زیارت عاشورا چه می گوید؟

عطیه سادات یاسینی/

در آستانه ی عاشورای حسینی هستیم. این  روزها در هر مراسم که در  حسینیه­­  و هیئتی حاضر می شویم،  زیارت عاشورا می خوانیم. ما گوش می دهیم و تکرار می کنیم…

به فرازهای دعا توجه می کنیم زمزمه می کنیم و یاد شهدای کربلا را از نظر می گذرانیم. اما گاهی وقتی به فرازی از زیارت می رسیم، از خودمان می پرسیم: چرا در ابتدای بعضی از فرازها دوباره “یا ابا عبدالله”  تکرار می شود؟

 

چرا آسمان و زمین بر حسین(ع) گریه می کنند؟

در همه ی این مراسم ما بر سالار شهیدان و مصایب بی حد و اندازه ی اهل بیت گریه می کنیم؛ برای شهیدان مظلوم، برای کودکان بی پناه خاندان پیامبر و بانوان صبور و داغدیده، به یاد آن همه مصیبت که بر آنها رفت: تشنگی، اسیری، ظلم و …بی حدی به اهل بیت، قلب مان را آزرده می کند.

اما یک سوال :

مگر شهادت معصومین قبل از امام حسین(ع)، یعنی پیامبر(ص)، زهرای مرضیه(س) حضرت علی(ع) و امام حسن(ع) هم برای ما شیعیان غمی سنگین نیست؟ چطور است که فقط درباره ی محرم و واقعه ی عاشورا و شهادت امام حسین(ع) تا این حد تکیه شده است؟  امامان ما از بعد از امام حسین(ع)  چرا به زیارت ایشان تکیه دارند؟ چرا حسین(ع) را کشتی نجات دانسته اند؟  چرا در زیارت عاشورا آمده است که مصیبت امام حسین(ع) بر همه ی آسمان ها و زمین و اهل آنها  سنگین است؟

شاید با توجه به این فراز از زیارت عاشورا بتوانیم پاسخی به این سوال بدهیم:

یا ابا عبد الله لقد عظمت الرزیة و جلت و عظمت المصیبة بک علینا و علی جمیع اهل الاسلام

“به تحقیق که بزرگ است رزیه و آن مصیبت، و جلیل و عظیم است آن مصیبت که بر تو وارد شده و بر ما و جمیع اهل اسلام.”

 

رزیه و مصیبت یعنی چه؟

“رزیه” به فشارهای عاطفی، روحی، قلبی و درونی گفته می شود.

“مصیبت” به معنای بلا­ها و صدماتی است که به انسان می رسد.

بزرگی مصیبت بسته به چند عامل است:

اول جایگاه آن شخصیت که هر چقدر شخص مصیبت دیده جایگاه والاتری داشته باشد، مصیبت می تواند بزرگتر و دردناک تر باشد. امام حسین(ع) امام معصوم و نواده ی پیامبر عظیم الشأن است ، پس برای این  شخصیت والا مصیبت وارده می تواند عظیم باشد.

عامل دوم میزان قرابت به حضرت حق است. هر چه قرابت و نزدیکی به خدا بیشتر باشد، انسان نزد خدا مقرب تر شده و به مقام معنوی بالاتری دست پیدا می کند و همین می تواند باعث بزرگ بودن مصائب وارده بر فرد باشد. امام حسین(ع) در مقام قرب به پروردگار در جایگاه و مقامی بسیار والا و بلندمرتبه است. دعای عرفه و مضامین عاشقانه و عارفانه ی آن گواهی است بر این مقام و مرتبت.

عامل سوم بزرگی ابعاد یک مصیبت شرارت و شقاوت طرف مقابل در مواجهه با اهل حق و صدق است. بنی امیه فی الواقع در خباثت و جنایت پیشگی در درجاتی بسیار  بالا بودند.

 

آخرین بازمانده از اهل کساء

در والایی شخصیت امام حسین(ع) همان بس که به این سخن امام صادق توجه کنیم که می فرماید:

” اصحاب کساء  گرامی ترین خلق خدا بودند. بعد از رحلت پیامبر (ص) مردم دلگرم به چهار نفر باقی مانده از آل عبا بودند. بعد از امام علی(ع) و حضرت زهرا(س)، امام حسن(ع)، امید مردم بودند، ولی بعد از ایشان تمام نگاه­ها بسوی آخرین فرد از اهل کساء یعنی امام حسین(ع) بود. حسین (ع) سال های کودکی را با جد خود رسول خدا گذرانده بود و خاطرات زیادی از پیامبر خدا و پدر بزرگوار خود امیر مومنان و هم برادر ارجمندشان امام مجتبی(ع) و همراهی با ایشان داشت. بعد از شهادت ایشان، در واقع آخرین معصومی که پیامبر را به یاد می­آورد و نقطه ی وصل و آخرین بازمانده از مباهله، شهید شده بود.”

 

انواع پستی و ظلم که در کربلا  واقع شد

اما مصیبت سیدالشهداء در میان همه ی مصیبت های انبیا و اولیا و حتی امامان قبل و بعد از ایشان در سنگینی و عظمت بی نظیر است.

امام به دعوت اهالی کوفه به سمت عراق رفته بود، دعوت از طرف بزرگان شهربود، توسط هزاران نامه… ایشان در پاسخ به این دعوت با کاروانی حرکت کرد که بیشتر شامل قبیله ی بنی هاشم و تعدای ازاصحاب پیامبر می شد، که از بزرگان قبیله ی خود، زاهد، قاری و حافظ قرآن بودند. امام در این کاروان سپاه جنگی به همراه نداشتند.

