مواظب باشیم اعتیاد زنان سونامی نشود

اعظم صفایی/

متاسفانه این روزها شاهد شیوع معضل اعتیاد در بین زنان و دختران نوجوان هستیم؛ معضلی که علل و عوامل مختلفی از گذشته تا حال در بروز آن دخیل بوده و سبب شده که آمار افراد گرفتار به اعتیاد روزبه روز بیشتر شود.

از آ‌‌ن‌جا که تربیت نسل، در گرو سلامت جسمی و روانی زنان یک جامعه است؛ توجه و بررسی عوامل مولد اعتیاد در زنان اهمیت بسیار زیادی دارد. تحقیقات نشان داده است که سرچشمه اعتیاد در زنان گاهی از مسائل بیولوژیکی آنان نشات گرفته و گاه انگیزه‌های محیطی موجب بروز آن بوده است. به‌دلیل تفاوت عمده‌ای که در بین دو جنس مرد و زن وجود دارد، انگیزه‌های محیطی اعتیاد نیز متفاوت است.

یکی از این عوامل محیطی، نگرش غلطی است که جریان‌های فمنیستی در اذهان عده‌ای از زنان جای داده است؛ با این مضمون که «هر اقدامی ولو اشتباه، از سوی مردان باید توسط زنان هم تجربه شود تا آنان به حقوق اجتماعی برابر دست یابند».

بر‌اساس این دیدگاه، مصرف سیگار و قلیان توسط زنان، یکی از حقوقی است که زنان در گذشته از آن محروم بوده‌اند!

برای آشنایی بیشتر با علل و انگیزه‌های اعتیاد زنان به سراغ دکتر آرش نیک‌خلق(متخصص مطالعات اعتیاد) رفته‌ایم.

هورمون زنانه نقش مهم تری در اعتیاد دارد

دکتر نیک‌خلق در پاسخ به این پرسش خبرنگار به‌دخت که آیا دلایل روی آوردن به اعتیاد، در زنان و مردان یکسان است گفت: باید به توجه کنیم که اختلاف بین زن و مرد در این‌خصوص تنها بر سر مسائل اجتماعی و فرهنگی در جامعه نیست. عوامل بیولوژیکی مهمترین دلیل ایجاد اختلاف در اعتیاد میان دو جنس است. یکی از این اختلافات سیکل ماهانه خانم‌هاست. در دوران قبل از شروع سیکل ماهانه، بدن خانم‌ها هورمون استروژن کمتری ترشح می‌کند و در زمان شروع عادت ماهانه این هورمون در بدن زنان افزایش می‌یابد.

وی افزود: زمانی‌که استروژن در بدن خانم‌ها بالاتر می‌رود، فرد بیشتر مستعد ابتلا به اعتیاد است. یعنی بر‌خلاف این تفکر که هورمون مردانه در بروز اعتیاد موثر است، ثابت شده که هورمون زنانه در این فرآیند نقش مهمتری دارد. یعنی تستسترون (هورمون مردانه) تاثیری در اعتیاد ندارد و این استروژن است که در ابتلا به اعتیاد دخیل است. زمانی‌که خانم‌ها در فاز افزایش هورمون استروژن هستند،  امکان تمایل به استفاده از ماده محرک در آن‌ها بیشترمی‌شود و به همین دلیل نیز ترک ماده محرک در این دوران، برای خانم‌های مبتلا سخت‌تر است.

سن مصرف مخدر در خانم‌ها پایین‌تر از آقایان

نیک‌خلق گفت: از دیگر تفاوت‌های مهم در اعتیاد زنان و مردان، می‌توان به سن ورود به اعتیاد اشاره کرد؛ متاسفانه آمارها نشان می‌دهد که در کل دنیا دختران نوجوان که در سنین 12 تا 17 سالگی قرار دارند نسبت به پسران همسن، ابتلای بیشتری به انواع و اقسام اعتیاد به‌ویژه سوءمصرف داروهای نسخه‌ای «کدئین، ترامادول،دیازپام» دارند.

این متخصص مطالعات اعتیاد ادامه داد: تحقیقات نشان داده است که سن شروع مصرف مواد مخدر در خانم‌ها پایین‌تر از آقایان است. این مساله دلایل متفاوتی دارد که یکی از آن‌ها بلوغ زودرس در خانم‌ها و عامل دیگر ناتوانی برای تحمل درد است؛ خانم‌ها بنا‌بر فیزیک خاص خود، درد بیشتری را باید تحمل کنند و درد ماهیانه و اضطراب‌های ناشی از آن باعث می‌شود خانم‌ها بیشتر و زودتر به سمت مصرف داروهای مسکن و در پی آن سوءمصرف این داروها بروند.

نیک خلق به یکی دیگر از عوامل تاثیر بیشتر مواد محرک در بدن خانم‌ها نسبت به آقایان، اشاره کرد و افزود: در بدن خانم‌ها به‌طور طبیعی میزان آب کمتر و چربی بیشتر است؛ به همین دلیل توزیع الکل و مواد مخدر در بدن آن‌ها زودتر اتفاق می‌افتد و احساس نشئگی با دوز کمتری ایجاد می‌شود.

