کمبود ویتامین دی در کشور آفتابی ما: چرا؟

اعظم صفایی/

ویتامین دی و کلسیم. از مهم‌ترین و ضروری‌ترین ویتامین‌های مورد نیاز بدن هستند و از آن‌جایی‌که بسیاری از بانوان ایرانی به کمبود آن‌ها مبتلا هستند، وزارت بهداشت تدابیری در این زمینه اندیشیده؛ اما این راه‌کارها هنوز کافی نیست، چون زنان ما باید خودشان وارد عمل شوند… پس با کمبودهای تان بهتر آشنا شوید.

برطبق آمار ارائه شده از سوی وزارت بهداشت، اغلب زنان در کشور با کمبود کلسیم مواجه هستند و از آنجا که وجود ذخائرکافی ازکلسیم در بدن تمامی افراد به‌ویژه زنان ضرورت دارد، قطعا کمبود آن عوارض نامطلوبی در بدن برجای خواهد گذاشت. لازم به ذکر است که زنان طی دوران بارداری و شیردهی مقادیر بالایی از این عنصر حیاتی را به‌طور طبیعی از دست می‌دهند و اگر بنا به هر دلیل بدن آن‌ها فاقد کلسیم مورد نیاز باشد، قطعاً در آینده نه چندان دور دچار عوارض ناگواری نظیر پوکی استخوان خواهند شد. از این رو مصرف کلسیم و ویتامین «دی» برای سلامت زنان بیش از مردان ضرورت داشته و بررسی علل کمبود این عنصر ضروری و مورد نیاز بدن، باید در دستور کار وزارت بهداشت قرار بگیرد؛ اقدامی که گفته می‌شود در گام نخست، از طریق توزیع رایگان مکمل‌های حاوی ویتامین دی از جانب وزارت بهداشت در نواحی حاشیه نشین شهرها و روستاها، در دست انجام است. امید است با اخذ تدابیر لازم در این خصوص روز به روز از میزان این آمار نگران کننده کاسته شود. در این گزارش به دنبال شناسایی عوارض کمبود کلسیم و ویتامین دی هستیم و اینکه از کجا متوجه کمبود این ویتامین‌ها در بدن شویم و درنهایت علل این کمبودها چیست؟ این‌ها پرسش‌‌هایی است که دکتر احمدرضا جمشیدی (متخصص روماتولوژی و رییس مرکز تحقیقات روماتولوژی ایران) پاسخگوی آن‌هاست.

 

سطح ویتامین دی درمردم کشور ما پایین است

احمدرضا جمشیدی «متخصص روماتولوژی و  رییس مرکز تحقیقات روماتولوژی ایران» ضمن بیان این نکته که کمبود کلسیم تنها مختص زنان نیست و شمار زیادی از مردان هم در کشور دچار کمبود کلسیم هستند، اظهار داشت: اخیراً در مطالعات جدیدی که وزارت بهداشت انجام داده است، نشان داده شد که سطح ویتامین دی درمردم کشور ما پایین‌تر از حد طبیعی است.

وی افزود: از آنجا که جذب ویتامین دی از راه کلسیم صورت می‌گیرد، اگرهمراه با کمبود کلسیم در سطح خون باشد، منجر به معدنی شدن استخوان‌ها و در پی آن پوکی و نرمی استخوان خواهد شد. با توجه به اینکه کشور ما کشوری آفتابی است علل کمبود کلسیم در افراد نیاز به بررسی ویژه دارد.

 

برای اندازه‌گیری ویتامین دی کیت بومی را نداریم

این متخصص اظهار داشت: ابتدایی‌ترین مساله که نیاز به تحقیق و کنکاش دارد این است که برای اندازه‌گیری سطح ویتامین دی ما کیت بومی شده برای کشور خودمان را نداریم که آیا این میزان از ویتامین دی که پایین نشان داده شده بر حسب استاندارد واقعی کشور ماست یا خیر؟ از این جهت این مسأله نیاز به بررسی دارد تا سطح نرمال ویتامین دی در جامعه ایران بررسی شود.

آپارتمان نشینی و کمبود ویتامین دی

وی در ادامه گفت: حال اگر فرض را بر این بگذاریم که کمبود ویتامین دی در کشور وجود دارد و با توجه به شرایط هوایی کشورمان که آفتاب مورد نیاز وجود دارد باید علت را در سبک زندگی مردم جستجو کنیم. زندگی آپارتمان نشینی سبب شده تا اشعه آفتابی که افراد دریافت می‌کنند اغلب از پشت شیشه باشد، زیرا آپارتمان همانند خانه‌های قدیمی فضای باز ندارد و از طرفی دیگر رفت وآمد افراد هم با اتومبیل صورت می‌گیرد که این کار هم مانع از جذب اشعه آفتاب می‌شود. بنابراین زمان کافی برای برخورداری از اشعه آفتاب وجود ندارد.

