الو، 123؟
خط تلفن 123 را می شناسید؟ کودکی را می شناسید که بجای حمایت در خانواده آزار می بیند؟ خط تلفن 123 برای کمک به این کودکان است.
سرویس اجتماعی به دخت؛ الناز مردی/
آبی تنها رنگ آسمان نیست, می‌تواند رنگ کبودی‌های بدن یک کودک هم باشد؛ کودکی که باید در خانواده مورد حمایت باشد و اگر خانواده نابسامان باشد و از هم پاشیده، بیشتر ممکن است آزار ببیند تا حمایت شود. عدم اطلاع‌رسانی و ناشناس‌بودن خط تلفن 123 برای کودکان و لزوم تصحیح قانون در قبال کاهش کودک‌آزاری از مواردی است که باید به آن بیشتر توجه کرد.
کودکان به دلیل ویژگی‌هایی که از نظر سنی دارند بسیار آسیب‌پذیر بوده و نیازمند حمایت و مراقبت بیشتر بزرگترها هستند اما متاسفانه گاهی اوقات به دلایل مختلف به جای حمایت و مواظبت از آنها مورد آزار و اذیت قرار میگیرند.
در ســال 1898 مـادربـزرگی از ایـالـت ویـرجـیـنـیـا کـه نـوه 15 مـاهـه‌اش در اثــر شـدت ضـربـات مـادر در آغــــوش او جـان سـپـرد، اولیــن کسـی بـود کـه بـا نصــب روبـان آبـی رنگ بـر مـاشـیـنش اعتـراض خـود را ابـراز کــرد. او اولیــن اقـدامـات را بـرای آگـاهـی‌رسـانـدن بـه مـردم و لـزوم بـرنـامـه‌هـای پیشــگیـری از کـودک‌آزاری عنــوان کــرد، رنـگ آبـی بــرای او یـادآور کبـودی‌های بـدن نـوه‌اش بــود.
در کشور ما مرکز مداخله در بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی از سال 7813 فعالیت خود را آغاز کرد و خط تلفن 123 جهت ارائه گزارشات مبنی بر کودک‌آزاری و رسیدگی به این موضوع راه‌اندازی شده است. حال قبل از اینکه سازمان حمایت از کودکان آسیب‌دیده را معرفی کنیم, به مفهوم کودک‌آزاری از نگاه یک آسیب‌شناس اجتماعی می‌پردازیم:
نگاهی به کودک‌آزاری از منظر آسیب‌شناسی اجتماعی
دکتر مجید ابهری آسیب‌شناس اجتماعی کودک‌آزاری را چنین بیان می‌کند: «کودک‌آزاری یکی از زشت‌ترین و آزاردهنده‌ترین نابهنجاری‌های اجتماعی محسوب میشود که علاوه بر آزار کودکان بی‌گناه باعث تاثر اجتماعی نیز میشود. قربانیان کودک‌آزاری قشرهای ضعیفی هستند که توان دفاع از خود را ندارند و هیچ حامی و پشتوانه‌ای از آنها در مقابل آزار حمایت نمی‌کند.»
از نگاه آسیب‌شناسی اجتماعی, کودک‌آزاری به محورهای زیر تقسیم میشود:
آزار عاطفی: یعنی محروم‌کردن کودکان از عاطفه و محبت مثل؛ سپردن کودکان به دست ناپدری و یا نامادری.
آزار فرهنگی: محروم کردن کودکان از تحصیل و پیشرفت.
آزار مادی: یعنی کودکان در حسرت چیزهایی می‌مانند که همسالانشان به سادگی به آنها دسترسی دارند.
آزار جنسی: بدترین و رایج‌ترین شکل کودک‌آزاری، آزار جنسی است؛ داغ‌کردن، زندانی‌کردن، از گردش و تفریح محروم‌کردن، تحدیدهای روانی، تبعیض و امسال آن در این گروه قرار دارند.
والدین معتاد عاملین اصلی کودک آزاری
دکتر ابهری بیشترین کودک آزاری صورت گرفته را توسط والدین معتاد عنوان می‌کند و می‌گوید: «85 درصد از والدین کودک‌آزاری معتاد بوده و در حالت توهم و خماری کودکان معصوم را به باد شکنجه و کتک میگیرند, 15 درصد دیگر هم تحمل کودک را نداشته و یا مهارت پرورش کودک را یاد نگرفته‌اند.»
خانه‌های کوچک آپارتمانی و بیش‌فعالی کودکان
این آسیب‌شناس اجتماعی در ادامه یاد آور شد: «متاسفانه بسیاری از والدین هنگام مراجعه به من برای مشاوره می‌گویند فرزندشان بیش‌فعال است در حالی که اشتباه می‌کنند؛ خانه‌های آپارتمانی و کوچک آن هم پر از اثاثیه و لوازم منزل جایی برای بازی کودکان نمی‌گذارد. بچه‌ها باید انرژی خود را تخلیه کنند و وقتی جای بازی و تفریح برای آنها نیست, دچار تبعیض رفتاری می‌شوند.»
