بل دختری که شاهزاده رویاهایش را می سازد

فاطمه قاسم آبادی/

دیو و دلبر انیمیشنی  خاص اثر کمپانی مشهور والت دیسنی بود که در زمان خودش موفقیت باور نکردنی برای این کمپانی به همراه آورد.

شخصیت بل در دیو و دلبر شاید مهم ترین و اولین شخصیت دختر کارتونی والت دیسنی بود که به هیچ وجه منفعل نبود و بر عکس، بسیار اهل کتاب ، تفکر و جستجوگر بود. این دختر که آرزوهای جاه طلبانه ای داشت، سر انجام در طی روند داستان به سمت آرزوهایش کشیده شد. این دختر بلند پرواز که برعکس دیگر دختران کارتون های والت دیسنی منتظر این نبود که یک شاهزاده ی جذاب، خوشبختی و یا بدبختی اش را رقم بزند و این شروع یک دیدگاه جدید بود برای این کمپانی بزرگ نسبت به دختران .

 

داستانی برای تمامی دوران ها

دیو و دلبر یا ( دیو و زیبا رو ) رمانی از داستان نویس فرانسوی به نام ژون ماری لوپرنس د بومو بود که مورد استقبال زیادی قرار گرفت و بعدها در سال 1991 تبدیل به انیمیشن مشهور کمپانی دیسنی شد که توانست در آن سال چندین اسکار را کسب نموده و تبدیل به یکی از محبوب ترین آثار انیمیشنی تاریخ دیسنی شود.

چند سالی می شود که برخی کمپانی های فیلم سازی کارتون های قدیمی را تبدیل به فیلم می کنند. سال گذشته کمپانی دیسنی کارتون سیندرلا را تبدیل به فیلم کرد. حال در ادامه سیاست ساخت نسخه های زنده سینمایی از انیمیشن های مشهور دیسنی، این بار « دیو و دلبر » به سینما آمده و امیدواری های فروش و استقبال را تحقق بخشیده است.

فیلم سینمایی دیو و دلبر با فروشی باورنکردنی در یک ماهه ی  اول خود در امریکا و اروپا رکورد جدیدی به نام خودش در تاریخ والت دیسنی و سینما زد؛ رکوردی که بیشتر به خاطر محبوبیت شدید و داستان شگفت انگیز این انیمیشن بود تا جذابیت ورژن سینمایی آن.

 

داستان دیو شدن شاهزاده

داستان دیو و دلبر با بیان زندگی یک شاهزاده مغرور و جذاب شروع می شود. این شاهزاده زیبا که هر چیزی را در دنیا اراده کرده دارد، بسیارمغرور است و هیچ رحم و شفقتی در قلبش نسبت به اطرافیانش باقی نمانده است.

در یک شب طوفانی یک پیرزن به دروازه قصر شاهزاده می آید و از شاهزاده تقاضا می کند که در ازای پناه دادن به او در آن شب طوفانی، یک گل رز زیبا به شاهزاده تقدیم کند.

شاهزاده که غرور کورش کرده بود، گل را به زمین می اندازد و تقاضای پیرزن را رد می کند. پیرزن دوباره گل را به شاهزاده تقدیم می کند و از او می خواهد که گول زیبایی ها ی ظاهری را نخورد چون زیبایی واقعی در درون افراد است.

شاهزاده باز پیرزن را رد می کند اما این بار پیرزن که یک جادوگر بوده است، به یک پرنسس زیبارو تغییر شکل می دهد. شاهزاده داستان با دیدن پرنسس جوان می فهمد که پیرزن قدرت جادویی دارد و به خاطر همین هم به التماس می افتد ولی التماسش فایده ای نداشت. چون زن جادوگر باور داشت که هیچ رحمی در وجود شاهزاده جوان باقی نمانده است. پس شاهزاده را تبدیل به دیو می کند و از یاد دوستانش می برد و  تمام اطرافیانش را به وسایل قصر و قصر را هم به جای متروکه ای بدل می کند.

