حفظ محیط زیست را از خانه خودمان شروع کنیم

 «حفظ محیط زیست» واژه ای است که طی سال های اخیر زیاد به گوش می رسد و بارها و بارها در مورد آن نشست ها و همایش های تخصصی برگزار شده است اما متأسفانه  اگر به شرایط و اتفاقات زیستی اطراف مان قدری بیشتر دقت کنیم، می بینیم که چندان هم راه به جایی نبرده ایم؛ چراکه از یک اصل اساسی در پرداختن به مسئله حفظ محیط زیست غافل شده ایم و آن اینکه  حفظ محیط زیست برای همه ما انسان ها می تواند ابتدا از درون خانه و خانواده شروع شود. کارهای ساده ای که هر کدام از ما بدون وابستگی به هیچ نهاد و ارگان دولتی و غیر دولتی خودمان شخصا می توانیم انجام دهیم و یا انجام ندهیم.

فاطمه صابری دانشجوی دکتری رشته مهندسی شیمی و مدیر پروژه تولید سوخت پاک بیودیزل در ایران است. او که تنها حدود هفت سال است به ایران بازگشته از علاقه مندی ها و دغدغه هایش در خصوص محیط زیست و کارهای ساده ای که هر کدام از ما خانم ها می توانیم در منزل انجام دهیم تا نقش اثرگذاری در حفظ محیط زیست داشته باشیم سخن می گوید.

 

برای شروع خودتان را معرفی کنید و از رشته تخصصی تان بگویید و این که این رشته چه کمکی به حفظ محیط زیست می کند؟

• فاطمه صابری دانشجوی دکتر رشته مهندسی شیمی هستم و از سال 2011 با دفتر «کمک های کوچک تسهیلات محیط زیست جهانی سازمان ملل متحد» همکاری دارم و البته پیش از آن هم با «فائو» در زمینه تولید محصولات بدون کود و سم شیمیایی یعنی محصولات کاملاً ارگانیک همکاری داشته ام.

زمانی که رشته مهندسی شیمی را انتخاب کردم برای ادامه تحصیل، عمدتا دغدغه ام محیط زیست بود. مهندسی شیمی شاخه ها و گرایش های مختلفی مثل داروسازی، نفت و … دارد و یکی از گرایش های آن محیط زیست است و که من در این زمینه ورود پیدا کردم.

سوخت بیودیزل هم یک سوخت زیستی است که از پسماندهای خوراکی تولید می شود. البته این سوخت در نقاط دیگر دنیا نیز تولید می شود، به این شکل که با کشت ذرت و مواد روغنی و برداشت آن ها سوخت بیودیزلی تهیه می کنند اما خود این مسئله نیز از جانب سازمان ملل و ما طرفداران محیط زیست قابل دفاع نیست و مخالفت با آن صورت می گیردو به این علت که ما معتقدیم فضایی که می تواند برای غذای انسان مورد استفاده قرار گیرد و کشاورزی در آن انجام شود، نباید برای تهیه سوخت از آن استفاده کرد.

با همین هدف در داخل ایران با تیم تحقیقاتی سوخت های زیستی در گروه ترویجی دوستداران محیط زیست به سرپرستی دکتر طباطبایی از خود پسماندها و ضایعات خوراکی استفاده کردیم و دستگاهی را ساختیم که سوخت پاک بیودیزل تولید می کند و این اختراع به ثبت هم رسیده است.

خب همان طور که می دانید آلودگی هوا یکی از معضلات محیط زیست است و این سوخت می تواند باعث کاهش آلودگی هوا شود. این کار توسط NGO  ما با هدف حفظ محیط زیست انجام شد و ما توانستیم دو سال پیش هم برای این محصول کد کالا در استاندارد دریافت کنیم. به هر حال بازیافت ضایعات و تولید سوخت های زیستی توسط این گروه با هدف اعتلای سلامت جامعه، حفاظت از محیط زیست و ارتفای فرهنگ بازیافت ضایعات و استفاده از انرژی های پاک و تجدیدپذیر صورت می گیرد.

 

خب این علاقه به محیط زیست و حفظ آن از کجا و به چه طریقی در شما شکل گرفت؟

• من مدتی در ایران نبودم و نزدیک به هفت سال پیش  به ایران بازگشتم. حقیقت این است که منزل ما در نزدیکی بیمارستان کودکان سرطانی قرار دارد و دیدن مداوم این کودکان در رفت و آمدهایی که داشتم همیشه نوعی ناراحتی در من ایجاد می کرد و دوست داشتم قدمی برای کودکان سرزمینم بردارم. این پروژه با توجه به اثری که در کاهش آلودگی ها به عنوان یکی از علل بروز سرطان دارد، من را مشتاق تر کرد تا تلاش مضاعفی در این خصوص داشته باشم و از طرف دیگر هم نقش خانواده به ویژه پدر و مادمر در شکل گیری این دغدغه بی تأثیر نبوده است. ما از همان کودکی خانواده حفظ و اهمیت محیط زیست را برای ما جا انداخت.، چون این موضوع  بی اهمیتی در خانواده نبود.