وی ادامه داد: «متاسفانه بیشتر والدین با مهارت فرزند پروری آشنا نیستند و تصور می‌کنند با کنترل سختگیرانه، فرزندشان منظم می شود در حالی که اینطور نیست همانطور که بی توجهی و ضعف نظارت باعث خروج کودکان از مسیر درست ادب وتربیت میشود، کنترل های شدید نیز آنها را از مسیر طبیعی تربیت خارج می کند.»
ابهری اعتدال رفتاری را بهترین نوع تربیت کودکان دانست و گفت: «متاسفانه با اینکه کشور ما کنوانسیون حمایت از حقوق کودکان را امضا کرده است ولی در مقابل والدین بی‌صلاحیت و کودک‌آزار و حتی آن‌هایی که فرزندان خود را به قتل هم می‌رسانند اقدام موثری انجام نمی‌شود.»
وی در خصوص اقداماتی که قانون در مقابل کودک‌آزاری باید انجام دهد گفت: « آموزش مهارت‌های فرزندآوری به والدین قبل از بچه‌دار شدن، سلب صلاحیت از والدینی که فاقد صلاحیت نگهداری از فرزندشان هستند و سپردن کودکان به افراد یا مراکز تربیتی، بهترین روش پیشگیری از کودک‌آزاری است؛ تصویب و اجرای قوانین بازدارنده برای والدینی که کودکان خود را از تحصیل محروم می‌کنند یا آنها را به کار وادار می‌کنند و حتی کرایه می‌دهند نیز می‌تواند این ناهنجاری آزاردهنده را کاهش دهد.»
دکتر ابهری؛ آسیب‌شناس اجتماعی در رابطه با بیشترین کودک‌آزاری صورت گرفته در کشورها گفت: «بیشترین کودک‌آزاری مربوط به کشور آمریکا است و کشور ما نیز در بین 35 کشور جهان رتبه 34 را به خود اختصاص داده است.»
اورژانس اجتماعی 123
پس از صحبت‌های دکتر ابهری جهت معرفی اورژانس اجتماعی 123 که در خصوص کودک‌آزاری و حمایت از کودکان آسیب‌دیده فعالیت می‌کند با خانم فرزانه امیریزدانی رئیس گروه اورژانس اجتماعی 123 به گفت‌و گو پرداختیم:
معرفی اورژانس اجتماعی 123 و فعالیت‌های صورت‌گرفته در آن
خانم فرزانه امیر یزدانی در رابطه با معرفی این سازمان می‌گوید: « برنامه اورژانس اجتماعی تلفیقی از 4 فعالیت است که به نوعی پایه‌های این برنامه محسوب می‌شوند. اولین فعالیت برنامه در خصوص مرکز مداخله در بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی است که در واقع مرکزی است برای نگهداری موقت و یا دائم از زنان و دختران در معرض آسیب‌های اجتماعی، کودک‌آزاری و افرادی که به نوعی مورد آزار واقع شده‌اند که شامل: همسران آزاردیده، سالمندان و معلولان هستند که جزء گروه‌های هدف این سازمان محسوب می‌شوند. مراکز مداخله در بحران‌های فردی، خانوادگی و اجتماعی در کل سطح کشور، در تمامی مراکز استان‌ها فعالیت می‌کنند.»
وی ادامه داد: «خط تلفن اورژانس اجتماعی “123” در تمامی مراکز استان‌های کشور فعال است و افراد با تماس با این خط می‌توانند موارد کودک‌آزاری، سالمند آزاری، معلول‌آزاری و همسر آزاری را گزارش دهند. بعد از گزارش این موارد به همکاران ما در مراکز مداخله در بحران، اطلاعات را به تیم سیار اورژانس اجتماعی ارجاع می‌دهند که این تیم شامل: ون‌ها و خودروهای مجهزی است که همراه با مشاور به منزل مددجویانی که با خط تلفن 123 تماس گرفته‌اند می‌روند.»
امیریزدانی افزود: «تیم سیار شامل یک مددکار و یک روان‌شناس است که بعد از مراجعه به مکان گزارش شده در صورتی که با مورد حادی مواجه شوند بنا به تشخیص و همچنین حکم قضایی این موارد را گزارش و به مراکز مرتبط سازمان بهزیستی ارجاع داده می‌شوند.»
رئیس گروه اورژانس اجتماعی 123 گفت: « واحدهای خدمات اورژانس اجتماعی به نوعی پایگاه‌های خدمات اجتماعی در سکونتگاه‌های غیر رسمی هستند؛ یعنی در جاهایی که مراکز مداخله در بحران وجود نداشته باشد یک پایگاه کوچک شامل مراکز غیر دولتی در آنجا احداث می شود که آنها هم می توانند یکی از پایه های برنامه اورژانس اجتماعی باشند.»
