مهمانی هم راه و رسمی دارد
همه ما میهمانی رفته ایم ، میهمانی هم داده ایم. اما آیا آداب میهمانی و میزبانی را می دانیم؟
سرویس فرهنگی به دخت/
اسلام برای همه امور ما آدمها آداب دارد از جمله برای میزبانی و میهمانی. همه این آداب را عینا ازقرآن برای شما می گوییم. اگر آنها را بخوانید، تصدیق می کنید که خیلی از آنها را اصلا نمی دانیم و اگر هم به گوشمان خورده باشد، بی اعتنا از کنارشان می گذریم.
برخی از آداب مهمانی و میزبانی به قرار زیر است:
1–دعوت: انسان اگر بخواهد ادب مهمانی را رعایت كند، از همان آغاز نباید بی دعوت جایی برود[1].
2- استقبال از مهمان: میزبان به استقبال و پیشوازی تا سر در خانه بیاید و به گرمی مهمان را به درون خانه دعوت كند.[2]
3- بی تعارف و صریح: میزبان اگر آمادگی از مهمانی ندارد، باید تعارف را كنار بگذارد و شفاف به مهمان از عدم امكان و یا عدم آمادگی خود برای پذیرایی بگوید. [3]
4- عدم ناراحتی: وقتی بی دعوت قبلی به مهمانی رفتید، اگر میزبانی آمادگی مهمانی نداشت و شما را برگردانید، ناراحت نشوید و پوزشش را بپذیرید و برگردید. [4]
5- انتظار: وقتی بی دعوت قبلی رفتید، باید جلوی در منزل منتظر بمانید تا میزبان برسد و در را بر روی شما بگشاید. [5]پس زیاد در نزنید و این پا و آن پا نكنید كه چرا دیر كرده و در را باز نكرده است. شاید میزبان آماده نیست و می خواهد خانه یا خود را برای ورود شما آماده كند و یا با خانواده اش مشورت كند و نظرشان را در ارتباط با مهمانی ناخوانده مثل شما جویا شود.
6- بدون اجازه وارد نشدن: تا زمانی كه میزبان به استقبال شما به در منزل نیامده، شما وارد خانه نشوید، حتی اگر از قبل دعوت داشته باشید. [6]
7- پیشتازی در سلام و تحیت: هرگاه شما را به درون خانه فراخواندند، هنگام ورود سلام كنید. [7]
8- پاسخ گویی به تحیت و سلام: اگر وارد خانه شدید و هر كه در خانه بر شما سلام كرد، شما به سلام ایشان به گرمی و به سلامی بهتر پاسخ گویید و خوشرویی خود را با سلام بهتر نشان دهید. [8]
9- نشستن: میزبان هر جا گفت، همان جا بنشینید.[9] تعارف را كنار بگذارید، زیرا شاید میزبان معذوراتی دارد كه می خواهد شما آن جایی كه مشخص كرده بنشینید و بی اذن و اجازه جا به جا نشوید، مگر این كه بسیار خودمانی باشید و با خصوصیات و اخلاق شخص و نیز وضعیت خانه و خانواده آشنایی داشته باشید، كه در این موارد هم بهتر است ادب مهمانی را به جا آورده و خودسرانه جابه جا نشوید. به قول معروف مهمان باید خود را اسیر صاحب خانه بداند، نه این كه میزبان اسیر مهمان شود.
10- جا دادن به دیگری: در مهمانی عمومی تر، هر تازه واردی با چشم، دنبال جایی می گردد. در این حالت بهتر است كه به این اشخاص تعارف كنید و جا بدهید و فکر نکنید كه میزبان با آوردن این مهمان جا را تنگ كرده است. مخصوصا اگر كسی درخواست جایی كرد، به او جا بدهید. [10]
11- احترام: به هر كسی كه وارد شد، احترام بگذاریم و با سلام و تحیت به استقبال كلامی از او برویم.[11]
12- بلند شدن به پای مهمان: به احترام و تكریم تازه واردان بلند شویم. [12]اگر مهمان تازه وارد، فردی مؤمن است، بیشتر احترام بگذاریم و در بلند شدن و اعمال دیگر پیشتاز باشیم.
