مادران در پذیرش حضانت کودک احساسی عمل نکنند

مادر اهورا از پدر کودک جدا می شود و طبق قانون، حضانت اهورا را برعهده می گیرد. در فاصله حدود سه ماه از طلاق اما اتفاق وحشتناکی می افتد. اهورای دو سال و نیمه بطرز فجیعی پس از آزار توسط ناپدری تازه از راه رسیده در خانه به قتل می رسد. این در حالی است که مادر از بعضی رفتارها خشن قبلی این مرد در مورد کودکش بی اطلاع نبوده است. از طرف دیگر با وجود اطلاع همسایه ها به پدر اهورا که این کودک در خانه مورد اذیت و رفتار خشونت بار ناپدریست، پدر هم اقدام موثری برای نجات کودک خود نکرده است. نتیجه این همه بی مبالاتی، غفلت و بی رحمی در مورد یک کودک، این است که در کمال مظلومیت کشته می شود.
حالا باید دید قانون حضانت کودک توسط یکی از والدین، نحوه نظارت والد دیگر بر وضع کودک ومسئولیت دیگران در قبال یک کودک با موقعیت اهورای کوچک، چگونه است.
دکتر فرزانه اژدری وکیل و کارشناس حقوقی به دخت در گفت وگو با ما به بررسی این قضایا پرداخته است.

در مورد شرایط قانونی برای سپردن حضانت به یکی از والدین بعد از طلاق توضیح می دهید؟
– در قانون قدیم که قبل از سال 65 نوشته شده بود و متعلق به قبل از انقلاب بود، حضانت پسر تا دو سال و دختر تا هفت سال با مادر و بعد از این سال ها با پدر بود. در قانون جدید حق حضانت بچه ها چه پسر و چه دختر تا هفت سال می تواند با مادر باشد مگر اینکه مادر نخواهد از این حق استفاده کند نخواهد و به پدر واگذارش کند.
در مورد شرایط باید بگویم که شرایط گرفتن حضانت از طرف مادر خیلی خاص نیست. همین که مادر از نظر موازین اخلاقی و اجتماعی جایگاه قابل قبولی داشته باشد و سلامت روح و روانش تائید شده باشد، کافی است.

حالا اگر پدر بتواند عدم صلاحیت مادر را ثابت کند، می تواند از مادر حضانت را پس بگیرد؟
– بله اگر پدر بعد از گرفتن حضانت از طرف مادر، متوجه شود که مادر از نظر سلامت جسم و روح و یا فراهم آوردن شرایط آسایش و تربیت کودک توانایی کافی ندارد، می تواند با ارائه مدارک منطقی به دادگاه حضانت را از مادر بگیرد.

اگر حضانت به مادر سپرده شودو بعد این مادر ازدواج کند، موقت یا دائم، پدر می تواند حضانت را پس بگیرد؟
– اگر در زمان طلاق پدر که سرپرست اصلی است، شرط کند در صورت ازدواج مجدد مادر حضانت را می گیرد بله می تواند، اما اگر در زمان سپردن حضانت به مادر پدر هیچ شرطی نگذارد، نمی تواند به خاطر صرف ازدواج مجدد حضانت را بگیرد مگر اینکه مادر یا همسرش مشکل اخلاقی داشته باشند و یا نتوانند شرایط مناسب برای رشد و تربیت فرزند را فراهم کنند.

ممکن است پدر نفقه فرزندی را که تحت حمایت مادر است ندهد. در اینجا مادر می تواند پدر را از دیدن کودک محروم کند؟
– خیر تحت هیچ شرایطی کسی که حضانت را در اختیار دارد، چه مادر و چه پدر، حق ندارد طرف مقابل را از دیدن فرزندش محروم کند. البته اگر پدری نفقه ندهد مادر می تواند برود و از او شکایت کند ولی حق ندارد به خاطر نفقه و مشکلاتی که با پدر دارد، حق دیدن فرزندش را از او بگیرد.

 تحت هیچ شرایطی کسی که حضانت را در اختیار دارد، چه مادر و چه پدر، حق ندارد طرف مقابل را از دیدن فرزندش محروم کند.

اگر پدربه هر دلیلی نتواند یا صلاحیت نداشته باشد که بر وضع بچه نظارت کند، جد پدری و اقوام حق نظارت بر شرایط کودک را دارند؟
– جد پدری به نوعی بعد از پدر، حکم پدر را برای فرزند دارد، طوری که اگر پدر نفقه را نپردازد مادر می تواند این نفقه را از جد پدری طلب کند، پس مسلم است که جد پدری حق نظارت را دارد. البته جا دارد بگویم که این حق نظارت تنها مخصوص جد پدری نیست، بلکه شامل تمام مردم و اطرافیان ( اقوام، همسایه ها و…) می شود، مخصوصا اگر اطرافیان بفهمند کودک مشکلاتی دارد، باید حتما با خبر دادن به اداره سرپرستی یا کلانتری و یا شماره تلفن 123 که مخصوص مداخله در بحران است، برای بهبود وضع بچه اقدام کنند.