البته تولید این سوخت بخشی از تلاش ها و دغدغه های من است. پیش از این هم با فائو همکاری داشتم و طبق تحقیقات و آزمایش هایی که چند سال پیش در شمال تهران بر روی شیر مادران با توجه به افزایش سرطان صورت گرفت، فهمیدیم که سموم شیمیایی داخل شیر مادران مشاهده شد و مسئله افزایش سم های شیمیایی و افزایش سرطان نیز مطرح شد که همگی تلنگری برای من بود که با تخصص وارد این حوزه شوم و البته فعالیت و کمک های مردمی را نیز در حفظ محیط زیست فراموش نکردم و مدام با خانواده ها به ویژه زنان از طریق برگزاری کلاس های آموزشی در ارتباط هستم.

 

آیا در انتقال این دغدغه و علاقه به دیگر اعضای  خانواده، اقوام و دوستان هم اقدامی انجام دادید و اثرگذار بوده اید؟

• بله. بسیار از این موارد پیش آمده است. البته در مورد خانواده خودم یعنی پدر و مادر و برادرانم این قضیه قدری متفاوت است؛ چراکه از همان کودکی مادر در منزل زباله های خیس و خشک را جدا می کردند. آن موقع ما در ایران زندگی نمی کردیم. جوری بود که  اگر به پیک نیک می رفتیم مقید بودیم که زباله ای را روی زمین نریزیم و این داستان با رشد سنی در من رشد کرد.

بعد از اینکه وارد این رشته و حوزه فعالیت محیط زیست هم شدم  دیگر اقوام و دوستان مدام از من سؤال می کنند که ما برای حفظ این محیط چه کار می توانیم انجام دهیم. حتی مادربزرگ من که سنی ازشون گذشته در این مورد دغدغه دارند و من از ایشون برای مثال خواسته ام که در زمان خرید پلاستیک  کمتری از فروشنده ها بگیرند و از کیسه های نخی و پارچه ای که در منزل تهیه شده استفاده کنند.

 ازمادربزرگم خواسته ام که در زمان خرید پلاستیک  کمتری از فروشنده ها بگیرند و از کیسه های نخی و پارچه ای که در منزل تهیه شده استفاده کنند.

 

پیشنهادتان برای خانواده ها و به ویژه بانوان به عنوان فردی که در زمینه محیط زیست تخصصی و علمی ورود پیدا کرده، چیست؟

• توصیه اول من به جوان هاست که منتظر ایجاد شغل توسط نهادهای دولتی نباشند و واقعا اگر توانایی دارند دست به کار شوند. چراکه انسان ها خودشان می توانند کارآفرین باشند. در حوزه محیط زیست گرچه فعالیت من و همکارانم بدون منفعت مالی صورت گرفته است اما در همین حوزه هم می توان کسب درآمد کرد و تنها باید نگاهمان را نسبت به توانایی ها و شرایط و امکانات تغییر دهیم.

مسئله اصلی این است که توجه داشته باشیم محیط زیست متعلق به همسایه کناری نیست موضوعی است که به همه ی ما انسان ها مرتبط است. حفظ این محیط از خانه خود آدم می تواند شروع شودو آن تفکیک زباله هاست. گاهی می شنویم که مثلا می گویند فلان زباله و یا وسیله را دور می اندازیم، دور انداختن اصلا معنی ندارد این محیط ماست. زمینی که در آن زندگی می کنیم.

 

 توصیه من به جوان هاست که منتظر ایجاد شغل توسط نهادهای دولتی نباشند و واقعا اگر توانایی دارند دست به کار شوند.  در حوزه محیط زیست  می توان کسب درآمد کرد و تنها باید نگاه مان را نسبت به توانایی ها و شرایط و امکانات تغییر دهیم.

 

پس زباله کمتری تولید کنیم. از پلاستیک کمتری استفاده کنیم، یکسری مواد هستند مثل باتری که بسیار آلایندگی زیادی دارند این ها را جدا قرار دهیم. زباله هایی مثل پوست تخم مرغ و چای و در واقع زباله های تر را از خشک جدا کنیم. در خرید از ساک و کیف پارچه ای استفاده کنیم. مواد شوینده ای که آلایندگی آب کمتری دارند در استحمام استفاده شوند در سه شنبه های بدون ماشین تلاش کنیم از وسیله نقلیه شخصی حداقل استفاده نکنیم و یا هنگام دوش گرفتن اینقدر آب را هدر ندهیم. این ها کارهای بسیار ساده ای است که ما بالشخصه و در منزل مان می توانیم به کار گیریم و اثر مثبتی در حفظ محیط زیست داشته باشیم.

 

زباله کمتری تولید کنیم، از پلاستیک کمتری استفاده کنیم، یکسری مواد هستند مثل باتری که بسیار آلایندگی زیادی دارند این ها را جدا قرار دهیم. زباله هایی مثل پوست تخم مرغ و چای و در واقع زباله های تر را از خشک جدا کنیم.

