کودکان در صف تعویض تبلت با کتاب!
وقتی بچه ها تبلت را زمین می گذارند و یک کتاب رمان به دست می گیرند و می خوانند، باید دید این کدام کتاب است که توانسته با جاذبه خود یک بچه را از تبلت جدا کند.
فاطمه قاسم آبادی/
دو، سه سالی می شود که کتاب های مخصوص کودکان و نوجوانان اثر نویسنده های خارجی، با قصه های جذاب، تبلیغات فراوان و گرافیک عالی وارد بازار شده اند و در همین مدت کوتاه هم توانسته اند نظر کودکان و خانواده های شان را جلب کنند و راه فراری باشند برای کودکان و نوجوانان از اعتیاد به تبلت و بازی های کامپیوتری.
این اتفاقی خوب است اگر مدیریت شود با توجه به محتوا و درونمایه این کتاب ها .
سرگرفتن این کتاب دعواست!
جمعه هفته پیش بود که برادرم به همراه خانواده اش طبق روال هر هفته به خانه مان آمدند. این بار بر خلاف دفعات قبل برادرزاده بزرگترم، که همیشه با برادر کوچکترش بر سر بازی کردن با تبلت دعوا داشت به سراغ تبلت نرفت و سرش را کرده بود در یک کتاب!
تعجب کرده بودم کنارش نشستم و در مورد کتابش سوال کردم، با اشتیاق گفت که هفته گذشته از کتابخانه مدرسه با این کتاب که یک مجموعه داستان است آشنا شده است و در طول این یک هفته پنج جلدش را از کتابخانه مدرسه شان قرض گرفته و خوانده است و شانس آورده که این جلد را توانسته آخر هفته بگیرد، چون سر گرفتن این کتاب ها از کتابخانه در مدرسه شان دعواست!
لحن جذاب و کودکانه
برایم جالب شد که این کتاب چه کتابی است که این طور برای بچه ها جالب و جذاب اشت. کتاب را از برادرزاده ام گرفتم و ورق زدم. در کمتر از چند صفحه متوجه شدم که چرا این کتاب اینقدر مورد توجه بچه ها قرار گرفته است، فردایش به شهر کتاب نزدیک خانه مان رفتم و به بخش کودک و نوجوانش مراجعه کردم و دیدم که سیلی از کتاب های خارجی ترجمه شده مخصوص نوجوانان وجود دارد که تیراژهای بسیار قابل توجهی را در مدت زمان کوتاه به دست آورده اند.
در بیشتر این کتاب ها شخصیت های اصلی را یک یا چند کودک تشکیل می دهند که دور هم جمع شده اند و در کنار خانواده های شان ماجراهای قابل لمس، جالب و خواندنی را به وجود می آورند.
بیشتر این کتاب ها با تصاویر جذاب و دیدنی مخاطب خود را خیره می کنند شاید بیراه نباشد نوشته روی جلد یکی از این کتاب ها:
” مناسب برای سنین 10 تا 90 سال! “
ژانر مناسب هر سن
یکی از نکات و جذابیت های این گونه کتاب ها در این است که با تنوعی فوق العاده تقریبا هر ژانری را در بر گرفته است. به تعبیری کافی است شما به شهر کتاب نزدیک خانه تان بروید و بگویید در ژانر معمایی ، خانوادگی، ماجراجویی، ترسناک، فانتزی و… کتابی برای نوجوان تان می خواهید بلافاصله با پیشنهادات زیادی از جانب فروشنده روبرو می شوید که انتخاب را برایتان مشکل می کند.
تنوع این کتاب ها به قدری زیاد است که انتخاب از بین شان گاهی سخت می شود.
البته باید این نکته را در نظر گرفت که ژانر هایی مثل ژانر ترسناک و ماجراجویانه را با دقت بالایی باید انتخاب کرد چرا که در بعضی از کتاب ها در این ژانر، موجودات اهریمنی مثل خون آشام ها، زامبی ها، گرگینه ها، جادوگران و… وجود دارند که به نوعی فکر و روح کودک و نوجوان ما را درگیر مسائل خیالی و تاریک می کند و این اصلا به نفع فرزندان ما نیست.
مساله دیگر در مورد این کتاب ها قیمت آن هاست. قیمت این کتاب ها هم درست مثل رمان های بزرگسالان نسبتا بالا است ولی با توجه به اینکه سرگرمی جالب و کلاسیکی برای کودکان و نوجوانان است به سرعت فروش می رود و والدین خیلی سر قیمت ها چانه نمی زنند!