وی برنامه های اورزانس اجتماعی را شامل 3 ویژگی مهم دانست و گفت: «این برنامه‌ها 3 ویژگی مهم دارند که عبارتند از: 1-تخصصی بودن 2-به موقع بودن 3- در دسترس بودن خدمات اجتماعی و روانی که هدف اصلی در ان مداخلات روانی اجتماعی قبل از مداخلات قضایی-انتظامی است که باعث پیشگیری از وقوع جرم میشود.»
فرزانه امیریزدانی ادامه داد: «هدف این مراکز تنها مداخله در آزار و اذیت کودکان نیست بلکه کمک به زوجین متقاضی طلاق، مشکلات خانوادگی، خودکشی، اختلالات هویت جنسی و دختران و زنانی که در معرض آسیب های اجتماعی قرار دارند نیز هستند.»
وی بیشترین گزارش‌های ارائه شده به کودکان را آزار جسمی عنوان کرد و گفت: «متاسفانه به دلیل عدم اطلاع‌رسانی کودکان کمتر با این مرکز آشنایی دارند و بیشترین مراجعین جهت ارائه گزارش مبنی بر کودک‌آزاری همسایه‌ها و یا دوستان خانوادگی آنها هستند.»
روان شناسان و مددکاران اجتماعی پشت خط تلفن اورژانس 123
امیریزدانی در خصوص اقدامات انجام شده بعد از ارائه گزارش مبنی بر کودک‌آزاری گفت: «بعد از ارائه گزارش توسط کسی که در جریان کودک‌آزاری قرار گرفته است, همکاران ما به عنوان یک کارشناس اطلاعات را در اختیار خدمات سیار اورژانس اجتماعی قرار می‌دهند و آنها به آدرس اخذ شده مراجعه می‌کنند و با توجه به شدت آن نسبت به دریافت حکم قضایی اقدام کرده و کودک را از خانواده تحویل میگیرند و تا زمانی که شرایط خانواده برای پذیرش کودک مهیا شود به مراکز مرتبط سازمان بهزیستی تحویل می‌دهند.»
رئیس گروه اورژانس اجتماعی گفت: «کودک‌آزاری بیشتر در خانواده‌های نابسامان و در معرض آسیب دیده میشود که از نظر اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سطح پایینی از اجتماع قرار دارند.»
آموزش والدین تنها راه کاهش کودک آزاری
وی آگاهی خانواده‌ها نسبت به شیوه‌ی فرزندپروری را اصلی مهم برشمرد و گفت: «سازمان بهزیستی تنها ارگانی نیست که مسئولیت انجام این کار را بر عهده داشته باشد بلکه تمام سازمان ها و ارگان های دولتی و غیر دولتی و همچنین تمام افراد جامعه نسبت به این موضوع مسئولیت دارند. هرچه آگاهی خانواده ها نسبت به شیوه‌های فرزندپروری موثر و مناسب افزایش یابد و والدین مهارت‌های کنترل خشم را نسبت به کودکان بیاموزند, قطعا کودک‌آزاری هم کمتر دیده میشود.»
نقش زنان در اورژانس اجتماعی 123
امیریزدانی در خصوص نقش زنان در ارائه خدمات در اورژانس اجتماعی گفت: «سهم زنان شاغل در اورژانس اجتماعی 123 بیشتر از مردان است؛ به طوریکه حدود 80 درصد از کارمندان این سازمان را زنان تشکیل می‌دهند. ترکیب روان‌شناس و مددکار خانم یا آقا در بحث خدمات سیار اورژانس اجتماعی رعایت شده و در هر خودرو اورژانس از یک خانم و یک آقا استفاده شده است چرا که هر کدام از آنها می‌توانند با کودکان خیابانی دختر یا پسر بهتر ارتباط برقرار کنند.»
تعالیم اسلامی پایه و اساس برنامه اورژانس اجتماعی
وی اورژانس اجتماعی را بر مبنای تعالیم دینی دانست و ادامه داد: «تعالیم اسلامی پایه و اساس برنامه اورژانس اجتماعی است. کودکانی که به این مرکز مراجعه می‌کنند تا زمان محیا شدن شرایط خانواده جهت نگهداری آنها به مراکز شبه خانواده در سازمان بهزیستی تحویل داده می‌شوند و در آن مرکز آموزش‌های دینی-مذهبی و یا فرهنگی-اسلامی به آنها آموزش داده میشود.»
در پایان خانم امیریزدانی در خصوص تعداد تماس‌های صورت‌گرفته با اورژانس اجتماعی در سال 91 گفت: «کل تماس‌های صورت گرفته با اورژانس اجتماعی، پانصد و بیست و چهار هزار و سیصدو پنجاه و هفت مورد بوده است که از این تعداد صدو هشتاد و سه هزار و نهصدو هشتادو چهار هزار تماس مربوط به بحث کودک‌آزاری، معلول‌آزاری و سالمندآزاری بوده است.»
/انتهای متن/