 جد پدری به نوعی بعد از پدر، حکم پدر را برای فرزند دارد، طوری که اگر پدر نفقه را نپردازد مادر می تواند این نفقه را از جد پدری طلب کند.

کلا کسی که حضانت را بر عهده دارد چه مسئولیت هایی در مورد امنیت جسمی و روانی کودک دارد؟
– حضانت در حقیقت به معنای پرستاری است نه سرپرستی. سرپرستی و ولایت یک کودک تا زمان مرگ با پدر است. همانطور که یک پرستار باید مراقب کسی باشد که به او سپرده اند و به غذا و خواب و آرامشش برسد، کسی که حضانت را بر عهده دارد هم باید شرایط آسایش، آرامش و رشد فرزند را فراهم کند و در این مورد مسئول است.

 حضانت در حقیقت به معنای پرستاری است نه سرپرستی. سرپرستی و ولایت یک کودک تا زمان مرگ با پدر است.

برای مثال اگر مادری که حضانت را بر عهده دارد، فرزندش را برای مدتی دست آشنا یا همسایه و.. بسپارد، در صورتی که اتفاقی برای کودک بیفتد، تنها جوابگوی اصلی مادر است نه شخصی که کودک به او سپرده شده است چون مادر مسئول حضانت است و پدر می تواند از مادر به خاطر سهل انگاری شکایت کند و قانون هم حق را به پدر می دهد.

تمام مردم و اطرافیان ( اقوام، همسایه ها و…) می توانند بر سلامت و شرایط زندگی کودک نظارت داشته باشند، مخصوصا اگر اطرافیان بفهمند کودک مشکلاتی دارد، باید حتما با خبر دادن به اداره سرپرستی یا کلانتری و یا شماره تلفن 123 که مخصوص مداخله در بحران است، برای بهبود وضع بچه اقدام کنند.

مادرهایی که حضانت بچه را بعد از طلاق می گیرند، باید بدانند که قانون شوخی ندارد و قبول حضانت بیشتر از اینکه یک حرکت احساسی باشد، یک مسئولیت بزرگ است با ابعاد حقوقی.

با توجه به اتفاقی که برای اهورا افتاده است، شما چه راهکار و پیشنهادی دارید تا کمتر شاهد این قبیل اتفاقات تلخ باشیم؟
– اولین و مهم ترین توصیه من این است که زوج ها و به خصوص کسانی که فرزند دارند تا جایی که می توانند سعی کنند با مشاوره و حل مشکلات، زندگی مشترک شان را حفظ کنند و طلاق نگیرند. بفرض اگر اطلاق اتفاق افتاد، زنان با یک دید باز حضانت را بپذیرند. یعنی اول ببینند که شرایط و توانایی قبول این مسئولیت را دارند یا نه و بعد اقدام کنند و با این مساله صرفا احساسی برخورد نکنند.

 اگر مادری که حضانت را بر عهده دارد، فرزندش را برای مدتی دست آشنا یا همسایه و.. بسپارد، در صورتی که اتفاقی برای کودک بیفتد، تنها جوابگوی اصلی مادر است نه شخصی که کودک به او سپرده شده است.

در مرحله بعد بنظر من به خاطر زیاد شدن آمار طلاق در کشور، اگر نهادی به وجود بیاید که بعد از طلاق روی چگونگی سرپرستی و حضانت پدر یا مادر مطلقه نظارت داشته باشند، خوب است.
این نهاد حتی در حد راهنمایی های کوچک به مادران و پدران می تواند بر نوع کیفیت نگهداری فرزندان کمک کند. برای مثال اگر حضانت با مادر باشد ولی مادر مجبور باشد سر کار برود و توانایی گذاشتن فرزندش را در مهد کودک نداشته باشد، می تواند از چنین نهادی راهنمایی بگیرد که در چنین شرایطی باید چه کار کند. شاید دراین موارد مثلا مادر بتواند فرزندش را به مهد کودک بهزیستی که تقریبا هزینه ای ندارد، بسپارد و کارش را هم از دست ندهد.

 زنان باید با یک دید باز حضانت را بپذیرند. یعنی اول ببینند که شرایط و توانایی قبول این مسئولیت را دارند یا نه و بعد اقدام کنند و با این مساله صرفا احساسی برخورد نکنند.

/انتهای متن/