زنان می توانند هزینه های غیر ضروری زندگی را  صرف وقف کنند

سمیه سمیعی/

هفته وقف امسال از روز چهارشنبه 18 آذرماه جاري آغاز شد؛ هفته ای که برای یک بار در طول سال بیش از پیش مروج سنت حسنه ای است که از طریق آن می توان بخش قابل توجهی از مشکلات و تنگناهای جامعه را شناخت و داوطلبانه در جهت رفع آن ها قدم برداشت.
در همین راستا با معصومه فرزانه مشاور امور زنان و خانواده سازمان اوقاف و امور خیریه کشور در خصوص سهم و نقش زنان دراین سنت حسنه به گفت و گو نشستیم.

برای شروع بفرمایید چند درصد از موقوفات کشور توسط زنان به ثبت رسیده است؟
– با توجه به آمار و ارقامی که از معاونت امور اوقافی سازمان دریافت شده است حدودا بین 18 تا 21 درصد از موقوفات توسط بانوان به ثبت رسیده است.

در چه حیطه هایی زنان بیش ترین میزان وقف را دارند؟
– در این خصوص نیز طبق آمار دریافتی نیات وقف هایی که توسط بانوان به ثبت رسیده بیش تر در خصوص روضه خوانی اهل بیت (ع) و عزاداری امام حسین(ع) می باشد که البته با تلاش هایی که در چند سال اخیر توسط سازمان اوقاف و امور خیریه در خصوص ترغیب واقفان به سمت نیت های متناسب با نیازهای روز جامعه صورت گرفته است تحولات اساسی در این زمینه رخ داده است. در واقع طبق بررسی‌هایی که سال گذشته به عمل آمده بود، موقوفات زنان در چهار محور قابل تقسیم‌بندی است؛ محور اول، وقف برای رفع حوائج نیازمندان، یتیمان، در راه‌ماندگان و بی‌سرپرستان است که این محور به نگاه مادرانه‌ای برمی‌گردد که زنان به نیازمندان جامعه دارند و عطوفت و رأفتی که خداوند در وجود آنها قرار داده است. محور دوم در رابطه با توسعه و ترویج مفاهیم اهل‌بیت (علیهم‌السلام) به‌ویژه قیام عاشورا و برگزاری مراسم عزاداری امام حسین (ع) است که به آن اشاره داشتم. محور سوم به بحث تعلیم و تربیت و حوزه‌های علمیه برمی‌گردد. به عنوان مثال خانمی در یکی از استان‌ها اموالش را وقف کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان کرده است یا خانمی در ارتباط با بحث کتب علمیه، اموال خود را وقف کرده است. محور چهارم نیز در رابطه با بحث سلامت، بهداشت، بیمارستان‌ها و مراکز درمانی است.

به عنوان مشاور امور زنان و خانواده سازمان اوقاف و امور خیریه بفرمایید آثار اجتماعی وقف توسط زنان چیست؟
– وقف اثرات و كاركردهاي بسيار ارزنده اي در جامعه دارد، اثرات وقف را مي توان در سه فرآیند ذكر كرد: تعديل ثروت، توازن اجتماعي و همكاري جامعه كه همه اين ها در اصل زير بناي عدالت اجتماعي و اقتصادي جامعه هستند.
از آثار و بركات اجتماعي وقف اين كه همچون چتري بزرگ سايه خود را برسر تمام نيازمندان و محرومان مي گستراند و زمينه ساز پيشرفت و تعالي جامعه خواهد شد. بعد اجتماعي نهاد وقف یعنی نوع دوستي غيرخواهي و مردم گراي است. از جمله كاركردهاي اجتماعي وقف، حمايت از تحقيقات و مطالعات مربوط به جنبه هاي اجتماعي در انديشه اسلامي به برخي طبقات اجتماعي مثل خانواده، زنان، جوانان، كودكان، كنترل مشكلات و ناهنجاري هاي اجتماعي. در خصوص كاركرد فرهنگي وقف نیز باید گفت ابعاد آموزشي و فرهنگي وقف در جوامع اسلامي بسيار است. مراكز علمي، آموزشی، پژوهش دانشگاه ها، مدارس و مساجد از كاركرد هاي فرهنگي و آموزش وقف هستند. از دیگر كاركرد هاي فرهنگي وقف بالا بردن ارزش هاي الهي و معنوي و رسيدن به توسعه فرهنگي پايدار است.

