مشاوره؛ پیش از “طلاق” یا  پیش از “ازدواج” ؟

اعظم صفایی/

بتازگی قانونی در مجلس تصویب شده است که بر طبق آن زوج ها موظف هستند پیش از طلاق توافقی در جلسات مشاوره شرکت کنند تا طلاق با تأیید نظر کارشناسی مشاور صورت گیرد.

آنچه از علت وضع این قانون در سطح کشور تلقی می‌شود، پیشگیری از وقوع طلاق است؛ معضلی که در سال‌های کنونی رشد فزاینده‌ و فاجعه آوری داشته است. اما نکته‌ای که باید به آن توجه شود، این است که این راه‌کار تا چه میزان قادر به منصرف ساختن زوج‌‌ها از طلاق خواهد بود؟ آیا زوجی که قصد طلاق دارد وتا پای میز دادگاه رفته‌، با شرکت در چندجلسه مشاوره از خواست خود منصرف می‌شوند؟ پاسخ این پرسش‌ها را از زبان یک متخصص می‌خوانیم.

دکتر مسعود غفاری، روان شناس خانواده، در پاسخ به این پرسش خبرنگار به‌دخت که اجرای چنین قانونی تا چه میزان قادر به جلوگیری از وقوع طلاق است، گفت: همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. ازاین‌روی شاید بشود گفت برگزاری جلسات پیش از مشاوره ازدواج اثربخش‌تر از برگزاری جلسات مشاوره پیش از طلاق است. متأسفانه در جامعه‌ای که ما رشد کرده‌ایم نه در خانه ونه در مدرسه و نه در جامعه اساس زندگی کردن را به ما نیاموخته‌اند.

مشاوره پیش از ازدواج؛ امری ضروری، لازم وحیاتی

وی با بیان اینکه زندگی کردن یک پدیده ژنتیکی، وراثتی و سرشتی نیست، افزود: زندگی کردن پدیده‌ای آموختنی بوده و مشاوره پیش از ازدواج در جامعه ما ضروری، لازم وحیاتی است. اما نکته مهمی که باید به آن توجه شود این است که زندگی بین دو نفر زمانی شکل می‌گیرد که حدوداً بد‌وخوب‌های آن دو با هم یکی باشد. در صورتی که در هر خانواده بد وخوب‌های ویژه ای مطرح است که بر اساس باورها و ارزش‌های خانواده تعریف و معنی می‌شود و فرزندی که درهر خانواده رشد می‌کند، بدوخوب‌های خانواده خود را می‌آموزد.

غفاری ادامه داد: آن رفتارها به‌صورت ارزش‌هایی برای فرزند درمی‌آید و هر رفتاری که پدر و مادر انجام می‌دهند از جانب او صحیح و درست به نظر می‌رسد. به‌طورمثال پدری که سیگار می‌کشد و یا مادری که قهر می‌کند از نظر کودک کار صحیحی انجام می‌دهند ویا دست کم کار آنها ایرادی ندارد و در بلند مدت احتمال بروز چنین رفتارهایی از جانب فرزندان خانواده زیاد می‌شود.

این روان‌شناس همچنین گفت: بسیاری از رفتارهایی را که پدر و مادر با یکدیگر انجام می‌دهند، فرزندان پس از ازدواج با همسران به‌کار می‌گیرند. شاید بی دلیل نبوده که پیشینیان ما می‌گفتند «مادر را ببین دختر را بگیر». متأسفانه بر اساس تجربیات کاری در طول سه دهه، خانواده های ما دارای رفتارهای  ناسازگارانه هستند به گونه ای که خانواده کم مشکل و بی مشکل در برابر خانواده‌های مشکل دار از فراوانی کمتری برخوردارند.

پنج شرط اساسی برای مشاوره موثر طلاق

وی درخصوص تغییر رفتارهای  نادرست همسران پس ازشرکت در جلسات مشاوره اظهار کرد: اگر پنج شرط اساسی در یک رابطه وجود داشته باشد، جلسات مشاوره پس از طلاق برای حفظ رابطه بسیار موثر خواهد بود. این شروط عبارتند از:1- هردو طرف یکدیگر را به اندازه کافی دوست داشته باشند.2-خواهان زندگی باکیفیتی باشند.3-سرنوشت فرزندان‌شان را از سرنوشت خودشان مهم‌‌تر بدانند.4-در پی تغییر همسر خود نبوده بلکه درپی تغییر خود باشند. 5-آمادگی گذراندن دست کم 20 ساعت آموزش زندگی و خانواده را داشته باشند تا در آن‌جا اصلاح تعریف زندگی، خوشبخت، محتوی و سبک اندیشه، رفتار و بخشی از ارزش‌ها، تفریحات و سرگرمی‌ها، اصلاح داستان‌های عشقی، زیر نظر مشاور بی‌نظر، صاحب نظر و مسئول صورت گیرد.

این استاد دانشگاه گفت: با توجه به اینکه تعداد جلسات مشاوره پیش از طلاق اصولاً محدود است شاید این‌گونه به نظر برسد که نقش تعیین کننده‌ای در منصرف کردن زوج‌ها از طلاق و اصلاح رفتارهای نادرست در زندگی آن‌ها نداشته باشد.

وی ادامه داد: این جلسات باید نقش آغازگر داشته باشد، در این‌صورت حتماً سودمند خواهد بود. لیکن دست‌یابی به نتیجه زمانی رخ می‌دهد که پنج شرط ذکر شده وجود داشته باشد. در نهایت اگر زوجی قصد طلاق داشته باشند با شرکت در مشاوره‌های پیش از طلاق آن‌گونه جدا خواهند شد که فرزندان‌شان کمترین آسیب را ببینند.