 

نکته مهم دیگری که مربوط به سوخت بیودیزلی می شود این است که در منزل خانم ها روغن های پسماند خوراکی را مثل روغنی که برای سرخ کردن مواد غذایی استفاده می کنند، در فاضلاب و سینک ظرفشویی خالی می کنند بدون آنکه بدانند با این کار چه صدمه ای به محیط زیست وارد می کنند. این روغن‌های سوخته ضمن اینکه موجب گرفتگی شبکه‌های فاضلاب می‌شوند، هزینه‌های تصفیه آب را هم به شدت افزایش می‌هند و در بسیاری موارد هم نهایتا وارد چرخه طبیعت شده و موجب آلودگی‌ آب رودخانه‌ها و دریا می‌شوند. تازه این قسمت خوب ماجراست، فاجعه زمانی رخ می‌دهد که برخی سودجویان به صورت غیر قانونی این پسماندها را از رستوران‌داران و یا کارخانه‌های تولید مواد غذایی می‌خرند و با افزودن موادی آن را دوباره وارد چرخه مصرف می‌کنند یا از این مواد آلوده برای تولید مواد بهداشتی مانند صابون استفاده می کنند که موجب بروز بیماری‌های پوستی، حساسیت و حتی سرطان می‌شود.  در حالی که می‌توان با کمک روش‌هایی این روغن‌ها را به سوخت زیستی تبدیل کرد که در کاهش آلودگی هوا و بهبود عملکرد موتور خودروها نقش بسزایی دارد.

 

گاهی می شنویم که مثلا می گویند فلان زباله و یا وسیله را دور می اندازیم، دور انداختن اصلا معنی ندارد این محیط ماست، زمینی که در آن زندگی می کنیم.

 

خب خانم های خانه دار می توانند چه کار کنند؟ کافیه دستمال های کاغذی که استفاده می کنند را دور نریزند و در یک کیسه جمع کنند و وقتی از روغنی استفاده کردند و خواستند که ان را دور بریزند این دستمال ها را داخل روغن قرار دهند که موجب جذب روغن می شوند و بعد این دستمال ها را مجدد در کیسه ای نگه داری کنند و اگر برای گردش به بیرون از منزل می روند نیازی نیست چوب را بسوزانند همین دستمال ها می تواند آتش کوچکی برای آنها مهیا کند و یا اگر هم نخواستند این استفاده را بکنند حداقل همان دستمال های روغنی را دور بیندازند به جای آنکه روغن را وارد فاضلاب کنند.

 

 در منزل خانم ها روغن های پسماند خوراکی را در سینک ظرفشویی خالی می کنند که موجب گرفتگی شبکه‌های فاضلاب می‌شود و هزینه‌های تصفیه آب را هم به شدت افزایش می‌هد و در بسیاری موارد هم نهایتا وارد چرخه طبیعت شده و موجب آلودگی‌ آب رودخانه‌ها و دریا می‌شود.

 

پیشنهادتان به مسئولین و نهادهایی که موظف به تلاش برای حفظ این محیط هستند چیست؟

• در این مدتی که من فعالیتم را شروع کردم کلاس های رایگان زیادی در سرای محله ها برگزار کرده ام و استقبال هم به نسبت خوب بوده. من معتقدم که اگر این امکان فراهم باشد برای NGO ها که استقبال هم می کنند کلاس هایی در سراهای محله هر منطقه با عنوان محیط زیست برگزار شود و خانم ها نسبت به اقدامات ساده ای که می توانند انجام دهند مطلع شوند خیلی مفید خواهد بود.

همین که هر سرای محله ای 50 خانوار را پوشش بدهد و 50 خانم از این خانواده ها آموزش ببینند مسلما دهان به دهان هم می چرخد و اثرات خوبی دارد اما متأسفانه گاهی سراهای محله همکاری ندارند و یا موضوع را جدی نمی گیرند و تبلیغ خوبی صورت نمی گیرد. فکر می کنم از این طریق می توان در خانواده ها نفوذ کرد و در خصوص اهمیت این مسئله صحبت کرد چون همه ی افراد این اطلاعات را ندارند، نمی توان هم به کتاب ها فقط اکتفا کرد خب همه هم کتابخوان نیستند. بنابراین این گفتگوهای چهره به چهره می تواند اثرگذار باشد. به ویژه اینکه مخاطبان اصلی این سراها بانوان هستند.

 

 در مورد روغن های سوخته خانم های خانه دار می توانند دستمال های کاغذی را که استفاده می کنند،  در یک کیسه جمع کنند و وقتی  خواستند روغه سوخته را  دور بریزند این دستمال ها را داخل روغن قرار دهند که موجب جذب روغن می شوند. برای همین دستمال ها هم راه استفاده خوبی هست.

 

مسئله دیگر حمایت از دانشجویان با پایان نامه هایی با این موضوع است. اینکه دولت حمایت کند و برای دانشجویان با این دغدغه حمایت مالی در نظر گرفته شود و پروژه های آن ها مورد استقبال واقع شود. متأسفانه در این مورد هم کم کاری می شود و امیدوارم روزی همه ی ما دغدغه مند حفظ محیط زیست، چیزی که متعلق به همه ی ماست، شویم.

/انتهای متن/