این مهمان عزیز

محمد قمی
فیلم سینمایی «میهمان داریم» اثر محمدمهدی عسگرپور را شاید بتوان تجلی نوآمدی از واگویه‌های سال‌های دور جنگ دانست؛ سال‌هایی که جنگی نظامی به پایان رسیده بود و جنگی عمیق‌تر و دقیق‌تر در زندگی بازماندگان آن دوران، آغاز شده بود.
فیلم سینمایی «میهمان داریم» فیلمی که تلاش می‌کند وجهی استعلایی از تصویرگری محنت‌های دردمندانه یک خانواده شهید را به منصه ظهور و بروز برساند که در عین این افتخار، به هنر دیگری نیز آراسته است که همانا نگهداری از فرزندِ جانباز ِموجیِ خویش است.
فیلم، روایت دورانی از حیات یک خانواده شهید است که فرزند جانبازی را نیز در خانه تیمارداری می‌کند.
«میهمان داریم» با روایت یکی از خطیرترین موقعیت‌های دراماتیک خانواده‌های ایثارگر بازمانده از جنگ تحمیلی، به مقوله خانواده و دفاع مقدس توجه و تمرکز می‌کند و درباره پدر و مادری سالخورده است که فرزند جانبازشان را از آسایشگاه به منزل می‌آورند و قرار است میزبان یک میهمان ویژه باشند.
محمدمهدی عسگرپور پیش‌تر فیلم‌های سینمایی پرواز در نهایت، قدمگاه، اقلیما و هفت و پنج دقیقه را ساخته است.
همانطور که در خلاصه داستان فیلم هم این عبارت را می‌خوانیم که خبر آمدن یک میهمان، کارهایی که خیلی وقت است زمین مانده، دلشوره یک پذیرایی و زنگ در که به صدا می‌آید، بار مضمونی و محتوایی فیلم را روایت می‌کند، در اجرای فیلمنامه‌ای کار نیز شاهد این تبادر معنایی هستیم.
فیلم تلاش می‌کند روایتی صادقانه و واقعی را از موقعیت این خانواده دردمند به تصویر بکشد.
و این تصویرگری در امتزاج با یک مقتضای سوررئال، کارکردهای سینمایی و خیال‌انگیزی‌های جذاب‌تری به خود می‌گیرد.
اینکه فرزندان شهید این خانواده به خانه می‌آیند و در یک اجرای خوب فیلمنامه‌ای شاهد حضور آن‌ها در کنار پدر و مادر و برادرشان را داریم.
این حضور، حسی حقیقی را برای مخاطب پدید می‌آورد، بی آنکه فیلم دو پاره شود و یا لحنش آسیب ببیند و شاید بتوان گفت این بهترین توفیق و برجسته‌ترین موفقیت فیلم است.
میهمان داریم اگرچه واگویه‌ای از یک موقعیت تلخ و غم‌گنانه است اما هرگز از شادی و سرور و شیرینی تهی نیست. در عین تلخی و غم، شادی مومنانه و شیرینی عاطفی و همدلانه خوبی در آن جاری و ساری است که باعث می‌شود فیلم در وادی تلخی صرف و غم‌انگیزی مطلق فرو نرود.
شاید این حس از فهم خوب عوامل و به خصوص ایده‌پرداز و نویسنده و کارگردان و حتی بازیگران فیلم الهام گرفته باشد و منتج گشته. شاید اینکه کارگردان و حتی بازیگر اصلی آن یعنی پرویز پرستویی نسبت به موضوع و مضمون دغدغه خاطر داشته‌اند، چنین نتیجه خوب و قابل دفاعی را پدید آورده باشد.
حرف‌های پرویز پرستویی از نقش آفرینی اش در فیلم‌های دفاع مقدسی‌اش در جای خود قابل توجه است؛ به خصوص آنجا که می‌گوید من همیشه عرق و علاقه خاصی به چنین موضوعاتی دارم چرا که یک ایرانی هستم. این هشت سال را نمی‌توان فراموش کرد. شاید به زعم خیلی‌ها نخ‌نما شده است اما من اینگونه فکر نمی‌کنم. هر از گاهی که شاید دچار زیاده‌خواهی و یا درگیر مسائل شخصی می‌شویم، بد نسیت به این افراد فکر کنیم، به کسانی که زندگی خود را برای این مرز و بوم گذاشته‌اند.
و نیز دغدغه‌ها و نوع نگاه محمدمهدی عسگرپور، کارگردان «میهمان داریم» درباره میهمان فیلمش که شاید مرکز ثقل جذابیت انتهایی و نقطه عطف امید و سرور ایجابی فیلم نامیده شود:
خانواده فیلم «میهمان داریم» یک دایره اعتقادی اطراف خود دارند که بر اساس قرائن و مرام آن‌هاست. معمولا با وجود چنین مسائلی و توجه به این قرائن نباید بیشتر از دو یا سه گزینه برای میهمان خانواده در نظر بگیرید. برخی می‌گویند، مقام معظم رهبری است، برخی دیگر اعتقاد دارند امام زمان (عج) و تعدادی هم گمان می‌کنند فرشته مرگ. خیلی ندیدم خارج از این موارد اشاره‌ای داشته باشند. به هر حال این دایره ارزشی این خانواده است.