13- شتاب در پذیرایی: اگر مهمان وارد شد، در پذیرایی شتاب كنید حتی با یك لیوان آب و شربت. اگر مهمان به دعوت شما وارد شده، در تهیه غذا شتاب كنید وبه یاری همسرتان بشتابید و به او درتهیه غذا كمك كنید.[13]
14- چشم انتظار غذا نبودن: مهمان وقتی وارد شد، چشم انتظار فوری غذا نباشد و چشم به این ظرف و آن ظرف ندوزد كه غذا آماده است یا نه و یا این كه غذا چیست. [14]
15- یاری به همسر: در تهیه غذا برای مهمان به ویژه مهمانی های ناگهانی به همسرتان كمك كند. [15]
16- غذای حلال:غذایی كه میزبان تهیه می كند، باید حلال، پاك و طیب باشد. [16]
17- بهترین غذا: در پذیرایی از مهمان كوشا باشید و بهترین غذا را تهیه كنید، چنان كه حضرت ابراهیم(ع) حتی برای مهمانان سرزده اش گوساله ای چاق و چله را می كشد و به كمك همسرش كباب می كند. [17]
18- سفره انداختن: سفره را پیش مهمان ببرید و بیندازید، نه این كه مهمان را از جایی بلند كنید و به جایی دیگر ببرید و بگویید: بفرمایید این جا.[18]
19- تعارف كردن: میزبان وقتی سفره پهن شد، تعارف كند و بفرما بزند تا مهمان دست به غذا برد. [19]
20- اندازه نگه داشتن در خوردن و نوشیدن و دوری از اسراف: در خوردن و نوشیدن اندازه نگه دارید و به مقداری بخورید كه مصداق اسراف و زیاده روی نباشد. [20]بسیاری از مردم چون به مهمانی می روند، خودكشی می كنند و این دور از ادب مهمانی است.
21- پرهیز از ریخت و پاش و تبذیر: میزبان در تهیه غذا باید اندازه نگه دارد و آن قدر غذا و خوراكی تهیه نكند كه خورده نشود و دور ریخته شود. تفاوت اسراف و تبذیر این است كه اسراف هرگونه زیاده روی در هر كار و فكری حتی امور اعتقادی است، ولی تبذیر این است كه شخص نعمتی را استفاده نكند و تباه و ضایع سازد. (بذر به معنای پاشیدن است. )غذاهایی كه زیاد از حد و اندازه تهیه و سپس در سطل زباله ریخته می شود، نمونه بارز و آشكار تبذیر است. كسانی كه تبذیر می كنند، دوستان و یاران شیطان هستند و در مسیر شیطانی گام بر می دارند. از این رو خداوند كسانی را كه تبذیر می كنند و ریخت و پاش در زندگی دارند، دوست نمی دارد.[21]
22- خوردن غذای پاك و پاكیزه: در هنگام خوردن دقت كنید كه هر چیزی را نخورید. [22]بلكه طعامی پاك و پاكیزه بخورید. [23]23- شكر و سپاس: پس از خوردن غذا شكر خدا گویید و سپاسگزار میزبان باشید. [24]و غر نزنید كه این چه غذایی بوده است.
24– تكریم مهمان: میزبان و نیز همسرش برای تكریم و احترام به مهمانان بر سر سفره و یا سر دراتاق حاضر شود. [25]
25- خوشگویی: میزبان و مهمان همان گونه كه خوشرویی می كنند، خوشگو باشند و پسندیده و زیبا سخن بگویند كه شادی آفرین باشد و دلگیر سخن نگویند.[26]
26- بخورید و بروید: وقتی غذا خوردید، بروید. [27]و برای سخن گفتن نمانید و جلسه بگو و بخند راه نیندازید وحلقه های قهوه خانه ای برپا نكنید، كه این كار چه بسا موجب اذیت صاحبخانه و میزبان شود و او در رودربایستی قرار گیرد و دچار محذوریت شود.
27- اجازه گرفتن: پس از غذا خوردن و هنگام رفتن از میزبان اجازه خروج بگیرید.[28] پس اگر میزبان اجازه رفتن داد، بروید. وگرنه منتظر باشید، تا میزبان اجازه خروج بدهد. [29]
28- مراعات میزبان: مهمان همواره باید مراعات حال میزبان را بكند. [30]
اینها تنها گوشه ای از آداب مهمانی و میزبانی در قرآن است كه فهرست وار ذكر شد و علاقه مندان می توانند برای مطالب بیشتر در این زمینه به كتابهای اخلاقی و تفسیری مراجعه كنند.
[1] احزاب،53
[2] احزاب،53
[3] نور، 28
[4] نور، 28
[5] حجرات، 5
[6] احزاب، 53 و حجرات، 5
[7] نور، 61
[8] نساء، 86
[9] مجادله، 11
[10]مجادله، 11
[11] مجادله، 11
[12] مجادله، 11
[13] ذاریات،26
[14]احزاب، 53
[15] احزاب، 53
[16] بقره ، 172 و مومنون ، 51 و آیات دیگر
[17] ذاریات،26
[18] ذاریات،26
[19] ذاریات،27
[20] اعراف، 31
[21] اسراء، 27
[22] عبس، 24
[23]مومنون، 51 و بقره، 172
[24] بقره، 172
[25] ذاریات، 26، 27 و29
[26] ذاریات، 26، 27 و29
[27] احزاب، 53
[28] نور، 62
[29] نور، 62
[30] نور، 62
م.شریعتی/انتهای متن/
