کارگران دریا، تصویری از یک عاشق کامل و از جان گذشته

فاطمه قاسم آبادی/

رمان کارگران دریا رمانی است از نویسنده ی فرانسوی ویکتور هوگو که  در 1866 منتشر شده است.

داستان رمان در مورد مردی است به نام ” لوتیری ” که  کشتی بانی کهنه‌کاراست. اوصاحب یکی از نخستین کشتی های بخاری، به نام “دوراند” است که در خط کشتی‌رانی سن مالو و گرنزه کار می‌کند؛ صیادان و جاشوان به این رقیب خطرناک با نظری ناخوش می‌نگرند.

 فلک‌زده‌ای از همین صیادان، تصمیم می‌گیرد موجبات غرق دوراند را فراهم کند. به روی آب آوردن کشتی غرق‌شده میسر است؛ لیکن هیچ‌کس حاضر نیست این ماشین لعنتی را نجات دهد و لوتیری در برابر این حادثه شوم عاجز می‌ماند.

 با این همه، وی برادرزاده‌ای داشت، که دختری به نام “دروشت” بود و در این موقعیت سخت به ناچار دختر را جایزه کسی اعلام می‌کند که ماشین هایی  که هنوز سالم اند، را نجات دهد.

صیادی ناشناخته پیش قدم می شود، مردی خاموش به نام “ژیلیات”، که دیگر «کارگران دریا»، به جهت انزواجویی او، نظر خوشی به وی ندارند ژیلیات از مدت ها قبل عاشق دختر و در آرزوی وصال اوست. پس باید با انواع مشکلات مقابله کند.

وی یکه و تنها در غاری دریایی، هزار بار حیاتش را به خطر می‌افکند؛ به ویژه هنگامی که با هشت پای غول‌آسایی گلاویز می‌شود. سرانجام سرسختی او بر همه موانع فایق می‌آید.

در این هنگام است که پی می‌برد دروشت عاشق یک کشیش پروتستان جوان، به نام “اینزر” است که پیشترها یک بار روی تخته‌سنگی، که با مد دریا در شرف رفتن زیر امواج بود، به خواب می‌رود و ژیلیات از غرق‌شدن نجاتش می‌دهد.

ژیلیات از خودگذشتگی می‌کند؛ نه تنها از جایزه‌ای که با کارهای نمایان خود استحقاق آن را پیدا کرده است چشم می‌پوشد، بلکه فرار عاشق و معشوق را آسان می‌سازد؛ زیرا لوتیری راضی نیست برادر زاده‌اش را به کلیساییان بدهد .

عاشق و معشوق از روی همان کشتی که آنها را با خود می‌برد، از دور، بر فراز همان تخته‌سنگی که نزیک بود کشیش روی آن هلاک شود، شبحی را قد برافراشته می‌بینند و هرگز به خاطرشان نمی‌گذرد که از همان جا ژیلیات چشم به راه مرگ باشد. در هیچ‌یک از آثار ویکتور هوگو غمی چنین ژرف و آزار دهنده سایه نیفکنده است.

رمان کارگران دریا، که می‌توان گفت چون افسانه‌ای آغاز می‌شود، با کابوسی به پایان می‌رسد. در این رمان  ماشین های جهان نو، که نقش آنها در ظلمات غاری دریایی به تصویر کشیده شده است، نماد پیشروی به سمت زندگی مدرن است که این زندگی برای مردم عادی ترسناک و غیر قابل پیش بینی است.

در اين رمان، كه به دوران پختگي نويسنده تعلق دارد، درون‌مايه‌هاي اصلي دستاورد هنري او پرورده شده است.

 اين درون‌مايه‌ها عبارت‌اند از:  تضادهاي نيرومندي كه علائق و موقعيت ها پشتوانه آنها هستند، جوانمردي و كرامتي آرماني كه همیشه به از خودگذشتگي منجر مي شود و  مهم تر از همه تضاد بین نور و ظلمت.

ليكن، نويسنده با اين درون‌مايه‌ها، كه پيش از آن نيز روي آنها كار شده بود، عناصري را همراه مي سازد كه در آن زمان مورد علاقه و توجه بوده است، يعني پيروزي هاي ماشين و نتايج نبرد انسان با طبيعت.

کتاب کارگران دریا نیز مانند دیگر کتاب های هوگو کتابی زیبا و قابل تامل است. در این کتاب هم، شخصیت پردازی مانند دیگر رمان های ویکتور هوگو به زیبایی و در نهایت خاص بودن صورت گرفته است . شخصیت لوتیری و ژیلیات ( عاشق دختر لوتیری) از جذابیت و کشش  بسیار زیادی برخوردار است.

ژیلیات پسر اهل مطالعه و آرامی است که مردم شهر چندان او را دوست ندارند زیرا در خانه ای جن زده زندگی می کند . ژیلیات تنهاست و عاشق دروشت برادر زاده یکی از ثروتمندان شهر (لوتیری) . روزی کشتی بخار عموی دروشت غرق می شود به خاطر قول لوتیری برای ازدواج با دختر مورد علاقه اش، جانش را به خطر می اندازد ولی تمام این مشکلات را با فداکاری فدای رضایت و خوشبختی دختر مورد علاقه اش می کند.

در رمان های ویکتور هوگو همیشه شخصیتی وجود دارد که در کمال انسانیت و بزرگواری عمل می کند و یک عاشق به معنای واقعی کلمه است . در رمان کارگران دریا نیز چنین شخصیت بینوا و دوست داشتنی وجود دارد که ما او را به عنوان ژیلیات می شناسیم .

این انسان که خیلی مورد توجه عامه مردم قرار نمی گیرد، انسانی است ارزشمند که شرایط سخت زندگی باعث شده است ارزش هایش مورد توجه قرار نگیرد ولی درون مایه ی او با وجود تمام مشکلات پاک و دست نخورده باقی می ماند.

این شخصیت نیز مانند دیگر قهرمانان پابرهنه ی هوگو مثل ژان وال ژان، کازیمودو و…. نمادی از انسانی است که با وجود تمام مصائب با گذشت و فداکار است و زندگی سخت نتوانسته است فلز ارزشمند وجودش را خراب کند.

رمان کارگران دریا رمان ارزشمندی است که با تصویر سازی قدرتمند و شخصیت های خاص خودش ارزش خواندنش را چند برابر کرده است.

/انتهای متن/