جادوگر در ازای این طلسم گل رزی به شاهزاده می دهد و به او می گوید که اگر بتوانی تا افتادن آخرین برگ گل رز عاشق دختری بشوی و آن دختر را هم عاشق خودت کنی، طلسم باطل می شود و اگر نتوانی تا ابد به صورت دیو باقی می مانی.

 

داستان دلبر

در طرف دیگر بل که دختر باهوش و رویا پردازِ ماجراست، چند روستا دورتر از قصر شاهزاده و در دهکده ای معمولی زندگی می کند. بل بر خلاف مردم اطرافش دختر کتاب خوان و اهل رویا پردازی است و با پدرش که یک مخترع است، زندگی می کند.

این دختر باهوش خواستگار سمجی دارد به اسم گستون که شکارچی است و خوش قیافه ترین مرد دهکده است و به خاطر همین هم فکر می کند که بل باید با او ازدواج کند. از طرف دیگر بل هیچ علاقه ای به گستون که مردی مغرور و بی فرهنگ است ( اصلا  از رفتار رمانتیک، آن طور که در کتاب هایی که بل می خواند، سردرنمی آورد ) ندارد و مدام او را از سر خود باز می کند تا اینکه یک شب که پدرش از دهکده خارج می شود، اسبش تنها به خانه بر می گردد و اینجاست که بل متوجه می شود برای پدرش اتفاق بدی افتاده است و باید به کمکش برود.

بل در تعقیب رد پای پدرش به قطعه ای نفرین شده می رسد که به شکل اسرار آمیزی در وسط جنگل پنهان شده است و این شروع داستان دیو و دلبر است…

 

ورژن انیمیشن و فیلم

در ورژن انیمیشن دیو و دلبر شخصیت پردازی ها و نوع چینش آن ها در داستان بسیار جذاب و بدیع است و روند اتفاقات برای مخاطب هر چند پشت سر هم است، اما سیری معقول دارد. اما در ورژن فیلم دیو و دلبر  سیر تحول شخصیت ها با عجله رخ می دهد و اصولاً به نظر می رسد که شخصیت ها بر اساس  اصل ” از تو به یک اشاره ”  منتظرند تا تمام اعتقادات و باور چندین ساله شان در چند دقیقه دگرگون شود.

بل که در اینجا دختری به مراتب سرسخت تر و باهوش تر از ورژن انیمیشن داستان به نظر می رسد، ابتدا از برخورد عجیب دیو به وحشت افتاده و زندانی می شود اما پس از اینکه با کِتری و قوری و ساعت و دیگر عناصر قصر برخورد می کند، به یک باره دچار سندرم استکهلم شده و عاشق گروگانگیر خود می شود و در آن سو، دیو عزیز بی اعصاب نیز رویه مشابهی را طی می کند تا خیلی سریع به رقص و آواز و موسیقی برسیم. به نظر می رسد که سازندگان در رسیدن به این لحظات عجله داشته اند و به خاطر همین هم خیلی نتوانسته اند داستان را با جذابیت پیش ببرند.

 

نقاط قوت و ضعف

انتخاب درست بازیگران فیلم یکی از نقاط قدرت دیو و دلبر است. اما واتسون در نقش بل بدون شک یکی از بهترین عناصر موجود در فیلم است؛ دختری زیبا و اهل مطالعه که تخیلات و جاه‌ طلبی او فراتر از مکانی چون روستای زادگاه کوچکش در فرانسه است.

واتسون با آن چشم‌های نافذ سیاه ، لبخند آسمانی و کک و مک‌های ناچیز اطراف بینی‌اش، گویی زاده شده تا قهرمانی از دنیای دیسنی باشد. معصومیت و هوش ذاتی او کاملا با کاراکترش همخوانی دارد. شخصیت بعدی فیلم دیو با بازی دن استیونز است که با وجود گریم زیاد خیلی خوب توانسته نقش یک شاهزاده ی مغرور که تنها عشق می تواند طلسمش را باطل کند، بازی کند.

