کتابی که باعث تالیف نهج البلاغه شد
“خصائص الائمه” زندگی نامه مستند حضرت علی(ع) به قلم توانای عالم بزرگ شیعه سیدرضی که قرار بود مروری باشد بر زندگی همه ائمه که در عمل در نگارش زندگی مولای متقیان متوقف شد و موجب و انگیزه شد برای تالیف کتاب بزرگ “نهج البلاغه”.
کتاب «خصائص الائمه علیهم‌السلام» jتوسط سید رضى، عالم نامدار شیعه و تدوین کننده نهج البلاغه تألیف شده است. موضوع کتاب، زندگى و سخنان امیرمؤمنان على علیه‌السلام است. سید رضى در این کتاب روایاتى را که درباره حضرت على علیه السلام است جمع آورى نموده و با اشاره به معجزات و سخنان آن حضرت، شرحی کامل را از زندگانى آن حضرت ارائه نموده است.
این کتاب را محمدعلی چلونگر و علی بنائیان ترجمه کرده اند و انتشارات آستان قدس رضوی آن را منتشر نموده است.
در مورد نویسنده
ابوالحسن، محمد بن حسین بن موسى موسوى بغدادى، معروف به سید رضى در سال 359 هـ.ق. در شهر بغداد به دنیا آمد. او از خانواده اى شریف و اصیل و از نسل ائمه معصومین علیهم السلام است.نسب او از طرف پدر به امام موسى کاظم (علیه السلام) واز طرف مادر به امام زین العابدین (علیه السلام) مى رسد.
پدرش ابو احمد حسین، ملقب به طاهر و ذوالمنقبتین است که از شخصیت هاى برجسته و مورد توجه حکومت، بزرگ سادات و مسئول رسیدگى به شکایات مردم و امیر حج بود.
مادرش فاطمه دختر ابو محمد، حسین بن احمد بن محمد ناصر کبیر، زنى دانشمند و با تقوا بود وشیخ مفید کتاب “أحکام النساء” را به درخواست ایشان به نگارش درآوردند.
ماجرای آموزش سید رضی
شبى شیخ مفید فاطمه زهرا (سلام الله علیها) را در خواب دید که دست امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) را در حالى که دو کودک خردسال هستند گرفته و نزد او آورد و فرمود: “اى شیخ به این دو کودک من علم فقه بیاموز”.
شیخ مفید پس از بیدار شدن، از این خواب خود شگفت زده شد. صبح همان روز مادر سید رضى و سید مرتضى دست دو کودک خود را گرفته و نزد او آورده و گفت: “اى شیخ به این دو کودک من علم فقه بیاموز”.
شیخ مفید از این حادثه منقلب و گریان گشت و خواب خود را براى آنان تعریف کرده و مسئولیت تربیت و تعلیم این دو سید بزرگوار را عهده دار گردید.
سید رضى شخصیتى اندیشمند و داراى قدرت هوش و درکى بالا بود. او مدرسه اى در شهر بغداد تأسیس کرد و به تربیت شاگردانى در علوم اسلامى پرداخت. کتابخانه بزرگى نیز براى استفاده شاگردان خود در آن مدرسه برپا نمود.
کتابی مستند
کتاب «خصائص الائمه علیهم‌السلام» براى تحقیق در زندگى حضرت على علیه‌السلام منبعی ارزشمند و قابل توجه است. این کتاب از زمان نگارش مورد توجه و علاقه شدید علماى اسلام قرار گرفت و در بسیارى از کتابهاى معتبر به آن اشاره شده و یا به مطالب آن استناد شده است. این کتاب از اولین کتابهاى معتبرى است که به وسیله فقهاى بزرگ شیعه درباره زندگانى حضرت امیر علیه‌السلام نگاشته شده است.
نگارش این کتاب موجب گشت تا سید رضى تصمیم به جمع آورى کتاب شریف «نهج البلاغه» بگیرد و همین هم سبب ناتمام ماندن کتاب حاضر شد، زیرا همان گونه که از نام کتاب روشن است سید رضى تصمیم داشت در این کتاب زندگانى تمام ائمه علیهم‌السلام را بیاورد اما در عمل به امام علی (ع) اکتفا نمود.
موضوعات کتاب
این کتاب شامل موضوعات فراوانى درباره زندگانى امیرمؤمنان على علیه‌السلام است از جمله: خصائص امیرمؤمنان على علیه السلام، معجزات آن حضرت، علم آن حضرت به تنزیل قرآن، جنگ با خوارج نهروان، سخنرانى پیامبر اسلام درباره حضرت على صلوات الله علیهما و آلهما، سخن عمر درباره آن حضرت، سؤالاتى که از آن حضرت شده است، وصیت آن حضرت به کمیل، کلام آن حضرت درباره دنیا و …
انگیزه نگارش
سید رضى انگیزه خود از نگارش این کتاب را اینگونه بیان می‌فرماید:
«شما از من درخواست کرده بودید تا کتابى درباره زندگانى ائمه علیهم السلام بنویسم ولى حوادث روزگار مانع از آن می شد تا آنکه در شب عرفه سال 383 هجرى براى زیارت امام موسى کاظم و امام جواد علیهما السلام عازم کاظمین شدم. در راه به یکى از رؤساى حکومتى برخورد کردم. او از من سؤال کرد کجا می‌روى؟ من هم پاسخ دادم.
او با تمسخر گفت: از کى تا حالا سادات موسوى شیعه دوازده امامى شدهاند؟
من پاسخ او را آنگونه که لایق بود دادم و پس از این واقعه غیرتم برافروخته گشت و تصمیم به نگارش این کتاب گرفتم تا مذهبم را بر همگان اعلام نمایم و امامان معصوم و بر حق را به دیگران معرفى کنم و دشمنان را نا امید سازم و از خداوند در انجام این مهم یارى می‌جویم.»
کتاب «خصائص الأئمه علیهم‌السلام» در دوران ضعف حکومت بنى عباس نگاشته شده است. در آن دوران شیعیان به راحتى عقاید خود را مطرح می کردند. در شهر بغداد شخصیتهاى بزرگى چون شیخ مفید، سید رضى، سید مرتضى و شیخ طوسى پا به عرصه وجود گذاشتند و پشتوانه علمى بزرگى براى شیعه و طرفداران اهل بیت علیهم السلام شدند.
/انتهای متن/