 

در تغذیه منابع کافی کلسیم نداریم

این استاد دانشگاه با بیان این نکته که نوع تغذیه در جلوگیری از ابتلا به کمبودویتامین دی بدن نقش حیاتی دارد افزود: متاسفانه افراد در جامعه ما تغذیه سالمی ندارند و منابع کافی از کلسیم را در تغذیه کسب نمی‌کنند. انواع ماهی، سبزیجات و لبنیات از جمله موادی است که سرشار از کلسیم هستند و متأسفانه کمتر از حد طبیعی مصرف می‌شوند و اغلب افراد تمایل به مصرف برنج، نان و گوشت در تغذیه دارند .

جمشیدی گفت: عامل دیگری که در کمبود کلسیم و ویتامین دی اهمیت دارد، ژنتیک افراد است که امکان دارد ژن گیرنده ویتامین دی در مردم کشور ما پایین‌تر از سایر کشورها باشد . متأسفانه در مورد ژن کاری نمی‌توان کرد ولی دو عامل دیگر براحتی قابل پیشگیری هستند.

 

زیر نور آفتاب راه بروید

جمشیدی تصریح کرد: راه‌کار اول این است که هر فردی نیاز دارد تا در طی روز حداقل به مدت نیم ساعت در فضای آزاد و زیر نور اشعه آفتاب قرار بگیرد و اگر تنها بخشی از پوست هم بدون پوشش از اشعه آفتاب برخوردار شود کفایت می‌کند.

 

سه واحد کلسیم در غذا لازم است

دومین راه این است که تغذیه افراد باید به صورتی باشد که به میزان کافی مقادیر کلسیم جذب بدن شود. میزان طبیعی کلسیم روزانه برای هر فرد دو تا سه واحد کلسیم در روز است. یک لیوان ماست و یک لیوان شیر و به اندازه یک قوطی کبریت پنیر سه واحد کلسیم محسوب می‌شود.

 

ویتامین دی را هم فراموش نکنید

این متخصص روماتولوژی گفت: مهم‌ترین مشکلی که کمبود ویتامین دی در بدن ایجاد می‌کند، نرمی استخوان است. نرمی استخوان با ضعف و درد عضلات شروع شده و کار به جایی می‌رسد که بیمار قادر به راه رفتن نمی‌باشد. این افراد اغلب با پاهای باز راه می‌روند و زمانی‌که بررسی می‌شوند متوجه می‌شویم که کمبود ویتامین دی دارند و گاهی شکستگی‌هایی در سطح استخوان این افراد ایجاد می‌شود که به شکستگی کاذب مشهورند. این شکستگی کامل نیست و معمولا بخشی از استخوان را درگیر می‌کند و به شدت دردناک است ولی باعث تغییر شکل و جابجایی نمی‌شود و شکافی در داخل ایجاد می‌کند.

وی افزود: دسته دیگری از افراد به دلیل کمبود ویتامین دی املاح کلسیم کل بدن خود را از دست می‌دهند که این افراد دچار پوکی استخوان می‌شوند. پوکی استخوان علامتی ندارد و رفته رفته پیشرروی می‌کند و موجب شکستگی استخوان می‌شود.

 

خودسرانه مکمل کلسیم نخورید!

رییس انجمن تحقیقات روماتولوژی ایران در پاسخ به این پرسش که مصرف خودسرانه کلسیم چه خطراتی به همراه دارد اظهار داشت: مطالعات جدید نشان داده است مصرف بی رویه کلسیم بر عروق قلب تأثیر می‌گذارد و مشکلاتی نظیر عوارض قلبی عروقی و فشارخون ایجاد می کند. پس مصرف کلسیم باید تنها در افرادی که نیاز دارند صورت بگیرد.

وی تصریح کرد: البته ما روزانه نیاز به مصرف 1000 تا 1500 میلی گرم کلسیم برحسب گروه‌های سنی مختلف نیاز داریم و بهتر است با مصرف مواد طبیعی حاوی کلسیم این نیاز را برآورده کنیم. اگر کمبودی احساس شود و بیماری نیاز به مصرف مکمل کلسیم داشته باشد باید زیر نظر پزشک باشد.

جمشیدی در پایان نسبت به مصرف خودسرانه مکمل‌ها هشدار داد وگفت: مصرف خودسرانه کلسیم مانند مصرف هر داروی دیگری ممکن است عوارض ناگواری به دنبال داشته باشد. به‌طورمثال ویتامین دی محلول در چربی است و اثر تجمعی در بدن داشته و اگر در بدن جمع شود مسمومیت ایجاد می‌کند. متاسفانه برخی از افراد با یک درد زانوی ساده اقدام به مصرف این ویتامین می‌کنند و نه تنها درد زانوی آن‌ها بهبود نمی‌یابد ٰبلکه به مسمومیت نیز مبتلا می‌شوند.

/انتهای متن/