جلوه های ویژه بسیار زیاد فیلم بر خلاف نظر سازندگانش نتوانسته ضعف فیلمنامه را جبران کند و به خاطر همین هم ورژن سینمایی دیو و دلبر آن حال و هوای جادویی و اسرارآمیزی را که انیمیشنش داشت، ندارد و مخاطب را از این نظر نا امید می کند.

شعر ها هم تقریبا به جز چند قسمت کوتاه دقیقا همان شعرهای ورژن انیمیشن هستند و هیچ شعر خاص و جدیدی که مخاطب را غافلگیر کند، در داستان وجود ندارد. البته فروش بسیار بالا و موفقیت نسخه سینمایی دیو و دلبر هر چند بیشتر به خاطر داستان خاص و خاطره انگیزش است ولی تا به حال موفق ترین تبدیل انیمیشن به فیلم والت دیسنی بوده است.

 

یک لایه زیرتر

داستان دیو و دلبر در فرانسه و در زمانی پیش از انقلاب صنعتی و انقلاب کبیر فرانسه نوشته شده است، اما داستان روایت گر روندی کلی در اروپاست که می رود محقق شود.  قرن ۱۸ است ، نظام فئودالیته (دیو) رو به سستی می رود و بورژا یا جمعیت شهر نشین(دلبر و پدرش) در همه جا درحال قدرت گیری است، اروپا در برابر دو راه برای تغییر قرار دارد: راه فرانسوی و راه آلمانی.

راه فرانسوی حاصل پیوند بورژاوزی و رعیت بر علیه فئودالیته و نظام های سنتی است، که نتیجه اش، بروز رفتارهای انقلابی خشن و دردناک است،که به اعدام های گسترده در فرانسه منجر شد. این راه گرچه خشن است اما درنهایت دموکراسی را با خود به ارمغان می آورد. اگر بخواهیم انیمیشن را با راه فرانسوی مطابقت دهیم، می بایست دلبر با گستون رعیت ازدواج کند و دیو هم به واسطه طلسمی که به خاطر غرور و  ظلمش دارد، نابود شود.

راه آلمانی حاصل پیوند بین بورژازی و فئودالیته و سرکوب رعیت می باشد، که نتیجه اش شکل گیری دولت های سرکوبگر و البته صنعتی است. این راهی است که در انیمیشن برگزیده می شود، دیو و دلبر دلباخته یکدیگر می شوند و نماینده رعیت که برای نابودی دیو آمده است، نابود می شود و از حاصل عشق آنها، طلسم نیز برچیده می گردد و بورژازی با پیوند با فئودالیته قدرت می یابد و فئودالیته خود را از نابودی حفظ می کند و رعیت درحال رعیتی خود باقی می ماند.

اما اتفاق جالبی که پس از نابودی طلسم رخ می دهد، خاص عصر صنعتی است. اثاثیه منزل که سخنگو بودند به انسان هایی تبدیل می شوند که حال، اثاثیه ابزار کار آنهاست. از این اتفاق در تاریخ تحت عنوان جدایی انسان از ابزار کار یاد می شود، با این عنوان که پیش از عصر صنعتی شدن، رعیت با زمین خرید و فروش می شد و خدمتکار با ملک، حال او نه به عنوان دارایی و بخشی از ابزار کار، که هویتی مستقل از آن دو دارد.

 

سخن آخر

دیو و دلبر  در مجموع اثر خوش رنگ و لعابی است که طراحی صحنه و لباس و همچنین جلوه های ویژه تماشایی دارد و می تواند محبوب دل تماشاگران امروز سینما شود. اما در نهایت باید اذعان کرد که بازسازی این داستان دستاوردی جز سود سرشار برای دیسنی نداشته است. به بیان دیگر این اثر می توانست از نظر هنری خیلی بهتر از این باشد ولی گویا عوامل سازنده بیشتر به تبلیغات و فروش بالای فیلم تاکید داشته اند و به همین بسنده کرده اند.

/انتهای متن/