“حيا” نشان فضيلت و فرزانگي

 “حيا” يا “شرم” و “آزرم” صفتي ثابت و استوار در عمق وجود است كه انسان را از ارتكاب حرام هاي شرعي، عقلي و عرفي دور مي سازد، براي نفس محدوديت ايجاد مي كند و معياري خوب در “انتخاب” همسر و همسايه دوست و همكار محسوب مي شود. اين صفت راسخ يا ملكه اخلاقي باعث اجتناب از زشتي هاي عقلاني و عرفي مي گردد.

ارج و ارزش حيا زمانی نمايان مي شود كه فراتر از جنسيت، براي تمامي مردان و زنان يا دختران و پسران و برتر از زمان و مكان خاصي براي تمامي وقتها انسان را از درون كنترل و باعث تنظيم افکار، رفتار و گفتار فرد مي شود. از اين رو افراد دارای حيا، از تسلط شهوت و گناه در امان هستند و بي هيچ امر و نهي يا فرمان و دستوري، هنگام روبرو شدن با صفات عالي از درون اقبال و از بيرون استقبال نشان مي دهند.

امام صادق(ع) در گفتاري گرانبها می فرماید: حيا نوري است كه ذات و جوهره آن، ايمان والا و بالاست و يك حالت بازدارندگي و خويشتنداري در برابر هر چيزي كه با توحيد و معرفت ناسازگاري داشته باشد، در انسان ايجاد مي كند. (مصباح الشريعه، ص 189 )

با توجه به تعريف امام صادق (ع) به خوبي در مي يابيم جنس حيا،”نور” است كه خصلت ثابت يا ملكه نفساني است كه به انسان قدرت دروني مي بخشد، نيروي تنطيم كننده داخلي و غريزي مي آفريند و تركيبي از “ترس”و “عفت” ايجاد مي كند كه رهاورد آن “وقار” يا سنجيدگي در گفتار و رفتار خواهد بود. راز اینکه برخي علت حيا را در وجود ترس از سرزنش و نكوهش مردم، پرهيز از ملامت و بدگويي اطرافيان، حفظ آبرو و شان اجتماعي در قبال زشتي گناه دانسته اند، بدين خاطر است كه هر يك از ما با توجه به فطرت و خرد آبرومندي اجتماعي و خانوادگي را دوست داريم، فراتر از شهرت، محبوبيت نزد خدا و خلق خدا را مي ستاييم و به پاكدامني عشق مي ورزيم.

امام علي (ع) درباره برکات حیا می فرماید: بر تو باد حيا و شرم در لحظه لحظه هاي حيات كه اين خصلت،نمايشگر فضيلت و زيركي در زندگي است.

عفاف، محصول حيا

محصول حيا، “عفاف” يا “پاكدامني” است. عفاف حالتي نفساني است كه در پرتو آن، شهوت بر انسان پيروز نمي شود و در عرصه هاي مختلف،به دور از هرگونه فشار و جبري هر يك از ما از گناه و عصيان بيزار مي شويم و هنگام ارائه صفات پسنديده انساني و الهي شيفتگي ويژه اي نشان مي دهيم. در يك نگاه تفاوت حيا و عفاف آن است كه حيا صفتي “استوار و ثابت” است، ولي عفاف صفتي است كه حلول مي كند و تنها حالت است، نه ملكه نفساني و هميشگي.

کسانی كه درپی صيانت نفس هستند و با توجه به ارزش های الهی و بي توجه به جلوه هاي دنيا محافظت از كيمياي وجود خويش را در دستور زندگي خود قرار داده اند،”حجاب” را بر مي گزينند. اين افراد مذكر و مونث بودن را تنها در چارچوب خانه و خانواده مي گذارند و از لذت هاي شيرين آن بهره مي برند، اما پس از خروج از منزل با يك نگاه آن هم “انسان” بودن ظاهر مي شوند.

منبع:پارسينه/ انتهای متن/