اثر منفی خرابکاری ها در کتاب بر بچه ها
وقتی در مورد کتاب های ترجمه شده صحبت به میان می آید، یکی از مهم ترین نکات این است که کودک و یا نوجوان ما در این کتاب ها با چه شالوده فکری مواجه می شوند و از این کتاب ها چه چیزی دریافت خواهد کرد؟
این سوال وقتی مهم تر می شود که بدانیم اثر این کتاب ها می تواند بر شخصیت و روح آدمی بگذارد، بسیار بیشتر از یک بازی کامپیوتری و حتی یک فیلم یا کارتون است.
در بیشتر این کتاب ها شخصیت اصلی داستان کودکی است که نزدیک نوجوانی است یا تازه به آن پا گذاشته است و در حال بیان خاطرات خودش است که گاهی جسارت این شخصیت ها در انجام برخی خرابکاری ها می تواند اثری منفی بر کودکان ما بگذارد و باعث شود آن ها به تقلید از شخصیت اصلی رمان محبوب شان دست به حماقت های جبران ناپذیر بزنند.
یادمان بیاید زمانی که شخصیت هایی مثل سوپرمن و بتمن تازه وارد زندگی بچه های ما شده بود، این ورود باعث بروز مشکلات بسیار زیاد و مخصوصا سقوط های آزاد بسیاری از کودکان به تقلید از این دو شخصیت شده بود! چه دست و پاهایی که سر این تقلید کورکورانه نشکست و چه اتفاقات ناگواری که پیش نیامد؛ بماند…
همراه فرزندان کتاب بخوانید
منظور از بیان این بحث این نیست که کودکان نباید کتاب های خارجی بخوانند، نه به هیچ وجه!
منظور این است که پدر ومادرها و به خصوص مادرها کودکان و نوجوانان شان را در انتخاب، و حتی تا جایی که بتوانند در خواندن این کتاب ها، یاری کنند تا در صورتی که کودکان شان سوالی داشتند به آن ها کمک کنند و اجازه ندهند تفاوت های فرهنگی که در این کتاب ها وجود دارد باعث سوء تفاهم فرزندان شان شود و در مواقعی باعث شود کودک و یا نوجوان هویت خود را در مقایسه با این شخصیت ها از یاد ببرد.
همراهی خانواده ها در انتخاب و خواندن این گونه رمان ها باعث می شود که کودکان در محیط امن تری پا به دنیای این رمان ها بگذارند و در صورتی که برایشان سوال پیش آمد از مادر و پدرشان که از داستان اطلاع دارند، پرسش کنند.
به جای تقلید خلق کنیم
شاید در بحث خواندن کتاب خارجی توسط کودکان و نوجوانان این نکته مهم باشد که چرا ما با توجه به مشاهده ظرفیت نوجوانان مان در کتابخوانی، بیشتر گزینه هایمان کتاب های خارجی است؟
چرا نویسنده های ما در این ابعاد نتوانسته اند بنویسند و خلق کنند؟
البته پاسخ تا حدودی مشخص است و صد البته که رمان نویسان غربی با سبک و شیوه معمول رمان نویسی، سابقه بسیار طولانی تری در نوشتن دارند تا ما؛ به خاطر همین هم ذهن هایشان را بدور از هر گونه تقلید آزاد می گذارند تا خلق کنند و نتیجه اش هم تولید فکر و دیدگاه برای تمامی طیف مخاطب است.
البته در حال حاضر در ژانر کودک و نوجوان نمونه های ایرانی هم وجود دارد ولی متاسفانه در بیشتر این کتاب ها رد پا و اثر کتاب های خارجی وجود دارد و نویسنده های ما به نوعی با تقلید های ضعیف و قوی از کتاب داستان های خارجی سعی کرده اند به اصطلاح ایرانیزه بنویسند و در اختیار مخاطب قرار دهند، کتاب هایی که اِلِمان های شخصیت های خارجی در آن ها مشخص است و به هیچ وجه بومی نیست.
سخن آخر
بالا بردن ظرفیت کتابخوانی مساله ای است که باید از دوران کودکی اتفاق بیفتد و به آن بال و پر داده شود . به قول برخی روان شناسان، کودکان بسیاری از ارزش ها و عادات خود را در سنین خردسالی به دست می آورند و چه عادتی برای کودکان بهتر از کتاب خوانی است؟
البته انتخاب کتاب هم بخش بسیار مهمی است که پدر و مادر ها نباید از کنار آن بی توجه عبور کنند، چرا که همین انتخاب ها می تواند بر دیدگاه کودکان ما و آینده شان اثر بگذارد.
امیدواریم روزی برسد که این انتخاب ها بیشتر به تولیدات وطنی، که تا آن زمان حتما به استاندارد های خوبی می رسند، معطوف شوند .
/انتهای متن/