وی افزود: نکته دیگر اینکه در بدن خانم‌ها آنزیم هایی وجود دارد که نیکوتین را زودتر تجزیه می‌کند؛ به همین دلیل نیاز بدن آن‌ها به نیکوتین، بیشتر از آقایان است و در نتیجه ترک اعتیاد در خانم‌ها سخت‌تر می‌شود. علاوه بر این موارد، وابستگی به مواد در خانم‌ها بیشتر است و اگر خانمی معتاد شود در عرض دو سال به اعتیاد کامل می‌رسد درحالی‌که اعتیاد در آقایان ظرف مدت 8 سال به صورت کامل ایجاد می‌شود.

جبران حقوق از دست رفته با مصرف سیگار!

 وی گفت: علاوه بر عوامل بیولوژیکی، عوامل اجتماعی بسیاری در بروز اعتیاد زنان دخیل است؛ لیکن یکی از مهمترین دلایل آن که کمتر از آن سخنی به میان آمده، نقش کلیدی کارخانجات سیگارسازی در نیم قرن گذشته است.

وی افزود: طبق تحقیقات، سیگار دریچه ورود افراد به اعتیاد است. تبلیغات گسترده در خصوص مصرف سیگار روزانه افراد بسیاری را جذب مواد مخدر می‌کند. بر این اساس شرکت‌های سیگارسازی از یک قرن گذشته شروع به جذب خانم‌ها به مصرف سیگارکردند. زیرا رقم فروش سیگار به مردان، آن چیزی نبود که برای آن‌ها راضی کننده باشد.

نیک خلق اظهار داشت: این شرکت‌ها باوری را در زیر قبای فمنیسم در اذهان خانم‌ها جا انداختند که طبق آن، زنان باید علاوه‌بر داشتن حقوق مساوی با مردان در مسائل مختلف، از حق سیگار کشیدن هم برخوردار باشند. این شرکت‌ها تلاش کردند با تبلیغات گسترده به زنان القا کنند که برای جبران حقوق از دست رفته خود باید مصرف سیگار را هم تجربه کنند. متأسفانه عده زیادی از خانم‌ها هم از این موضوع استقبال کردند و گمان کردند که اگر سیگار به دست بگیرند وجهه خوبی پیدا کرده واین کار نمادی از قدرتمندی آن‌ها به شمار می‌آید. این اقدام در ابتدا در کشورهای غربی در میان زنان موثر واقع شد و پس از آن به بقیه جوامع نفوذ پیدا کرد.

افسردگی ، عامل گسترش اعتیاد زنانه

این محقق اعتیاد افزود: یکی دیگر از عوامل محیطی در اعتیاد زنانه افسردگی است. خانم‌ها به دلایل گوناگون بیولوژیکی بیشتر مستعد افسردگی هستند. از این رو زمینه سوءمصرف داروهای ضد‌افسردگی در آن‌ها بیشتر است. به‌طور مثال، خانمی که دچار افسردگی می‌شود با مصرف داروی ضدافسردگی احساس بهتری پیدا کرده و کم‌کم بی‌آنکه خود بداند، دچار نوعی از اعتیاد که به اعتیاد دارویی معروف است، خواهد شد.

نیک‌خلق گفت: از طرف دیگردر هر جامعه‌ای دوره‌های گذار اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی وجود دارد. در جوامع در حال توسعه نظیر کشور ما نیز این گذار اجتماعی وجود دارد. بطوری‌که خانم‌ها رفته رفته مراودات اجتماعی بیشتری داشته و سطح اجتماعی-فرهنگی آنها بالاتر می‌رود. این مساله باعث شده است تا عامل دسترسی زنان به تمامی امکانات چه خوب و چه بد از جمله مواد مخدر که در سابق نسبت به مردان کمتر بود به دلیل حضور بیشتر آن‌ها در اجتماع افزایش یافته و آمار اعتیاد آنان را افزایش دهد.

راه چاره کجاست؟

نیک خلق ضمن بیان این نکته که راهکار اساسی در مقابله با اعتیاد زنان باید رویکردی اجتماعی-فرهنگی داشته باشد گفت: اولین اقدام این است که خانم‌ها باید در زمینه اعتیاد اطلاعات دقیق و علمی داشته باشند و وظیفه آموزش این اطلاعات بر عهده رسانه‌های ارتباط جمعی است.

وی تصریح کرد: از بین بردن باورهای غلط که با اهداف شوم در اذهان بانوان وارد شده اقدام موثری برای مقابله با معضل اعتیاد محسوب می‌شود و اطلاع رسانی و فرهنگ سازی در این زمینه نیز می‌تواند بسیار موثر و کاربردی باشد.

این متخصص در پایان اظهار تأکید کرد:  بودجه و برنامه اختصاصی که دولت برای مبارزه با  اعتیاد مردان در نظر می‌گیرد باید به‌طور یکسان برای زنان هم لحاظ شود؛ زیرا سهم اعتیاد زنان در جامعه با مردان برابر است و این موضوع باید به‌طور جدی مورد توجه متولیان مبارزه با مواد مخدر قرار بگیرد تا بعدها مواجه با سونامی اعتیاد زنان نشویم.

/انتهای متن/