حقوق شما در دوران نامزدی

سرویس ما و زندگی به دخت/

خواستگاری به معنای تقاضای ازدواج می باشد. در ماده 1034 ق. م ماده ای به این موضوع اشاره شده است :” هر زنی را که خالی از موانع نکاح باشد، می توان خواستگاری نمود”.

بنابراین زنی که دارای مانع می باشد، مانند زن شوهر دار یا زنی که از محارم نسبی یا سببی شخص محسوب می شود، یا زنی که در عده رجعیه است، چون در حکم زن شوهر دار است ،خالی از موانع نکاح نمی باشد. البته از ظاهر ماده 1034 بر می آید که خواستگار مرد باشد. این به دلیل وضع غالب جامعه است که اصولا تقاضاکننده برای ازدواج مرد می باشد و قانونگذار فرم غالب را پذیرفته است . در این خصوص زن هم می تواند به خواستگاری مرد برود و نهی از سوی قانونگذار نشده است.

حال اگر کسی از زنی که دارای موانع است، خواستگاری کرد،چه ضمانت اجرایی در قانون وجود دارد؟ در پاسخ باید گفت اگر از این خواستگاری غیر مجاز زیانی به زن وارد آید، در این صورت زن می تواند به علت تقصیر خواستگار و از باب مسئولیت مدنی از او مطالبه خسارت کند. چون اصل جبران خسارت در نظام حقوقی ما پذیرفته شده است.

 اصولا هر تقاضایی با دو پاسخ روبرو می شود: اگر پاسخ به تقاضای ازدواج منفی باشد که هیچ. اما اگر پاسخ مثبت باشد، مرحله بعدی آغاز می شود. مرحله بعد از خواستگاری دوران نامزدی نامیده می شود.

قواعد راجع به نامزدی در مواد 1035 تا 1040 آ مده است.

نامزدی یا وعده ازدواج قراردادی است که بین دونفر به منظور ازدواج در آینده بسته می شود. نامزدی را نمی توان صرفا یک تعهد اخلاقی دانست، چون اگر یک تعهد اخلاقی بود، جای طرح آن در کتب حقوقی نبود.

ولی نامزدی قراردادی جایز است. قرارداد جایز قراردادی است که طرفین می توانند آن را فسخ کنند. قانون مدنی در ماده 1035 می گوید : ” وعده ازدواج ایجاد علقه زوجیت نمی گند ، اگر چه تمام یا قسمتی از مهریه که بین طرفین برای موقع ازدواج مقرر گردیده پرداخته شده باشد. بنابراین هر یک از زن و مرد مادام که عقد نکاح جاری نشده می تواند از وصلت امتناع کند و طرف دیگر نمی تواند به هیچ وجه او را مجبور به ازدواج کرده و یا از جهت صرف امتناع از وصلت مطالبه خسارتی نماید “.

چون نکاح قرارداد مهمی است قانونگذار این فرصت آشنایی را بدون اینکه تکلیف های سنگین عقد نکاح دائم را داشته باشد به طرفین داده تا نسبت به هم شناخت پیدا کنند . البته این رابطه را بدون هیچ ضمانتی رها نکرده و نهادی به نام نامزدی را برای حقوق طرفین تاسیس کرده است. بنابراین هیچ یک از طرفین نمی توانند از طریق قضایی نامزد دیگر را مجبور به ازدواج کند و صرف خودداری از ازدواج مجوز مطالبه خسارت نیست. با وجود این اگر یکی از نامزد ها در بهم زدن نامزدی مقصر باشد، نامزد دیگر می تواند با رعایت حدود مقررات در قانون مطالبه خسارت کند.

زیان های ناشی از به هم زدن ناموجه نامزدی بر طبق قواعد عمومی مسئولیت مدنی قابل مطالبه است. در واقع به هم زدن نامزدی بدون علت موجه یک نوع سوء استفاده از حق و تقصیر است که موجب ضمان و مسئولیت مدنی خواهد بود.

اگر در اثر به هم خوردن نامزدی حیثیت و آبروی و احساسات  نامزد دیگر لطمه وارد شود آیا زیان دیده  می تواندمطالبه خسارت کند ؟ قانون مدنی در این مورد ساکت است .اما باتوجه به ملاک اصل 171 قانون اساسی و قانون مسئولیت مدنی زیاندیده علاوه بر خسارت مادی زیانهای معنوی را بخواهد.

پس گرفتن هدایا

ماده1037 و 1038 در این مورد می گوید اگر عین هادایا موجود باشد در صورت به هم خوردن نامزدی ، می تواند آن را استرداد کند چرا که با  بهم خوردن وصلت ، علت هدیه هم از بین رفته است . در مورد هدایای تلف شده دو فرض قابل تصور است. اگر هدیه از اشیاء مصرف شدنی باشد یعنی چیزهایی که عادتا نگاه داشته نمی شود مانند موادغذایی ، عطر و… دهنده هدیه حق مطالبه قیمت را ندارد. اما اگر از اموال مصرف نشدنی باشد مانند ساعت ، پارچه و …دهنده هدیه می تواند مطالبه قیمت گند.

البته در این مورد اخیر هم دهنده هدیه در دو صورت نمی تواند مطالبه قیمت کند .

1- در صورتی که هدیه بدون تقصیر گیرنده تلف شده باشد. تقصیر شامل تعدی و تفریط می شود و تشخیص آن با عرف است.

2- موردی که به هم خوردن نامزدی ناشی از فوت یکی از نامزدها باشد.

البته در موردی که یکی از طرفین نامزدی را بدون علت موجه بهم زده باشد ، دهنده هدیه می تواند از او مطالبه خسارت کند.

پس گرفتن عکس

به نظر میرسد عکس هم نوعی هدیه است و اگر موجود باشد باید پس داده شود و اگر تلف شده باشد در صورتی که عرفا دارای ارزش مالی باشد می تواند زیان دیده مطالبه خسارت کند.

پس گرفتن نامه

شخصی که نامه ای از نامزد خود دریافت کرده مالک آن محسوب می شودو نمی توان اورا مجبور به پس دادن کرد ،هرچند از لحاظ اخلاقی توصیه به پس دادان آن می شود.

اما اگر یکی از طرفین از این نامه سوء استفاده کندو خسارتی متوجه طرف دیگر شود ، مسئول و مکلف به جبران خسارت می باشد. به علاوه دادگاه می تواند به درخواست خواهان برای رفع ضرر از او، در یافت کننده را به رد نامه یا نابود کردن آن مجبور کند.

البته ذکر این نکته حائز اهمیت است که اخیرا در بین خانواده ها مرسوم شده است  برای دوران آشنایی صیغه محرمیت بین دختر و پسر می خوانند و احکام این وضعیت احکام ازدواج موقت است که  احکام حقوقی ازدواج موقت بر آن بار می شود و احکام نامزدی شامل آنها نمی شود.اگر بین پاسخ مثبت به خواستگاری و ثبت نکاح زمانی به وجود آید، این دوره نامزدی نامیده می شود.  دوره نامزدی دورانی است که طرفین  به قصد ازدواج ،فرصتی برای شناخت یکدیگر پیدا می کنند در این دوران دختر وپسر محرم یکدیگر نیستند و حق تمتع جنسی از یکدیگر ندارند و درخواست تمکین از دختر مشروعیت ندارد.نامزدی، چیزی جز وعده ازدواج نیست و در این دوران هریک از طرفین می توانند تا قبل از عقد ازدواج منصرف شوند.

الهام آخوندان / انتهای متن/