مادرم مظلوم است، حقش را ندادند

آقای رستمی در مورد سهم الارث مادرش که هنوز بعد از 35 سال نتوانسته دریافت کند می گویند:

مادربزرگ من تنها دو فرزند دختر داشت. ما اهل یکی از شهرستان های خراسان جنوبی هستیم ولی مادربزرگ و پدربزرگم 50 سال پیش و شاید هم \یشتر به تهران آمدند و در تهران کار کردند و خانه خریدند و ساکن شدند. مادر و خاله ام که هنوز دختر و درخانه بودند و ازدواج نکرده بودند، پدربزرگم فوت کرد. مادرم بعد از ازدواج با یکی از اقوام پدری، به شهرستان خودمان برگشت و خاله ام با یکی از اهالی محل مادریزرگم در تهران ازدواج کرد و چون تنها دختر بود با شوهرش در همان خانه پیش مادربزرگم زندگی کرد و ماند تا اوایل انقلاب که مادربزرگم فوت کرد. از آن زمان تا به حال خاله ام و شوهرو فرزندانش در همان خانه زندگی می کنند و این در حالیست که این خانه ماترک پدربزرگ و مادربزرگ ماست. مادرم در این چندین سال چون خواهرش در این خانه زندگی می کرده خیلی مراعات آنها را کرده و هیچ وقت اعتراضی و ادعایی نداشته است.  خاله ما هم که اصلا به این مسئله اعتنا و اشاره ای ندارد و حتی شوهر خاله ام غیر مستقیم گفته که این خانه ی ماست و قصد نوسازی و فروش آن را دارند. حالا سوالم این است که آیا مادرم که به علت مراعات خواهرش و زندگی آنها و شاید بخاطر رودربایستی، هیچگاه حرفی از ارث و سهم الارث نزده، دیگر هیچ حق و حقوقی ندارد و خواهرش می تواند همه آن ملک را تصاحب کند؟

در حال حاضر که ما، در زندگی به مشکل مالی برخورد کرده ایم و مادرم نیاز به دریافت سهم الارث خود پیدا کرده، مطلب را با خواهرش مطرح کرده و او ادعا کرده که این خانه متعلق به من است؛ چون مادرمان وقتی زنده بود و من با او زندگی می کردم، وصیت نامه ای نوشت و در آن این خانه را با همه وسایلش به من بخشید و شما هیچ حقی در این خانه ندارید. هرچه از او خواستیم که  این وصیت نامه را به ما و به مادرم نشان دهد، موافقت نکرد و ما موفق نشدیم وصیت نامه را ببینیم. حالا خاله ام همچنان در آن  تصرف دارد و مادرم را از حق خود محروم کرده است.

پرسیدم: آیا بعد از فوت پدربزرگ و مادربزرگ تان، انحصار وراثت انجام شده و مادرتان گواهی انحصار وراثت را دارد؟

گفت: خیر، مادرم خجالت می کشید که اصلا این مسائل را با خواهرش مطرح کند و الان هم هرچه ما فرزندانش از خاله ام می خواهیم وصیت نامه را نشان بدهد، زیر بار نمی رود و شوهرش ادعای مالکیت دارد و با ما برخورد هم می کند.

پاسخ دکتر فرزانه اژدری:

در پاسخ آقای رستمی این موارد قابل طرح است:

1. سهم الارث حتی اگر چند نسل هم بگذرد و تقسیم هم نشود و یا وراث فوت کرده باشند، باقی می ماند و به ارث نسل های بعد می رسد. با تصرف و تصاحب و سکونت و حتی با نقل و انتقال، سهم الارث از بین نمی رود و کسی که آن را در تصرف دارد اگر رضایت وارث دیگر را جلب نکند، تصرفش غاصبانه بوده و از نظر قانونی باید اجرت المثل زمان تصرف (اجاره) را به وارث یا وارثان دیگر پرداخت کند و از نظر شرعی هم باید رضایت دیگر وراث را برای ایام تصرف به جهت صحت اعمال واجبه و کسب رضایت خدا به دست آورد.
2. ابتدا باید مادرتان گواهی انحصار وراثت بگیرد درصورت عدم دریافت آن در گذشته. چون این خانه ابتدا ماترک پدربزرگ شما بوده و بعد از او بخشی از آن ما ترک مادربزرگ تان است. یعنی بعد از فوت پدربزرگ این خانه سهم الارث مادربزرگ و دو دختر وی بوده مگر اینکه سند این خانه در حال حاضر به نام مادربزرگ تان باشد. اگر سند به نام مادربزرگ بوده می توانسته در زمان حیات به خاله شما منتقل کرده باشد. ولی اگر در وصیت نامه به مادرتان چیزی نداده باشد و همه به نام خاله نوشته شده است، این وصیت نامه معتبر نیست از چند جنبه؛ یکی صحت این وصیت نامه است که مورد سوال است زیرا اگر خاله شما از آن مطمئن بود، مسلماً همان ابتدا بعد از فوت مادربزرگ آن را رو می کرد. دوم اینکه در وصیت نامه، وصیت کننده می تواند فقط نسبت به ثلث مالش وصیت کند. اگر این خانه تنها ماترک مادربزرگ تان است و در مورد همه ماترک وصیت کرده باشد، وصیت نامه نافذ نیست مگر اینکه مادر شما راضی بوده و رضایت داده باشد.
3. اگر مادرتان به وصیت نامه رضایت ندهد( در صورت صحت و انتساب وصیت نامه به مادرشان و اثبات جعلی نبودن آن) خاله شما باید اجاره استفاده از سهم الارث مادرتان از خانه را به مدت 35 سال استفاده و تصرف پرداخت نماید.
4. اگر وصیت نامه نباشد اصلا طبق قانون باید عمل شود.
5. در صورت عدم پذیرش حق مادرتان از طرف خاله تان، مادرتان می تواند با داشتن گواهی انحصار وراثت از خواهر خود شکایت کنند. هم می توانید برای دریافت اجرت المثل ایام تصرف شکایت نماید و هم در صورت عدم پرداخت حق مادرتان از خانه، به عنوان ممانعت از حق از او شکایت کند.
6. در این فرض که مادر شما ارث می برد، چون متراژ خانه کم است و قابل افراز نیست برای پرداخت سهم الارث هر یک از دو وارث باید خانه فروخته شده و سهم هریک مستقلاً پرداخت شود. اگر یکی از وراث نپذیرد دادگاه ما ترک و این ملک را به مزابده گذاشته و سهم هریک را پرداخت می نماید.

/انتهای متن/