آثار حقوقی ازدواج

سرویس اجتماعی به دخت/

 آثار حقوقی نکاح شامل دو بخش حقوق و تکالیف غیر مالی و  مالی می شود .

حقوق و تکالیف غیرمالی

حقوق و تکلیف غیر مالی شامل دو قسمت تکالیف مشترک زوجین و تکالیف اختصاصی هر یک از آنان می شود.

تکالیف مشترک زوجین عبارتند از :

1-    حسن معاشرت

2-    معاضدت

3-    وفاداری 

 

حسن معاشرت

  حسن معاشرت یکی از تکالیف مشترک زن و شوهر است که در ماده 1103 قانون مدنی به آن اشاره شده است.

حسن معاشرت یا خوش رفتاری زن و شوهر مربوط به عرف و عادت و رسوم اجتماعی است و مقتضای آن بر حسب زمان و مکان تغییر خواهد کرد. حسن معاشرت ایجاب می کند که زن و شوهر با خوشرویی و مسالمت و صمیمیت با هم زندگی کنند و از مجادله و ناسزاگویی و اهانت به یکدیگر بپرهیزند.

خدای سبحان در قران کریم می فرماید:

“از نشانه خداوند این است که از خودتان همسرانی برای شما افرید تا اینکه ارامش یابید و بین شما وهمسرانتان دوستی و مهربانی ورحمت قرار داد.” (روم -21)

 

ویا در سوره مبارکه نساء می فرماید : “با زنها به شایستگی رفتار کنید.”

رسول خدا می فرماید:” فرمود کامل ترین مومنین از نظر ایمان ان کسی است که خوش خلق باشد وشایسته ترین شما کسانی هستند که با زنان خود مهربان و خوش رفتار باشند.”

در مورد زنان هم فرمود :”جهاد زن خوب شوهر داری است.”

 

حسن معاشرت از لوازم زندگی مشترک است . بنابراین مرد مکلف است زنش را در خانه خود بپذیرد و زن اصولا مکلف است در خانه مرد زندگی کند. داشتن روابط جنسی به طور متعارف نیز از لوازم حسن معاشرت است و هرگاه زن یا شوهراز این وظیفه امتناع کند، بر خلاف وظیفه حسن معاشرت رفتار کرده است . اگر زن از انجام این وظیفه سر باز زند ” ناشزه” محسوب و نفقه او ساقط می شود و شوهر می تواند از طریق قضایی زن را ملزم به انجام وظیفه نماید. اگر شوهر هم سوء معاشرت داشته باشد ، زن می تواند به دادگاه شکایت کرده و شوهر رامجبور به حسن معاشرت نماید و هرگاه سوء معاشرت شوهر به درجه ای برسد که ادامه زندگی زناشویی غیر قابل تحمل باشد، زن حق طلاق خواهد داشت.

 

معاضدت

 

معاضدت یعنی ؟

قانون مدنی در این مورد از تکالیف زوجین در ماده (1104) بیان می کند: « زوجین باید در تشیید مبانی خانواده و تربیت اولاد خود به یکدیگر معاضدت نمایند ».
هدف اصلی از تشکیل خانواده و ازدواج، همکاری در زندگی و اشتراک مساعی زن و شوهر در تأمین سعادت و رفاه خانواده است. بنابراین زن و شوهر نباید از معاضدت به یکدیگر در امور خانواده و تربیت اولاد دریغ ورزند.
توضیح اینکه، قانون از همسران انتظار فداکاری ندارد. برای مثال درمورد دیوانگی یا ابتلای به امراض ساری همسر بیمار، مکلّف نیست با پرستاری کردن از او خود را به خطر بیندازد. اما از آنان می خواهد که مانند دو شریک و همـدل یاور هم باشند و هنگام بیماری اقدامی را که به حکم عرف ضرورت دارد (مانند دعوت پزشک و بردن بیمار به بیمارستان) انجام دهند. نتیجه مهمی که از نظر حقوقی بر این تکلیف زن و شوهر بار می شود، این است که هیچیک از آنان حق ندارد از باب خدماتی که در خانواده انجام می دهد وکمک هایی که به همسر خود می کند، دستمزد بخواهد.

 

طرح مسأله
آیا عمل نکردن زن به وظیفه معاضدت در امور زندگی، موجب نشوز او می گردد یا خیــر؟ در پاسـخ این سئوال بین حقوقدانان اختلاف نظر وجــود دارد، چنانچه برخــی از حقوقدانان معتقدند که ماده (1104) ق م، صرفاً یک دستور اخلاقی نبوده و دارای ضمانت اجرایی قانونی است که در صورت تخلف، زن ناشزه می گردد و دیگر حق نفقه نخواهد داشت. ولی عده دیگری، ماده فوق را صرفاً یک دستور اخلاقی می دانند.
با توجه به منابع فقهی قانون مدنی معلوم می گردد که حق با نظریه دوم است؛ زیرا در فقه مصادیق نشوز کاملاً معین و مشخص گردیده و خودداری زوجه از انجام اموری که بر او واجب نیست، نشوز به حساب نمی آید. در نتیجه در اثر عدم انجام اعمال مذکور ناشزه محسوب نخواهد شد.

مـاده (1104) ق.م، زوجین را امر به معاضدت در تربیت اولاد نموده است. قانون مدنی در ماده (1178) بیان می کند: ” ابوین مکلف هستند که در حدود توانائی خود به تربیت اطفال خویش برحسب مقتضی اقدام کنند و نباید آنها را مهمل بگذارند “.
تربیت اولاد از وظایف مهمی است که بدون کمک و معاضدت پدر و مادر به یکدیگر ممکن نخواهد بود، این امر مبتنی بر توافق آن دو، در وحدت روشی است که برای اولاد خود در نظر می گیرند. زیرا هرگاه توافق بین ابوین در تربیت اولاد حاصل نگردد و هر یک راه مخصوص به خود را تعقیب کند، علاوه بر آن که ممکن است سبب تشنج و بالاخره منجر به گسیختگی رابطه زناشوئی گردد، فرزندان برخلاف منظور پدر و مادر، اطفال خودسر بار خواهند آمد.

امر به معاضدت زوجین در تربیت از طرف قانون با تعیین ننمودن جزای آن در صورت تخلف، ارشادی و اخلاقی می باشد که زوجین را به نام قانون راهنمایی می کند تا به اهمیت آن پی ببرند والا قانون حق حضانت هریک از مادروپدر را برای نگاهداری و تربیت اطفال از یکدیگر جدا کرده و هریک را برای مدتی منحصراً مسئول حضانت قرا داده است. ( ماده 1168و 1179ق.م)

وفاداری

 

زن و شوهر باید نسبت به یکدیگر وفادار باشند بدین معنی که از برقراری رابطه نامشروع با دیگران بپرهیزند.

 اختیار همسردوم برای مردان هم درصورتی که با حقوق زن و ادای تکالیف مرد نسبت به همسر اول مغایرتی نداشته باشد، در چارچوب قانون بی اشکال است.

 

در مبحث آینده به تکالیف اختصاصی هریک از طرفین می پردازیم.

 

الهام آخوندان/انتهای متن/