عدم تفاهم یعنی چه؟

این مشاور خانواده افزود: همان‌طور که گفتیم ما در هر خانواده‌ای که بزرگ می‌شویم بدوخوب‌های آن خانواده را می‌آموزیم. زمانی‌که دو فرد از خانواده‌های مختلف با هم ازدواج می‌کنند، به نوعی بدوخوب‌های متفاوتی را فراگرفته و می‌کوشند آن را در زندگی خود پیاده کنند.

این روانشناس اجتماعی تصریح کرد: افراد گه‌گاه بدوخوب‌های بعضاً غیر منطقی را وارد زندگی می‌کنند. اکثراین بدوخوب‌ها در مواردی نادرست و آسیب‌زاست و اصرار در پیاده کردن آن‌ها بزرگترین آسیب را به خانواده‌ها می‌زند که کم وبیش گواه آن هستیم. آن‌گونه که پس از چند ماه از ازدواج با درست انگاشتن بدوخوب‌های خود همسر خود را وادار می‌کند از بدوخوب‌های او پیروی کند، همان چیزی که بدان عدم تفاهم می‌گویند.

طلاق نتیجه بدوخوب‌های متفاوت زن وشوهر است

غفاری همچنین اظهار داشت: ماجرا این‌گونه پیش خواهد رفت که اگر مردی به ناچار از خانم تمکین کند، در ادبیات نازیبای خیابانی به اصطلاح «زن ذلیل» نامیده می‌شود و یا خانم از آقا پیروی می‌کند که اصطلاحاً «مردذلیل» نامیده می‌شود، یا هردو به نتیجه نمی‌رسند و در این‌جا اتفاق ناگوار زندگی تحمیلی رخ می‌دهد.

وی این اتفاق را بدترین گزینه زندگی مردم جامعه دانست و خاطرنشان کرد: اگر این شرایط بسیار توان‌کاه وناگوار شد طلاق رخ می‌دهد. طلاق نتیجه بدوخوب‌های متفاوت زن وشوهر است. حال در صورت وقوع طلاق برای پیشگیری از آسیب دیدگی‌های بیشتر پیشنهاد می‌شود هم پدر و هم مادر تا می‌توانند از توهین به والد غایب دوری کنند و او را تحقیر نکنند و به او ویژگی‌های نامناسب نسبت ندهند. بر این اساس می‌توان گفت زندگی در بین دو نفرزمانی شکل می‌گیرد که حدوداً بدوخوب‌های مشترکی داشته باشند.

غفاری تأکید کرد: طلاق نه در دفاترطلاق بلکه در ذهن افراد به‌وجود می‌آید و آن زمانی است که بدوخوب‌های افراد با یکدیگر فرق زیادی داشته باشد. خوشبخت افرادی هستند که جدا از بدوخوب‌ها، بد و بدتر و بدترین و خوب وخوب ترین آن‌ها یکی باشد. فاجعه زمانی رخ می‌دهد که بدترین یکی بهترین دیگری و بهترین یکی بدترین دیگری باشد. بنابراین پایه طلاق در خوب وبدهای متفاوت است و در مشاوره طلاق کار مشاوران این است که در بین بد و خوب‌های آسیب‌زا بدوخوب‌های هرکدام  را که دارای منبع و مأخذ خردمندانه هستند تشویق کرده زوج متقاضی طلاق را متوجه رفتار نادرست خود کنند و به آن‌ها بیاموزند بد و خوبی شایسته است که در نهایت به سازگاری بینجامد و به آن‌ها بیاموزد به جای آنکه متأسف باشند منصف بوده و شیوه های نوین زندگی را به آن‌ها پیشنهاد دهند.

طلاق همیشه نکوهیده نیست

غفاری ادامه داد: طلاق در تمامی موارد امر نکوهیده ای نیست بلکه درمواردی ضرورت دارد. اگر روابط زناشویی سبب شود یکی از زوج‌ها دست به اقدامات جنون آمیزی نظیر خودکشی و قتل و کارهای خلاف بزند طلاق می‌تواند یک راه حل مناسب باشد و یا اگر ادامه زندگی میسر نباشد طلاق بهتر از گرفتاری‌های ممکن است. لیکن بهتر است گزینه آخرباشد.

این روانشناس گفت: برخی ازافراد با فردی ازدواج می‌کنند که با او تفاوت‌های عمده شخصیتی، سنی، جهان بینی، طبقاتی، هیجانی واعتماد به نفس دارند. مشخص است که ادامه زندگی با چنین اشخاصی میسر نیست، پس طلاق نه تنها گزینه خوبی است بلکه ضروری است. سلامت روان، هویت، شغل ،درآمد، اعتماد به نفس، بلوغ روانی از ابزار مهم درست زندگی کردن است که در صورت نبود آنها حفظ زندگی ضرورت ندارد.

زیر پوشش بیمه قرار گرفتن خدمات مشاوره

این استاد دانشگاه در انتها تصریح کرد: اگرچه جلسات مشاوره پیش از طلاق سودمند است، لیکن برگزاری جلسات مشاوره پیش از ازدواج ضروری تر است و چه خوب است دولت همانند اجباری  کردن تست‌های  پزشکی قبل از ازدواج، گذراندن این جلسات را هم اجباری کند این کار می‌تواند مانع از وقوع طلاق‌های رو به افزایش در کشور شود. در پایان برای فراگیر کردن آنچه گفته شد زیر پوشش قرار گرفتن بیمه خدمات مشاوره می‌تواند در کاهش طلاق و افزایش کیفیت زندگی سودمند باشد.

 /انتهای متن/