واقعیت ارزشمند و قابل توجه و تأمل دیگر این است که فیلم «میهمان داریم» نه تنها در جلب نظر مخاطبان و بزرگان فکری و معرفتی بلکه در تأمین نظر اهالی سینما هم موفق بود.
منتقدانی که برآنند که کارگردان با انتخاب هوشمندانه، ریتمی ملایم و آرام که به مخاطب فرصتی برای همراهی حسی با موقعیت این خانواده می‌دهد در واقع شرایطی ایجاد کرده تا حس و حال فیلم در مخاطب رسوب یافته و عمق پیدا کند. نکته‌ای که به شدت برای همراهی با موقعیت ویژه این خانواده به ظاهر معمولی، لازم است.
و نیز آن‌ها که «میهمان داریم» را به عنوان اثری از سینمای جنگ، فیلمی خوش‌ساخت و محترم می‌دانند که طراحی صحنه و لباس بسیار مناسبی دارد.
شکی نیست که فیلم عمده انرژی‌اش را از پرویز پرستویی «حاجی» همیشگی سینمای ما می‌گیرد و البته همین‌طور از آهو خردمند در نقش همسر او. فیلم در پس روایت کُند، تلخ و غم‌انگیزش نشاط و زندگی و شیطنتی زیرپوستی دارد. تقابل ویرانی جنگ و انفجار و تصاویر ذهنی یک معلول موجی با ویرانی ساختمان‌سازی‌های جدید شهری خوب از کار درآمده و همین طور اثر روانی مخربی که روی روح و روان آدم‌ها می‌گذارد.

بی تردید «میهمان داریم» به کارگردانی محمدمهدی عسگرپور یکی از آثار مهمی است که هم اکنون بر پرده سینماهای کشور است.
و این ارزش و قدر، هم به محتوای حساس و نوازشگر و غمگنانه فیلم برمی گردد و هم به اجرای صبورانه و دقتمند و قابل باورش.
به عبارت دیگر می‌توان گفت کارگردان تلاش کرده است غبار از روی آیینه‌ای مغفول مانده برگیرد که همانا توجهی دوباره به ایثارگری و ایثارگران فراموش شده باقی مانده از هشت سال دفاع مقدس این مرز و بومند.
این تلاش وقتی توانسته ثمر دهد که ایده درست و غنی باشد و اجرا مبتنی بر شناخت و اجرایی هدفمند و سینماورزانه.
و همین توجه و تمرکز توأمان بر فرم و محتواست که “میهمان داریم” را تبدیل به اثری کرده که گرچه از جذابیت‌های معمول و مإنوس سینمایی عامه پسند خالی است اما ویژگی‌هایی دارد که آن را برای مخاطب ایرانی سینمای این سال‌ها قابل توجه می‌سازد و آن توجه به استفاده حداکثری از عناصر دراماتیک سینمایی است.
و البته بازآفرینی و فرآوری حکایت‌های قدیمی از سال‌های پس از جنگ و امروزی‌کردن آن مفاهیم در قالب حیات روزمره این گروه از مردمان صبور و عزیز ایران و نیز فضای اجتماعی زمان و زمانه ما.
گفتیم که فیلم میهمان داریم را شاید بتوان تجلی نوآمدی از واگویه‌های سال‌های دور جنگ دانست؛ سال‌هایی که جنگی نظامی به پایان رسیده بود و جنگی عمیق‌تر و دقیق‌تر در زندگی بازماندگان آن دوران، آغاز شده بود.
جنگی که بود به جنگی که هست تبدیل شد و ایثار و استقامت و صبوری و باور، در جامه‌ای از سکوت و رضا و پایداری، هیئت رشادت و شهامت و مردانگی گرفت.
خانواده‌هایی که شاهد پرپر شدن عزیزان شان در پیش چشمان خویش بودند و برای حفظ حرمت مقاومت، دم برنیاوردند.
و این اثر، فیلمی است که تلاش می‌کند وجهی استعلایی از تصویرگری محنت‌های دردمندانه یک خانواده شهید را به منصه ظهور و بروز برساند که در عین این افتخار، به هنر دیگری نیز آراسته است که همانا نگهداری از فرزند جانباز موجی خویش است.
و چه کسی از این جمع، لایق تر و قابل تر، تا به افتخار میزبانی از میهمانی بزرگ نایل آیند؟
میهمانی که شاید خود آقا یا نایب برحقش باشد…