در طرف مقابل امام، خاندان بنی امیه قرار داد که  بر جایی تکیه زده بودند  که جای رسول خدا بود و ادعای مسلمانی داشت. خود  این ادعا بر جهان اسلام سنگین بود.

آقای مطهری در کتاب حماسه حسینی چندین نوع پستی و ظلم را که در کربلا به وقوع پیوست، بر می شمارند تا عظمت حادثه را نشان دهند که هر کدام به تنهایی در حق هر کس ظلمی بزرگ محسوب می شود و عظمت مصیبت را بیشتر آشکار می کند:

“منع آب نه تنها بر افراد بزرگسال بلکه بر کودکان، کشتن افراد در برابر دیدگان مادر، خواهر و عمه(حضرت علی اصغرو عبدالله بن حسن)، برهنه کردن بدن امام بعد از شهادت ایشان به طمع به دست آوردن لباس حضرت، در آوردن زیور آلات کودکان و حمله  و آتش زدن خیمه­ها ، آواره کردن زنها و کودکان در شب هنگام و آویختن سر شهیدان بر گردن اسبها، دشنام، شماتت و نیش زبان چه در هنگامه جنگ و چه بعد زمانیکه اسرا را بسوی شام می بردند، تاختن اسب بر بدن شهیدان، سختگیری بر اسیران و سوار کردن زنان و کودکان بر شتران بی جهاز، مقابل کردن سرها و اسرا، عبور دادن اسرا از قتلگاه، جسارت به سر مقدس امام حسین(ع)، به زنجیر کشیدن امام سجاد(ع)، کشتن زن(مادر وهب)، نان و غذا ندادن به اسراو…”

 

مصیبتی که تا دنیا برپاست، دل ها را می سوزاند

این فراز از زیارت عاشورا همان بزرگی مصیبت کربلا را نشان می دهد:

” یااباعبدالله ! به تحقیق که بزرگ است رزیه و آن مصیبت، و جلیل و عظیم است آن مصیبت که بر تو وارد شده و بر ما و جمیع اهل اسلام.”

در این جا ما با تکرار”یا اباعبدالله” خدمت ایشان عرض می کنیم:

 ما همچنان در محضر شماییم تا دنیا بر پاست، پیرو راه شماییم.

 و این نوعی تجدید پیمان و در واقع گوشزد به خودمان است که ارزش قیام امام حسین(ع) هیچ زمانی از یاد نمی رود و در هیچ برهه­ای کهنه نمی شود.

وقتی مصیبت تا این حد بزرگ است، دیگر نه فقط اهل اسلام و شیعیان، بلکه کل کائنات و موجودات بر آن سوگوارند و می گریند. این یکی از اشاراتی است که در زیارت عاشورا آمده است.

در واقع امام حسین(ع) به عنوان امام معصوم و حجت خدا بر روی زمین فقط، امام انسانها نیست، او واسطه ی فیض بین خالق با همه موجودات است.

در بعضی از مضامین دعاهای معتبر از جمله در دعای شریف جامعه کبیره هم خطاب به حضرات ائمه می خوانیم:

 به برکت وجود شما باران می بارد و به برکت وجود شما آسمان ها و زمین بر پاست. شما اصل و معدن خیرید، هر جا خیری به بشر می رسد از برکت وجود شماست.”

 پس در مصیبت سالار شهیدان تمام موجودات عزادار می شوند، چون واسطه فیض شان را از دست داده­اند.

 

زیارت عاشورا و قیام کربلا

زیارت عاشورا روایتی قدسی است از قیام کربلا و عناصر محوری آن که باید یکسره توسط هر شیعه ی واقعی مرور و تکرار شود.

عناصر مهم این قیام که در زیارت عاشورا بیان شده، زیاد است که برای فهم آنها یک بررسی اجمالی لازم است. اما در یک کلام می توان گفت  که ما با خواندن زیارت عاشورا، حرمت های الهی را در شهادت سالار شهیدان بزرگ می داریم و تجدید عهد می کنیم با امام، آنجا که می گوییم:

” ما از حریم شما دفاع می کنیم و و اعلام می کنیم ادامه ی راه شما وظیفه ی هر مسلمان است.”

اتصال دائمی هر مسلمان بلکه هر انسان آزاده با قیام کربلا و مکتب حضرت سیدالشهداء بی تردید راهی است برای رسیدن به مسیر حق و حرکت در این مسیر. چرا که در همه ی لحظات و در تمامی عناصر این قیام هدفی جز بیان و تحقق  حق با همه ی جلوه های آن و محو باطل با همه رنگ های آن در کار نیست؛ هدفی بسیار بزرگ که در راه آن والاترین انسان ها یعنی حضرت حسین(ع) و فرزندان بزرگوارشان و هم اصحاب باوفای شان  از جان شریف شان  گذشتند. امام در این مسیراز همه ی وسایل بهره برد، وقتی که در کاروان امام همه ی گروه های سنی، اجتماعی و … را می بینیم، از زن و مرد، کوچک و بزرگ، برده و آزاد، پیر و جوان و … یعنی برای این هدف مقدس همه باید بیایند در هرموقعیت و جایگاهی که هستند.

پیام این قیام برای  پویندگان راه سالار شهیدان این است که اگر می خواهید دنباله روی واقعی  نهضت عاشورا باشید، و نه تنها گریه کنندگان و مرثیه خوانان بر آن، باید با همه ی توان و سرمایه و داشته های تان در میدان مبارزه با باطل باشید تا حق را بتوانید جلوه گر و برقرار کنید.

/انتهای متن/