین بچه عدالت را به خوبی حس می کند . همواره سعی کنید توانمندی ها و نقاط قوت و ويژگي هاي مثبت را در فرزندان خود جست وجو كنيد .

 12 – عادت نكنيد كه فرزند خود را با فرزند ديگران مقايسه كنيد .

 13 – برخي اوقات پاي تلويزيون بنشينيد و برنامه هاي مورد علاقه ي كودك تان را همراه او تماشا كنيد.

14- رفتار كودك را از شخصيت او جدا بدانيد. اگر رفتاري نادرستي از او سر زد، اعلام كنيد رفتارش درست نبوده، اما خود او را دوست داريد.  همواره به فرزند خود فرصت ديگري بدهيد تا خطا و اشتباهش را اصلاح كند.

15-  به حرف و درد دل هاي فرزند خود خوب گوش دهيد . حرف او را قطع يا جمله هايش را كامل نكنيد . به همه ي حرف هاي او و احساسي كه در آن ها نهفته است، توجه كنيد.

16 – از بیش از حد وابسته کردن کودک به خودتان بپرهیزید .

17 ـ هنگام بازي كردن با فرزند خود او را درنظر بگيريد و به حرفش گوش بدهيد تا دريابيد كه نظرش درباره ي خودش و شما چيست .

18ـ موفقيت هاي فرزند خود راهر چند كوچك و ناچيز  باشد ، بستاييد .

19 ـ به فرزندتان نگویيد : تو ديگر بزرگ شده اي، نبايد بچگي كني .

 20ـ وقتي براي فرزندتان قصه يا افسانه اي تعريف مي كنيد كه آن را دوست دارد، بكوشيد نام فرزند خود را روي شخصيت هاي مثبت يا قهرمان آن قصه يا افسانه بگذاريد.

21ـ فرزندتان را مجبور به انجام كاري نكنيد .

 22ـ وقتي فرزندتان با شما صحبت مي كند حتما پاسخش را بدهيد يكي از ارزشمندترين هديه ها اين است كه وقت خود را در اختيار او بگذاريد. ناديده گرفتن حرف ها و درد دل هاي فرزندتان سبب مي شود كه او احساس كند فرد بي ارزش و بي مقدار است .

23 – همواره اين بينش را به فرزندتان القا كنيد که او فرد توانمندی است.

24  ـ به فرزندتان ياد دهيد بعد از خوردن غذا شكرگزار نعمت هاي خداوند باشد .

25 ـ در اواخر زمستان با فرزندتان نخستين نشانه هاي بهار را جست و جو كنيد . (برانگيختن حس كنجكاوي فرزندتان) براي درك شگفتي هاي طبيعت و با كمك او دانه اي بكاريد يا گياهي برويانيد .

26 ـ وقتي در سفر هستيد به فرزندتان تلفن كنيد و بگوييد دلتان برايش تنگ شده است .

١٧- رفتار كودك را از شخصيت او جدا بدانيد. اگر رفتاري نادرستي از او سر زد اعلام كنيد رفتارش درست نبوده، اما خود او را دوست داريد

27ـ هرگاه خطايي از شما سر زد، از فرزندتان عذرخواهي كنيد .

28ـ با دادن مسئوليت كارهاي عادي روزانه به فرزند خود او را فردي مسئوليت پذير بار آوريد .

29 – اگر فرزندتان گوشه گير و خجالتي است و در جمع احساس راحت بودن نمي كند در حضور ديگران برايش احترام قائل شويد و در خلوت در آغوشش بگيريد.

30 ـ به ياد داشته باشيد هيچ بچه اي نبايد با احساس زيادي بودن و سر بار بودن زندگي كند .

31ـ در حضور فرزندتان از موفقيت هاي او براي ديگران تعريف كنيد .

32 ـ به فرزندتان ياد بدهيد كه با ادب و با نزاكت باشد . ادب و نزاكت سبب مي شود كه او در اجتماع عزت نفس بيشتري داشته باشد.

33 ـ نگذاريد فرزندتان به بازي هاي ويدئويي يا رايانه اي خشونت آميز رو آورد .

34 ـ اگر قرار است اتفاق مهمي (چه خوب چه بد) در خانواده رخ دهد، صبر نكنيد تا آخرين دقيقه خبر آن را به فرزندتان بدهيد. اگر جز اين باشد او احساس مي كند كه وجودش در خانواده اهميتي ندارد.

35 ـ بچه ها را با كتك زدن و خشونت تنبيه نكنيد، با اين كار تنها خشونت را ياد مي گيرند . همچنین از به كار بردن كلمه ها و عبارت هاي توهين آميز (مانند : تو به هيچ دردي نمي خوري ) خطاب به فرزندتان جدا خودداري كنيد.

36 ـ تا آن جا كه امكان دارد در مسائل و مشكلات مربوط به روابط خواهرها و برادرها دخالت نكنيد . معمولا خود آنان مسائل شان را بهتر حل مي كنند.

37ـ حريم خصوصي و امور شخصي فرزند خود را محترم شماريد .

38ـ در روز جشن نيكوكاري يا جشن عاطفه ها همراه فرزندتان براي كمك برويد .

39ـ به فرزندتان كمك كنيد تا از تغييرات جسمي اي كه در دوران نوجواني و جواني در او ايجاد مي شود، آگاه باشد.

40ـ مراقب باشيد كه استفاده از رايانه بخش عمده اي از وقت و زندگي فرزند جوان تان را نگيرد تا او را از داشتن زندگي فعال و اجتماعي بازداشته و به فردي منزوي و محروم از حضور در جمع همسالان تبديل كند.

41ـ در پايان هر سال همراه با فرزندتان كاميابي ها و دستاوردهاي فردي و خانوادگي12 ماه گذشته را مرور و ارزيابي كنيد.

42ـ فرزند خود را با پوشش و سر و وضع مناسب روانه ي مدرسه كنيد .

43ـ به فرزندتان اجازه دهيد تا با شما در برنامه ريزي براي بهبود امور جاري خانه و خانواده همفكري كند .

44ـ به فرزندتان نشان دهيد كه چگونه وظايف و تكاليف بزرگ را به مراحل يا اجزاي كوچك تر تقسيم كند و آن ها را يك به يك (قدم به قدم ) انجام دهد تا از دشواري كار كاسته شود.

45 ـ براي واداشتن فرزندتان به انجام كاري به او رشوه ندهيد . اين ابزار مناسبي براي ايفاي نقش مادر يا پدر بودن نيست .

46 ـ به انديشه ها، ايده ها و نظرهاي فرزندتان بي اعتنا نباشيد و آن ها را بي اهميت و ناچيز نشماريد .

 47 – سعي نكنيد در رفتار بينش يا لباس پوشيدن فرزند جوانتان الگويش شما باشيد.

 48 – در شرایط آموزشی ، بر فعالیت دانش آموزان در یاد گیری تأکید شود نه بر پیشرفت آنان. زیرا تأکید بر فعالیت یاد گیری به جای تأکید به درستی و نادرستی پاسخ برانگیزنده کوشش های دانش آموزان است .

49 –  رقابت میان دانش آموزان برای کسب نمره کاهش یابد . زیرا تحقیقات نشان داده در موقعیت های آموزشی که میان دانش آموزان رقابت وجود دارد ، حتی دانش آموزانی که عزت نفس بالایی دارند با شکست رو برو می شوند و به دنبال آن انتقاد از خود درآنها افزایش می یابد .

50 –  سر انجام برای آنکه کودکی با عزت نفس بالا پرورش دهیم ، باید خود دارای عزت نفس شایان توجهی باشیم .

حسین انواری/انتهای متن/