با توجه به اثراتی که به آن اشاره کردید نقش زنان در فرهنگ سازی وقف چیست؟
– زنان در جامعه از ظرفیت های بسیار بالایی برخوردار هستند و می توانند نقش آفرینی بسزایی در توسعه فرهنگ وقف داشته باشند. گرچه از دریچه آمار و ارقام نیمی از پیکره جامعه هستند ولی از نظر فرهنگ سازی بر تمام اقشار جامعه اثرگذارهستند. زنان می توانند هزینه های جانبی و غیر ضروری زندگی را در بانک الهی (وقف) سرمایه گذاری نمایند ثمره و برکت آن سرمایه گذاری ایجاد سلامت نفس و روح انسان دوستی را در همه ارکان خانواده ساری و جاری می کنند و به تعبیری فرهنگ انفاق، ایثار، صدقه و روح خیرخواهی را به عنوان مادر، همسر و فرزند در جامعه ساری و جاری خواهند کرد و فرزندان شان را از جمیع شرور و آفات و رذایل اخلاقی بیمه خواهند کرد.
در واقع اگر ضرورت مسئله وقف برای زنان جامعه ما تبیین شود و بدانند چقدر حتی مال کم آنها می‌تواند برای حل مشکلات دیگران موثر باشد، قطعاً وارد عرصه می‌شوند؛ مثل همه عرصه‌های دیگری که وارد شدند و موفقیت‌های قابل تقدیری به جای گذاشتند. هر جا زنان وارد شدند موفقیت‌های زیادی از آنها دیدیم؛ هم به جهت اقتداری که دارند و هم به جهت روح توکلی که در آنها وجود دارد. زنان ما از هوش و ذکاوت زیادی برخوردارند و انشاءالله این هوش و تدبیر را در مسیر احیای سنت حسنه وقف قرار دهند. حتی ماهی یک کتاب را می‌توان وقف کرد؛ زیرا شاید دانشجویی نتواند هزینه یک کتاب را تهیه کند؛ یعنی با مقدار کوچک هم می‌توان برنامه‌ریزی‌های بزرگی انجام داد که اینها نیاز به تدبیر و برنامه‌ریزی دارد.

فکر می کنید آیا تنها تمکن مالی و جایگاه اقتصادی بالای زنان موجب شده است که آنه به سنت ؟ و خیر روی آورند؟
در پاسخ به اين سوال اشاره می کنیم به آيه 9 سوره مباركه حشر كه (یوثرون علي انفسهم ولوكان بهم خصاصه) یعنی مقدم مي دارند ديگران را بر خود در حالي كه خود به آن نيازمندتر هستند. بي شك ايثار مرحله عالي از خود گذشتن است زيرا در بخشش، در صدقه، در انفاق فرد از مازاد بر نيازش مي گذرد اما در ايثار، فرد از نيازش مي گذرد. و اين اثر عظيمي در بزرگ شدن ظرفيت وجودي انساني و تعامل معنوي انسان دارد و با بررسي كوتاه بر زندگي واقفين عزيز مي بينيم كه حقيقتا بنا به تكليف و احساس سوز و گدازي كه نسبت به هموطنان دارند اموال شان را به خداوند متعال هديه مي دهند و معتقدند كه در دنياي فاني امورات مي گذرند وآنچه كه برايشان ماندگار است همان وقف اموال شان است. نمونه هاي فراواني از اين زنان ايثارگر داريم كه وجودشان در جامعه مايه مباهات و فخر زنان است. باید توجه داشت که حتی ماهی یک کتاب را می‌توان وقف کرد؛ زیرا شاید دانشجویی نتواند هزینه یک کتاب را تهیه کند؛ یعنی با مقدار کوچک هم می‌توان برنامه‌ریزی‌های بزرگی انجام داد که اینها نیاز به تدبیر و برنامه‌ریزی دارد و ما در بین زنان واقف شاهد این تدابیر هستیم. این گونه نیست که همه زنانی که مال شان را وقف می‌کنند از امکانات مالی بالایی برخوردار باشند؛ مثلاً برخی زنان به‌ویژه زنان روستایی مهریه‌های خود مانند زمین‌های کشاورزی و غیره را وقف کردند.

به عنوان سؤال پایانی نمونه هایی از وقف زنان را برای ما ذکر کنید؟
زنانی که به حضرت زهرا (س) تأسی نمودند با تدبری بر وقف نامه های آنان باریک بینی، تیزبینی، دقت و اهتمام و اعتقاد آنان کاملا مشهود و نمایان است. به عنوان نمونه در زمان رژیم ستم شاهی که عزاداری سیدالشهدا از طرف رضاخان ممنوع اعلام گردید می بینیم که بیشترین موقوفات زنان جهت برپایی عزاداری سیدالشهدا و روضه خوانی و مراسم مذهبی بوده است. از دیگر نمونه وقف هایی که توسط بانوان صورت گرفته می توان به تأسیس مراکز درمانی، راه اندازی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، تأسیس دارالقرآن، راه اندازی مراکز آموزشی و … اشاره نمود. نكته مهم در موقوفات زنان اين است كه نيات متناسب با نياز روز جامعه دارند به عنوان مثال يكي از واقفين خيرانديش در استان قزوين يك باب منزل مسكوني خود را وقف جانبازان دفاع مقدس نمودند و یا در زمینه ازدواج وقف‌هایی مانند وقف برای وام ازدواج وجود داشته یا این که یکی از زنان منفعت ملک وقف‌شده‌اش را برای ازدواج سادات گذاشته است. خانمی درآمدش را خرج کفن و دفن فقرا کرده بود یا بیمارستان فیروزآبادی وقف بانو فخرالملوک عزت‌السلطنه است. بانو قانع دهکردی نیز خانه‌اش را برای کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان وقف کرده است که سال‌های قبل از ایشان تجلیل کردیم یا خانمی اموالش را برای تهیه نسخه‌های درمان پیرزنان و پیرمردان وقف کرده بود. خانم دیگری نیز در رابطه با تهیه کیف و کفش و لوازم‌التحریر و ایاب و ذهاب دانش‌آموزان بی‌بضاعت، وقف کرده بود.

ممنون از فرصتی که در اختیار ما گذاشتید.

/انتهای متن/